Historyczne cmentarze i miejsca pamięci pogranicza nysko-jesenickiego jako walor krajoznawczy

• Authors: Krzysztof Piotr Kołodziejczyk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W pracy przeanalizowano na wybranych przykładach dziedzictwo kulturowe pogranicza nysko-jesenickiego (obejmującego powiat nyski w Polsce i okres Jeseník w Republice Czeskiej) w zakresie historycznych cmentarzy i miejsc pamięci (pomniki mieszkańców poległych podczas obu wojen światowych, mogiły ofiar tzw. Marszów Śmierci na początku 1945 r., miejsca związane z procesami o czary w księstwie nyskim w XVII w., krzyże pokutne) pod kątem ich wykorzystania w rozwoju turystyki kulturowej. Obie kategorie obiektów – chociaż posiadają niezaprzeczalne walory artystyczne, historyczne lub wychowawcze – wydają się zapomniane przez władze samorządowe, organizatorów turystyki i lokalne społeczności. Na skutek niedoboru informacji i braku odpowiedniej infrastruktury w terenie (tablice edukacyjne, drogowskazy) nie funkcjonują one w przestrzeni turystycznej, choć mogłyby stanowić wartościowy przedmiot zainteresowania rozwijającej się w ostatnich latach tanatoturystyki. Do podobnej grupy odbiorców skierowany jest rowerowy szlak turystyczno-kulturowy o tematyce nawiązującej do procesów czarownic, którego program poddano krytycznej analizie. W artykule krótko omawia się też relację między zabytkowymi cmentarzami a tanatoturystyką oraz rozumienie pojęcia „miejsc pamięci”.

Keywords

PL

historyczne cmentarze; miejsca pamięci; tanatoturystyka; pogranicze nysko-jesenickie

• Publisher: KulTour.pl - Organizator Turystyki Kulturowej i Edukacyjnej, Poznań, Polska
• Journal: Turystyka Kulturowa
• Year: 2015
• Issue: 4
• Pages: 41-73

