Economic Relations between Poland and Norway in the Years 1945–1970

• Authors: Bolesław Hajduk

Title variants

PL

Polsko-norweskie powiązania ekonomiczne w latach 1945–1970

• Languages of publication: EN

Abstracts

PL

W okresie międzywojennym relacje gospodarcze pomiędzy Polską i Norwegią rozwijały się od 1926 roku na zasadach traktatowych. Podczas drugiej wojny światowej terytoria państw polskiego i norweskiego znalazły się pod okupacją Niemiec hitlerowskich. Jednakże kontakty polityczne i gospodarcze były podtrzymywane przez funkcjonujące w Wielkiej Brytanii władze emigracyjne obydwu państw, uznawane przez kraje antyniemieckiej koalicji. Po zakończeniu wojny zwycięskie mocarstwa, tj. Stany Zjednoczone, Anglia i Francja, 5 i 6 lipca 1945 roku – oraz wcześniej, w kwietniu 1943 roku, ZSRR – zerwały stosunki dyplomatyczne z rządem RP na uchodźstwie i uznały nowy polski Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, utworzony w Warszawie przy udziale władz radzieckich. Podobnie uczyniły państwa skandynawskie, wśród nich Norwegia 6 stycznia 1945 roku. Z inicjatywą podjęcia rozmów na tematy gospodarcze, skierowaną do nowych władz polskich, rząd norweski wystąpił 2 maja 1945 roku. Przeprowadzono je w lipcu oraz w sierpniu tegoż roku i zakończyły się one podpisaniem umowy (29 sierpnia) o dwustronnej wymianie towarowej. Umowa obejmowała wywóz do Norwegii 600 tys. ton polskiego węgla i 50 tys. ton węgla bunkrowego oraz przywóz norweskich śledzi solonych, łącznie 7,5 tys. beczek. Kolejne porozumienia w sprawie wymiany towarowej zawierano w formie umów lub protokołów, regulujących handel w ciągu jednego roku. Pierwszą długoletnią umowę handlową podpisano 31 grudnia 1948 roku. Była ona dokumentem ogólnym, określającym warunki, zasady i formy płatności w polsko-norweskich stosunkach handlowych. Wymiana towarowa w poszczególnych latach odbywała się na podstawie uzupełniających tę umowę i uzgodnionych przez obydwie strony protokołów handlowych. Umowę zastąpiono nowym porozumieniem wieloletnim, podpisanym 30 października 1964 roku, a następnie umową parafowaną 21 września 1967 roku, obowiązującą do grudnia 1970 roku. Nowy etap w bilateralnych relacjach handlowych zapoczątkowała podpisana 3 czerwca 1972 roku długoletnia umowa o wymianie towarowej. Jednocześnie 26 listopada tegoż roku zawarto dziesięcioletnią umowę o współpracy gospodarczej, przemysłowej i naukowo-technicznej, dającą dobre podstawy do intensyfikacji kontaktów w wymienionych dziedzinach. Na polsko-norweskie stosunki handlowe negatywnie oddziaływały rosnące napięcia w relacjach pomiędzy krajami socjalistycznymi i kapitalistycznymi oraz polityczne, wojskowe i ekonomiczne powiązania Norwegii z państwami zachodnimi. Podobnie negatywny wpływ na zakres i wielkość polsko-norweskich obrotów towarowych miały w omawianym okresie zachodzące w Polsce zmiany polityczne i gospodarcze oraz uzależnienie handlu zagranicznego Polski od związków politycznych i ekonomicznych z ZSRR i pozostałymi krajami socjalistycznymi. Znaczące pozycje w imporcie z Norwegii zajmowały: celuloza włókiennicza i papiernicza, ruda żelaza, nawozy azotowe, mączka rybna, tran i ryby (solone, mrożone). Natomiast podstawowymi artykułami w polskim wywozie do Norwegii były: węgiel, olej napędowy i opałowy, blachy, tkaniny bawełniane oraz cukier. Saldo bilateralnej wymiany towarowej pomiędzy Polską i Norwegią było dla tej pierwszej ujemne w latach 1945, 1947, 1951–1952, 1955, 1957–1958, 1960, 1963–1965 i 1969. Ważnymi płaszczyznami w polsko-norweskich relacjach gospodarczych były różne formy współpracy w przemyśle okrętowym, w zakresie badań morza i ochrony jego zasobów, komunikacji lotniczej oraz innych dziedzinach.

