Czerwonym Klinem Bij Białych. Rewolucyjno-Mesjanistyczne Znaczenia Dzieła El Lissitzky’ego

• Authors: Kamczycki Artur

Title variants

Beat the Whites with the Red Wedge. Revolutionary and Messianic Meanings of El Lissitzky's Work

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Niniejszy tekst koncentruje się na analizie jednej z najbardziej znanych prac El Lissitzky’ego tj. „Czerwonym Klinem Bij Białych”, z 1919 roku. Zamiarem tekstu jest wskazanie na inspiracje artysty zaczerpnięte z żydowskiej tradycji obrazowania motywu klina wbijanego w koło. Motyw ten odnosi się do utopijnej (i mesjańskiej) wiary w możliwość "tworzenia nowego świata", co znajduje uzasadnienie nie tylko dla rewolucyjnej sowieckiej wykładni, ale sięga do źródeł żydowskiej mistyki i do kabalistycznej idei podziału (związanej też z ideą "unicestwienia zła") który jest warunkiem tworzenia.

Keywords

PL

rewolucja,; mesjanizm,; awangarda rosyjska,; mistycyzm,; kabała,; magia

EN

revolution,; messianism,; russian avant-garde,; mysticism,; cabala,; magic

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
• Journal: Sztuka i Dokumentacja
• Year: 2018
• Issue: 19
• Pages: 17-25