Dates

published

2015-04-01

Contributors

author

Krzysztof Piotr Kołodziejczyk

• Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, Uniwersytet Wrocławski

References

• Bukała A., Kicak I., 2011, Szlaki rowerowe powiatu nyskiego, Starostwo Powiatowe w Nysie, Studio Plan, Nysa
• Bukała A., Kicak I., Bołdak J., 2011, Szlaki turystyczne pogranicza nysko-jesenickiego, Starostwo Powiatowe w Nysie, Studio Plan, Nysa
• Čep M., 2009a, Hřbitov ve Zlatých Horách, dostępne na: http://zlatehory.cz/hrbitov-ve-zlatych-horach/d-306179/p1=36684, data dostępu: 08.12.2014
• Čep M., 2009b, Pomníky, památníky a pamětní desky, dostępne na: http://zlatehory.cz/pomniky-pamatniky-a-pametni-desky/d-306241/p1=36684, data dostępu: 08.12.2014
• Chrobak P., 2004, Joseph Krautwald – portret artysty, [w:] Sawicka V. (red.), Sławni Nysanie – nauka i kultura bogactwem historii regionu, Starostwo Powiatowe w Nysie, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole, s. 31–35
• Chrobak P., Szymkowicz P., 2004, Paul Peikert – kronikarz oblężonego Wrocławia, [w:] Sawicka V. (red.), Sławni Nysanie – nauka i kultura bogactwem historii regionu, Starostwo Powiatowe w Nysie, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole, s. 73–77
• Chylińska D., Kołodziejczyk K., 2012a, Kilka uwag o znakowaniu szlaków turystycznych w Górach Opawskich, „Sudety. Przyroda, Kultura, Historia”, 7(136)/2012, s. 3032
• Chylińska D., Kołodziejczyk K., 2012b, W cieniu Biskupiej Kopy (1): Szlakiem Złotych Górników, „Sudety. Przyroda, Kultura, Historia”, 8(137)/2012, s. 1015
• Chylińska D., Kołodziejczyk K., Łach J., Rogowski M., 2011, Studium krajobrazowo-turystyczne Gór Opawskich w granicach gminy miejsko-wiejskiej Głuchołazy dla celów zagospodarowania przestrzeni turystycznej, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Gmina Głuchołazy (maszynopis)
• Chylińska D., Kosmala G., Turystyka wobec pamięci i miejsc pamięci – kreacja, konsumpcja czy twórcza współpraca?, w druku
• Czerwiński J., 2009, Dolny Śląsk: przewodnik, Wydawnictwo Kartograficzne Eko-Graf, Wrocław
• Dobrzyniecki A., 2010, Dlaczego nie-pokutne? Problem funkcji kamiennych krzyży na ziemi świdnickiej, „Rocznik Świdnicki”, 2009, s. 7–21
• Dubel K., 1992, O ochronę przyrody nieożywionej w Parku Krajobrazowym – Góry Opawskie, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”, R. 48, z. 1, s. 104–110
• Dziedzic M., 1998, Nagrobek fabrykanta w Głuchołazach, „Pielgrzymy. Informator krajoznawczy”, 1998, s. 11–12
• Fajklewicz Z., Mikoś T., Radomiński J., Stewarski E., 2002, Lokalizacja i inwentaryzacja wyrobisk związanych z dawną eksploatacją złota w rejonie miasta i gminy Głuchołazy, [w:] Chrobak P., Dąbkowska M., Szymkowicz P. (red.), Europejskie dziedzictwo górnictwa złota na terenie Głuchołaz i Zlatych Hor, Urząd Miejski w Głuchołazach, Spółka Wydawnicza „Aneks”, Głuchołazy, s. 61–80
• Galas A., Galas A., 2001, Dzieje Śląska w datach, Wydawnictwo Rzeka, Wrocław
• Gierałcice, b.r.w., dostępne na: http://dolny-slask.org.pl/508562,Gieralcice.html, data dostępu: 11.12.2014
• Hrobka rodiny Förster ve Zlatých Horách, b.r.w., dostępne na: http://www.jesenik.org/zajimavosti-pamatky/8190-hrobka-rodiny-foster.html, data dostępu: 08.12.2014
• Jeseníky. Soubor turistických map 1:100 000, 1996, Kartografie Praha, Praha
• Jeseníky. Turistická mapa 1:100 000, 2002, Kartografie Praha, Praha
• Jonca K., Konieczny A., 1984, Przedmowa, [w:] Peikert P., Kronika dni oblężenia. Wrocław
• I – 6 V 1945, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, s. 6–16
• Kołodziejczyk K., 2013a, W cieniu Biskupiej Kopy (8): Geoturystyczna wycieczka wokół przełomu Złotego Potoku (1), „Sudety. Przyroda, Kultura, Historia”, 8–9(149–150)/2013, s. 8–13
• Kołodziejczyk K., 2013b, W cieniu Biskupiej Kopy (9): Geoturystyczna wycieczka wokół przełomu Złotego Potoku (2), „Sudety. Przyroda, Kultura, Historia”, 10–11(151–152)/2013, s. 8–13
• Kołodziejczyk K., 2014, W cieniu Biskupiej Kopy (11): Tanatoturystyka pod Biskupią Kopą, „Sudety. Przyroda, Kultura, Historia”, 2(155)/2014, s. 8–13