Keywords

PL

Stosunki polsko-norweskie w latach 1945-1970; historia Polski po 1945 r.; historia Norwegii po 1945 r.; historia gospodarcza Polski po 1945 r.

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Maritima
• Year: 2009
• Volume: 22
• Pages: 73-96

Contributors

author

Bolesław Hajduk

• Uniwersytet Szczeciński

translator

Beata Zawadka

References

• DzU PRL, 1962, 16
• DzU PRL, 1968, 14
• Lloyd’s Register of Shipping. Register Book 1958–1959, Section 5, Vol. II, London 1959
• „Rocznik Statystyczny Gospodarki Morskiej” [Statistical Yearbook of Maritime Economy] 1970
• Zbiór umów międzynarodowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1961 [Collection of International Agreements of the Polish People’s Republic 1961], Warszawa 1963
• Zbiór umów międzynarodowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1968 [Collection of International Agreements of the People’s Polish Republic 1968], Warszawa 1972
• Bojanowska-Dzieduszycka J.: Produkcja przemysłu okrętowego [Production of Ship-building Industry], in: Historia budownictwa okrętowego na Wybrzeżu Gdańskim [History of Ship-building on the Gdańsk Coast], ed. by E. Cieślak, Gdańsk 1972
• Denkiewicz-Szczepaniak E.: Norwegia na drodze dylematów i przemian 1945–1959 [Norway on the Way of Dilemmas and Transformations 1945–1949], Toruń 1992
• Eisler J.: “Polskie miesiące” czyli kryzys(y) w PRL [“Polish Months” or Crises in People’s Poland], Warszawa 2008
• Frątczak S.: Stosunki polsko-skandynawskie w 30-leciu Polski Ludowej [PolishScandinavian Relations in the 30th Anniversary of the People’s Poland], “Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” [Communications of the Baltic Institute], 1975, 20
• Gall S.: Rozwój stosunków handlowych Wschód–Zachód [Development of East-West Trade Relations], ], “Handel Zagraniczny” [Foreign Trade], 1956, 5
• Gawinecka-Woźniak M.: Stosunki rządu polskiego z rządem norweskim na emigracji w Londynie w latach 1940–1945 [Relations of the Polish Government with the Norwegian Government in Exile in the Years 1940–1945], Toruń 2008
• Hajduk B.: Kontakty polsko-duńskie w dziedzinie przemysłu okrętowego i rybołówstwa w latach 1919–1939 (Polish-Danish contacts in Ship-building Industry and Fishing in the Years 1919–1939], “Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” [Communications of the Baltic Institute], 1980, 31/32
• Jackowski A.: Dialog polsko-norweski na tle norweskiej polityki zagranicznej [Polish-Norwegian Dialogue Compared to Norwegian Foreign Policy], “Sprawy Międzynarodowe” [International Affairs], 1956, 7–8
• Janiszewska I.: Polsko-skandynawskie umowy o współpracy naukowej [Polish-Scandinavian Agreements on Scientific Co-operation], “Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” [Communications of the Baltic Institute], 1974, 20
• Jezierski A., Petz B.: Historia gospodarcza Polski Ludowej 1944–1985 [Economic History of People’s Poland 1944–1985], Warszawa 1988
• Kowalski T.: Urentowienie transportu drobnicy do państw skandynawskich [Making Transport of General Cargo to Scandinavian Countries Profitable], “Handel Zagraniczny” [Foreign Trade], 1957, 9
• Krzyżanowski M.: Studium transatlantyckiej żeglugi pasażerskiej. Prace Instytutu Morskiego [Study of Transatlantic Passenger Navigation. Studies of the Maritime Institute], Gdańsk 1969
• Krzyżanowski M.: Turystyka morska też przynosi dewizy [Maritime Tourism Also Gives Foreign Currency], “Handel Zagraniczny” [Foreign Currency], 1962, 10
• Ławniczak R.: Stosunki ekonomiczne nadbatyckich krajów socjalistycznych z krajami skandynawskimi [Economic Relations of Baltic Socialist Countries with Scandinavian Countries], “Sprawy Międzynarodowe” [International Affairs], 1965, 7–8
