Pandemia a... spiżarnia. Praktyki zaopatrzenia w żywność w dobie pandemii w perspektywie badań jakościowych

• Authors: Maj Agnieszka

Title variants

EN

Pandemic and… Pantry. Qualitative Research Perspective on Food Provisioning Practices in the Era of the Pandemic

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł, oparty na wynikach analiz wywiadów pogłębionych przeprowadzonych w lipcu 2022 roku z wybraną grupą mieszkańców Polski, jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy doświadczenia okresu pandemii miały wpływ na obecne sposoby zaopatrywania się badanych w żywność, np. kupowanie żywności, zarządzanie zapasami żywności, sposób organizacji spiżarni. Wymienione czynności analizowane są jako praktyki społeczne, element praktyk jedzeniowych. Jak pokazuje analiza wywiadów, część badanych dokonała rewizji dotychczasowych sposobów zaopatrzenia w żywność (ograniczenie konsumpcji żywności, dostosowanie jej do bieżących potrzeb, zwrócenie uwagi na jej niektóre moralno-etyczne aspekty). Część badanych po pandemii deklaruje też chęć posiadania zapasów żywności na wypadek niespodziewanej sytuacji, np. choroby. Ze zdobytych w czasie pandemii doświadczeń badani korzystają obecnie, aby radzić sobie ze skutkami inflacji.

EN

The article relies on the findings stemming from the analyses of the in-depth interviews conducted in July 2022 with a selected group of Polish residents. Its main research question is whether the experience of the pandemic period has influenced the respondents’ current ways of food provisioning, e.g. buying food, managing food stocks, and organizing their pantries. These activities are analysed as social practices, specifically, as a part of ‘food practices’. The article demonstrates that some of the respondents have revised their previous ways of food provisioning (e.g. limiting food consumption, adjusting it to current needs, or paying attention to some of its moral-ethical aspects). After the pandemic, some of the respondents declare their willingness to have a stockpile of food in case of an unexpected situation, such as illness. The experience gained during the pandemic is now being used by the respondents to cope with the effects of inflation.

Keywords

PL

żywność; zapasy; życie codzienne; pandemia COVID-19; zaopatrzenie w żywność

EN

food; food supplies; everyday life; COVID-19 pandemic; food provisioning

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2023
• Issue: 3(250)
• Pages: 109-133