• Kosmala G., 2004, Pomniki wojenne w krajobrazie kulturowym województwa opolskiego – zróżnicowanie i konflikt (zarys problemu), „Studia Śląskie”, 63, s. 249–264
• Krawczyk M., 2002, Głuchołaskie zagłębie złota, [w:] Chrobak P., Dąbkowska M., Szymkowicz P. (red.), Europejskie dziedzictwo górnictwa złota na terenie Głuchołaz i Zlatych Hor, Urząd Miejski w Głuchołazach, Spółka Wydawnicza „Aneks”, Głuchołazy, s. 16–21
• Lennon J. J., Foley M., 1999, Interpretation of the Unimaginable: The U.S. Holocaust Memorial Museum, Washington, D.C., and “Dark Tourism”, „Journal of Travel Research”, 38, s. 46–50
• Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J., 2002, Geografia turystyki Polski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Martynowski Z., Mazurski K. R., 1977, Głuchołazy i okolice, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa
• Mikos v. Rohrscheidt A., 2009, Polskie szlaki turystyczno-kulturowe: kryteria i zasady waloryzacji potencjału, „Turystyka Kulturowa”, Nr 4/2009 (www.turystykakulturowa.org, dostęp z dnia 08.05.2012), s. 4–28
• MonumNet, b.r.w., dostępne na: http://monumnet.npu.cz/monumnet.php, data dostępu: 08.12.2014
• Nora P., 2009, Między pamięcią i historią: Les lieux de Memoire, [w:] Ziółkowska M., Leśniak A. (red.), Tytuł Roboczy. Archiwum no 2, Muzeum Sztuki, Łódź, s. 4–12
• Ogólnopolska Komputerowa Baza Cmentarzy Wojennych, b.r.w., dostępne na: http://groby.radaopwim.gov.pl/, data dostępu: 02.12.2014
• Osobnosti Zlatých Hor, b.r.w., dostępne na: http://zlatehory.cz/osobnosti/d-305906/p1=36732, data dostępu: 08.12.2014
• Staffa M., Mazurski K. R., Czerwiński J., Pisarski G., 2008a, Góry Opawskie, Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 18, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław
• Staffa M., Mazurski K. R., Czerwiński J., Pisarski G., 2008b, Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, Przedgórze Paczkowskie (AM). Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 21, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław
• Staffa M., Mazurski K. R., Czerwiński J., Pisarski G., 2008c, Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, Przedgórze Paczkowskie (NŻ). Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 21, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Głuchołazy. Zmiana – tekst jednolity, 2011, dostępne na: http://www.glucholazy.pl/126/110411080327/200.pdf, data dostępu: 12.01.2013
• Stupnicka E., 1997, Geologia regionalna Polski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Szpociński A., 2008, Miejsca pamięci (lieux de memoire), „Teksty Drugie”, 4/2008, s. 11–20
• Szymkowicz P., 2004, Pomnik nagrobny Konrada Methnera – jedno z pierwszych dzieł Josepha Krautwalda, [w:] Sawicka V. (red.), Sławni Nysanie – nauka i kultura bogactwem historii regionu, Starostwo Powiatowe w Nysie, Wydawnictwo Instytut Śląski, Opole, s. 36–37
• Szymkowicz A., Szymkowicz P., Staszków K., Kicak I., 2010, Szlakiem czarownic po czesko-polskim pograniczu. Przewodnik, Starostwo Powiatowe w Nysie, Studio Plan, Nysa
• Tanaś S., 2006, Tanatoturystyka – kontrowersyjne oblicze turystyki kulturowej, „Peregrinus Cracoviensis”, z. 17, s. 85–100
• Tanaś S., 2008, Przestrzeń turystyczna cmentarzy. Wstęp do tanatoturystyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Tanaś S., 2013, Tanatoturystyka. Od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Twardoch E., 2012, „Usieciowione” miejsca pamięci, czyli jak symbole przeszłości stają się przestrzenią aktywności użytkowników sieci, „Przegląd Kulturoznawczy”, vol. 2 (12) 2012, s. 171–182
• Werczyński D., 2012, Krzyże kamienne i ich symbolika w krajobrazie Dolnego Śląska, [w:] Łach J., Zaręba A. (red.), Krajobrazy zdefiniowane – znaki i symbole w krajobrazie. Studia krajobrazowe tom 3, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 281–302
• Wyrzykowski J., Marak J., Mikułowski B., 1999, Turystyka na Dolnym Śląsku i Śląsku Opolskim, Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Dolnego Śląska, Wrocław
• Zuber R., 1985, Jeseník, Okresní vlastivědné muzeum v Šumperku, Šumperk