Contributors

author

Kamczycki Artur

• Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Kultury Europejskiej

References

• Amishai-Maisels, Ziva. “Chagall and the Jewish Revival: Center or Periphery?” W Ruth Apter–Gabriel, red., Tradition and Revolution. The Jewish Renaissance in Russian Avant–Garde Art 1912–1928, 71-100. Jerusalem: Israel Museum, 1987.
• Amishai-Maisels, Ziva. “Chagall’s Dedicated to Christ: Sources and Meanings.” Jewish Art 21-22 (1995-96): 68-94.
• Apter-Gabriel, Ruth. “El Lissitzky's Jewish Works.” W Idem, red., Tradition and Revolution. The Jewish Renaissance in Russian Avant-Garde Art. 1912-1928, 101-124. Jerusalem: The Israel Museum, 1988.
• Birnholz, Alan C. “El Lissitzky and the Jewish Tradition.” Studio International vol. 186 no 959 (1973): 130–136.
• Birnholz, Alan C. “El Lissitzky, the Avant-Garde, and Russian Revolution.” Artforum 11 no 1 (1972): 71-76.
• Birnholz, Alan C. “Forms, Angles, and Corners: On Meaning in Russian Avant-Garde Art.” Arts Magazine 51:6 (1977): 101-109.
• Bloom, Maureen. Żydowski mistycyzm a magia. Tłum. Paweł Sajdek. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2011.
• Bowlt, John E. „From the Pale of Settlement to the Reconstruction of the World.” W Apter–Gabriel, red., Tradition and Revolution. The Jewish Renaissance in Russian Avant–Garde Art 1912–1928, 43-60. Jerusalem: Israel Museum, 1987.
• Caplan, Neil. Palestine Jewry and the Arab Question. London and Totowa, N.J.: Frank Cass, 1978.
• Dukhan, Igor. “El Lissitzky - Jewish as Universal: From Jewish Style to Pangeometry.” Ars Judaica 3 (2007): 53-72.
• Elior, Rachel. Mistyczne źródła chasydyzmu. Tłum. Maciej Tomal. Kraków: Austeria, 2009.
• Friedberg, Haia. “Lissitzky's Had Gadia.” Jewish Art 12-13 (1986-7): 292-303 (294).
• Gafini, Isaiah. „Babylonian Rabbinic Culture.” W David Biale, red., Cultures of the Jews. A New History, 223-265. New York: Schocken, 2002.
• Glatzer Wechsler, Judith. “El Lissitzky’s ‘Interchange Stations’: The Letter and the Spirit.” W Linda Nochlin i Tamar Garb, red., The Jew in the Text. Modernity and the Construction of Identity, 187- 200. London: Thames & Hudson, 1995.
• Goldschmidt, Daniel E. The Passover Haggadah: Sources and History. Jerusalem: Bialik Institute, 1960.
• Higger, Michael. The Jewish Utopia. Baltimore MD: The Lord Baltimore Press, 1932.
• Kamczycki, Artur. „Czerwonym klinem bij Białych. Żydowskie inspiracje El Lissitzkiego.” Studia Europaea Gnesnensia nr 4 (2011): 189-202.
• Kamczycki, Artur. „Mistyczne narzędzia awangardy rosyjskiej. Przykład El Lissitzky’ego.” W Jerzy Malinowski, Irina Gavrash & Natalia Mizerniuk-Rotkiewicz, red., Polska-Rosja: Sztuka i Historia, 87-94. Warszawa-Toruń: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Wydawnictwo Tako, 2013.
• Kania, Ireneusz. Opowieści Zoharu. O Kabale i Zoharze. Kraków: Homini, 2005.
• Klein, Ernest. A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English. Jerusalem: Carta Jerusalem, 1987.
• Kochan, Lionel. Jews, Idols and Messiahs. The Challenge from History. Oxford: Basil Blackwell, 1990.
• Koltuv, Barbara Black. Amulets, talismans, magical jewelry. A Way to the Unseen, Ever-Present, Almighty God. Berwick, Maine: Nicolas-Hays, 2005.
• Laderman, Shulamit. “The Unique Significance of the Hebrew Alphabet in the Works of Mordecai Ardon and Michael Sgan-Cohen.” Ars Judaica vol. 5 (2009): 85-106.
• Lissitzky, El. „Dos gajwer zayn die Kunst” (jid. „Przezwyciężenie sztuki”). Ringen 10 (1922): 32-34.
• Lissitzky–Küppers, Sophie. El Lissitzky: Life, Letters, Texts. London: Thames & Hudson, 1992.
• Malinowski, Jerzy. Malarstwo i rzeźba Żydów Polskich w XIX I XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
• Manuel, Frank E., red. Utopias and Utopian Thought. London: Souvenir Press, 1973.
• Margolin, Victor. The Struggle for Utopia. Rodchenko, Lissitzky, Moholy-Nagy, 1917-1946. Chicago: University of Chicago Press, 1997.
• Moshenson, Edna. El Lissitzky-Had Gadia. Tel Aviv Museum of Art, April-May 1980. Kat wyst.
• Neher, Andre. Wizja czasu i historii w kulturze żydowskiej. Tłum. Bohdan Chwedeńczuk. W Czas w kulturze, red. Andrzej Zajączkowski, 261-289. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988.
• Ouaknin, Mark A. Tajemnice Kabały. Tłum. Krystyna i Krzysztof Pruscy. Warszawa: Cyklady, 2006.
• Piotrowski, Piotr. Artysta między rewolucją i reakcją. Studium z zakresu etycznej historii sztuki awangardy rosyjskiej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1993.
• Prokopowicz, Mariusz. Księga Jecirah. Klucz Kabały. Warszawa: PICO, 1994.
• Sabar, Shalom. “Childbirth and Magic: Jewish Folklore and Material Culture.” W David Biale, red., Cultures of the Jews. A New History, 671–722. New York: Schocken, 2002.
• Scholem, Gershom. Judaizm. Parę głównych pojęć. Tłum. Juliusz Zychowicz. Kraków: Inter Esse, 1991.
• Scholem, Gershom. Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki. Tłum. Ireneusz Kania. Warszawa: Czytelnik, 1997.
• Slezkine, Yuri. Wiek Żydów. Tłum. Sergiusz Kowalski. Warszawa: NADIR, 2006.
• Sperber, Daniel. Magic and Folklore in Rabbinic Literature. Tel Aviv: Bar-Ilan University Press, 1994.
• Stern, Sacha. Time and Process in Ancient Judaism. Oxford and Portland, Oregon: The Littman Library of Jewish Civilization, 2007.
• The Divine Image. Depicting God in Jewish and Israeli Art. Jerusalem: The Israel Museum, Summer-Fall 2006. Kuratorzy: Ronit Sorek i Sharon Weiser-Ferguson. Kat. wyst.
• Tora. Pięcioksiąg Mojżesza. Tłum. Izaak Cylkow. Kraków: Austeria, 2006.
• Trachtenberg, Joshua. Jewish Magic and Superstition. A Study in Folk Religion. Philadelphia: Meridian Books, 1961.
• Turowski, Andrzej. „Żydowski Malewicz.” W Polak, Żyd, Artysta. Tożsamość a awangarda, red. Jarosław Suchan, 80-94. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 2010.
• Turowski, Andrzej. Między sztuką a komuną. Teksty awangardy rosyjskiej 1910-1932. Kraków: Universitas, 1998.
• Turowski, Andrzej. Supremus Malewicza. Warszawa: Muzeum Narodowe, 2004.
• Turowski, Andrzej. W kręgu konstruktywizmu. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979.
• Turowski, Andrzej. Wielka utopia awangardy: artystyczne i społeczne utopie w sztuce rosyjskiej 1910-1930. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
• Unterman, Alan. Encyklopedia tradycji i legend żydowskich. Tłum. Olga Zienkiewicz. Warszawa: Książka i Wiedza, 1994.
• Zhadowa, Larissa. Malevich: Suprematism and Revolution in Russian Art 1910-1930. London: Thames & Hudson, 1982.
• Zijlmans, Kitty. „Jüdische Künstler im Exil: Uriel und Menachem Birnbaum.“ W Hans Wuerzner, red., Österreichische Exilliteratur in den Niederlanden 1934-1940, 145-156. Amsterdam: Rodopi, 1986.