Poszanowanie przyrody jako kategoria etyczna w perspektywie biocentrycznej

• Authors: Janusz Majcherek

Title variants

EN

Respect for nature as an ethical concept in biocentric perspective

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Poszanowanie przyrody jest oczywistym postulatem formułowanym na gruncie sozologii, ekologii i ekofilozofii. Czy ma jednak uzasadnienie także na gruncie biocentrycznie zorientowanej etyki i może zostać uznane za powinność etyczną, jak twierdzi Paul W. Taylor i inni przedstawiciele etyki środowiska? Trudno takie wnioski uzasadnić na podstawie samego badania przyrody i ustalania praw nią rządzących bez popadnięcia w błąd naturalistyczny. Można uznać przyrodę za samoistne dobro, a jej niszczenie za samoistne zło, ale niekoniecznie moralne. Postulat poszanowania przyrody jest częścią kultury jako systemu reguł i norm regulujących ludzkie postępowanie, także wobec przyrody. Jest ważny i obowiązujący bez względu na to czy da się go uzasadnić także etycznie i niezależnie od etycznych sankcji.

EN

Respect for nature is an obvious human obligation from sozological, ecological and ecophilosophical standpoints. Is it an ethical duty also, as Paul W. Taylor and some other environmental ethicists claim? According to George E. Moore’s criticism of naturalistic fallacy, nature couldn’t give a foundation for any duty, including respect for itself. Nature could be recognized as good, but not in a moral sense. Destroying it should be acknowledged as an evil, but not necessarily a moral one. Not founded on the laws of nature, respect for it is part of culture, being a normative system which rules different forms of human behaviour, among them these concerning nature. Respect for nature is a duty of homo sapiens as a species being part of it and being able to act consciously in and for it. This duty is valid and obligatory irrespectively of ethical grounds.

Keywords

PL

etyka środowiska; biocentryzm; świadomość ekologiczna

EN

environmental ethics; biocentrism; ecological consciousness

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja Biologiczna i Środowiskowa
• Year: 2015
• Issue: 2
• Pages: 51-57

Dates

published

2015-06-30

Contributors

author

Janusz Majcherek

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Filozofii i Socjologii

References

• Aleksandrowicz J (1988). Sumienie ekologiczne. WP: Warszawa
• Attfield R (1991). The Ethics of Environmental Concern. Univ. of Georgia Press: Athens GA
• Bonenberg MM (1992). Etyka środowiskowa. Założenia i kierunki. Wyd. UJ: Kraków
• Cronon W (2010). The Trouble with Wilderness. In: Keller DR, ed. Environmental Ethics. The Big Questions. Wiley-Blackwell: Oxford
• Evans CJ (2005). With Respect for Nature. Living as Part of the Natural World. New York Univ. Press: N. York
• Fiut IS (1999). Ekoetyki. Kierunki rozwoju współczesnej aksjologii przyjaznej środowisku. Abrys: Kraków
• Hettinger N (2013). Respecting Nature’s Autonomy in Relationship with Humanity. In: Heyd Th, ed. Recognizing the Autonomy of Nature. Theory and Practice. Columbia Univ. Press: New York
• Kolibowska J (2010). Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt w przedszkolu. Zeszyt Metodyczny ODS: Włocławek
• Kołakowski L (2004). O szacunku dla natury. W: tegoż. Mini wykłady o maxi sprawach. Znak: Kraków
• Kołakowski L (2006). Wychowanie do nienawiści, wychowanie do godności. W: tegoż. Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań. Znak: Kraków
• Lazari-Pawłowska I (1992). Etyka. Pisma wybrane. Ossolineum: Wrocław
• Mill JS (2008). O naturze. Res Publica: Warszawa
• Moore GE (2003). Zasady etyki. Altaya: Warszawa
• Parsons G (2008). Aesthetics&Nature. Continuum Books: London-New York
• Pawłowski A (2008). Rola nauk społecznych i filozofii w kształtowaniu koncepcji zrównoważonego rozwoju. „Problemy Ekorozwoju. Studia filozoficzno-socjologiczne” t. 3, nr 1
• Piątek Z (1997). Paula Taylora normy i zasady etyki środowiskowej. W: Krakowiak JL, red. Ziemia domem człowieka. Teoria i praktyka ochrony środowiska w Polsce. Centrum Uniwersalizmu UW: Warszawa
• Piątek Z (1998). Etyka środowiskowa. Nowe spojrzenie na miejsce człowieka w przyrodzie. Księgarnia Akademicka: Kraków
• Piątek Z (2008). Ekofilozofia. Wyd. UJ: Kraków
• Pikus S (1997). Moralne aspekty ochrony środowiska przyrodniczego. Wyd. WSP: Słupsk
• Skowroński A (2006). Uwagi na temat „wartości chrześcijańskich” w etyce środowiskowej. „Studia Ełckie” nr 8: Ełk
• Spaemann R (1997). Szczęście a życzliwość. Esej o etyce. Wyd. KUL: Lublin
• Storba JP (1998). A Biocentrist Strikes Back. “Environmental Ethics” No. 4
• Taylor PW (1981). Ethics of Respect for Nature. “Environmental Ethics” No. 3
• Taylor PW. (1986). Respect for Nature. A Theory of Environmental Ethics. Princeton Univ. Press: New Jersey
• Tyburski W (1997). Etyczny wymiar ochrony środowiska naturalnego. W: Dołęga JM, Kuczyński J, Woźnicki A, red. Szkoła przeżycia cywilizacyjnego. Scholar: Warszawa