• Makać A.: EFTA – Europejska Strefa Wolnego Handlu – Europejski Obszar Ekonomiczny: etapy na drodze krajów skandynawskich do wspólnoty europejskiej [EFTA – European Free Trade Zone – European Economic Area: Stages on the Way of Scandinavian Countries to the European Community], “Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” [Communications of the Baltic Institute], 1992, 41
• Matera R.: Integracja ekonomiczna krajów nordyckich [Economic Integration of Nordic Countries], Toruń 2001
• Miciński J., Kolicki J.: Pod polską banderą [Under the Polish Flag], Gdynia 1962
• Österberg O.: Problem uznania przez Szwecję zmian w Europie Centralnej w latach 1939–1945 [Problem of Recognising Changes in Central Europe by Sweden in the Years 1939–1945], in: Polska – Szwecja 1919–1999 [Poland – Sweden 1919–1999], ed. by J. Szymański, Gdańsk 2000
• Piotrowski B.: Integracja Skandynawii. Od Rady Nordyckiej do Wspólnoty Europejskiej [Integration of Scandinavia: From the Nordic Council to the European Community], Poznań 2006
• Piotrowski B.: Szwecja w polityce zagranicznej. Od odzyskanej niepodległości do wydarzeń sierpniowych 1980 [Sweden in Foreign Policy: From Regained Independence to the August Events 1980], in: Polska – Szwecja 1919–1999 [Poland – Sweden 1919–1999], ed. by J. Szymański, Gdańsk 2000
• Piwek K.: Norwegia jako partner gospodarki polskiej [Norway as a Partner of Polish Economy], ], in: Historia budownictwa okrętowego na Wybrzeżu Gdańskim [History of Ship-building on the Gdańsk Coast], ed. by E. Cieślak, Gdańsk 1972
• Raue J.: Handel z krajami kapitalistycznymi dotkniętymi inflacją [Trade with Capitalist Countries Suffering from Inflation], “Handel Zagraniczny” [Foreign Trade], 1956, 2
• Rutkowska A.: Wybrane zagadnienia polityki bezbieczeństwa Skandynawii w latach 1945–1949 [Selected Issues of Scandinavian Security Policy in the Years 1945–1949], in: Norwegia w pierwszej połowie XX wieku [Norway in the First Half of the 20th Century], ed. by E. Denkiewicz-Szczepaniak, Toruń 2004
• Schellenberg Z.: Stosunki handlowe Polski z krajami kapitalistycznymi w okresie planu sześcioletniego [Trade Relations of Poland with Capitalist Countries in the Period of the Six-Year Plan], “Handel Zagraniczny” [Foreign Trade], 1956, 5
• Surowiec M.: Ewolucja polsko-norweskich stosunków politycznych [Evolution of Polish Norwegian Political Relations], “Sprawy Międzynarodowe” [International Affairs], 1973, 7–8
• Szkopiak Z.: Polityka zagraniczna rządu RP na uchodźstwie w Londynie [Foreign Policy of the Polish Government in Exile in London], in: W służbie Polsce i emigracji. Księga dedykowana prof. Edwardowi Szczepanikowi [In Service of Poland and Emigration: Book Dedicated to Prof. Edward Szczepanik], Gorzów Wielkopolski 2002
• Wiejacz J.: Stosunki polsko-skandynawskie [Polish-Scandinavian Relations], in: T. Cieślak, A. Grochulski et al.: Skandynawia a świat współczesny [Scandinavia and the Modern World], Warszawa 1971
• Wojewódka Cz.: Związki polskiego przemysłu okrętowego i żeglugi ze Skandynawią [Relations of Polish Ship-building Industry with Scandinavia], “Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” [Communications of the Baltic Institute], 1979, 30
• Wojnarowski D.: Powszechna historia gospodarcza [World Economic History], Warszawa 2004
• Wolsza T.: Rząd RP na obczyźnie 1954–1949 [Polish Government in Exile 1945–1949], in: Kierownictwo obozu niepodległościowego na obczyźnie 1945–1990 [Leadership of Independence Camp in Exile 1945–1990], ed. by A. Szkuta, London 1996