Contributors

author

Maj Agnieszka

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

References

• Aday, Serpil, Mehmet Seckin Aday. 2020. The Impact of Covid-19 on the food supply chain. Food Quality and Safety, 4: 167–180. DOI:10.1093/fqsafe/fyaa024, https://academic.oup.com/fqs/article/4/4/167/5896496.
• Ananda, Jayanath, Gamithri Gayana Karunasena, David Pearson. 2023. Has the COVID-19 pandemic changed household food management and food waste behavior? A natural experiment using propensity score matching. Journal of Environmental Management, 328: 116887. DOI: 10.1016/j.jenvman.2022.116887.
• Babbitt, Callie W., Gregory A. Babbitt, Jessica M. Oehman. 2021. Behavioral impacts on residential food provisioning, use, and waste during the COVID-19 pandemic. Sustainable Production and Consumption, 28: 315–325. DOI: 10.1016/j.spc.2021.04.012.
• Bakalis, Serafim, Vasilis P. Valdramidis, Dimitros Argyropoulos, Lilia Ahrne, Jianshe Chen, P. J. Cullen, Enda Cummins, Ashim K. Datta, Christos Emmanouilidis, Tim Foster, Peter J. Fryer, Ourania Gouseti, Amuldena Hospido, Kai Knoerzer, Alain LeBail, Alejandro P. Marangoni, Pingfan Rao, Oliver K. Schlüter, Petros Taoukis, Epameinondas Xanathakis, Jan F.M. VanImpe. 2020. How COVID-19 changed our food systems and food security paradigms. Current Research in Food Science, 3: 167–172. DOI: 10.1016/j.crfs.2020.05.003.
• Bednarczuk, Aleksandra, Jerzy Śleszyński. 2019. Marnotrawstwo żywności w Polsce. Problemy Rolnictwa Światowego, Tom 19 (XXXIV), 4: 19–30. DOI: 10.22630/PRS.2019.19.4.53.
• Ben Hassen, Tarek, Hamid El Bilali, Mohammad S. Allahyari, Sinissa Berjan, Oksana Fotina. 2021. Food purchase and eating behavior during the COVID-19 pandemic: A cross-sectional survey of Russian adults. Appetite, 165, 105309. DOI: 10.1016/j.appet.2021.105309.
• Berger, Peter L., Luckmann Thomas. 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Przekład Józef Niżnik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bogunia-Borowska, Małgorzata. 2021. Doświadczenie zmiany w czasie pandemii. Perspektywa fenomenologiczna. W: W. Gumuła, red. Dzienniki stanu pandemii. Czytane z perspektywy socjologii codzienności. Kraków: Instytut Literatury i Wydawnictwo Nomos, 205–223.
• Bracale, Renata, Vaccaro Concetta M. 2020. Changes in food choice following restrictive measures due to COVID-19. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases 30: 1423–1426. DOI: 10.1016/j.numecd.2020.05.027.
• Caplan, Gerard. 1964. Principles of preventive psychiatry. New York: Basic Books.
• Castilhos, Rodrigo B., Marcello Jacques Fonseca, Vera Bavaresco. 2017. Consumption, crisis, and coping strategies of lowerclass families in Brazil: A sociological account. International Journal of Consumer Studies, 41, 4: 379–388. DOI: 10.1111/ijcs.12341.
• Cranfield, John A. L. 2020. Framing Consumer Food Demand Responses in a Viral Pandemic. Canadian Journal of Agriculture and Economics, 68: 151–156. DOI: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/cjag.12246.
• Definicja pojęcia lockdown, Wielki Słownik Języka Polskiego, wersja online: https://wsjp.pl/haslo/podglad/103148/lockdown, dostęp: 19.04.2023.
• Długosz, Piotr. 2021. Trauma pandemii COVID-19 w polskim społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu.
• Dopierała, Renata. 2022. Simplifying Life During the COVID-19 Pandemic. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica, 82: 15–30. DOI: 10.18778/0208-600X.82.02.
• FAO Policy Brief nr 2, czerwiec 2006. https://www.fao.org/fileadmin/templates/faoitaly/documents/pdf/pdf_Food_Security_Cocept_Note.pdf , dostęp: 23.09.2022.
• Flick, Uwe. 2012. Projektowanie badania jakościowego. Przekład Paweł Tomanek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Forno, Francesca, Mikko Laamanen, Stefan Wahlen. 2022. (Un-)sustainable transformations: everyday food practices in Italy during COVID-19. Sustainability: Science, Practice and Policy, T.18, 1: 201–214. DOI: 10.1080/15487733.2022.2037341.
• Gawęcki, Jan, red. 2022. Żywienie człowieka: podstawy nauki o żywieniu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Glinka, Beata, Wojciech Czakon. 2021. Podstawy badań jakościowych. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Grochowicz, Marek. 2020. Sytuacja branży gastronomicznej w pierwszych miesiącach trwania pandemii COVID-19 na przykładzie Krakowa. Urban Development Issues, 67: 5–16. DOI: 10.2478/udi-2020-0029.
• Informacja prasowa zamieszczona w portalu branży spożywczej „Hurt i detal” z dnia 25. 10. 2021 https://hurtidetal.pl/article/art_id,34504-107/jak-zmienily-sie-zwyczaje-zakupowepolakow-po-lockdownach/, dostęp: 25.09.2022.
• Informacja prasowa o wynikach badań na stronie Business Insider z dnia 23 marca 2020 roku, pt. „Makaron, mąka i papier toaletowy. Jak Polacy robią zapasy”, https://businessinsider.com.pl/finanse/handel/koronawirus-w-polsce-zakupy-izapasy-wedlug-forum-konsumentow/mfz4dvz , dostęp: 7.12.2022.
• Informacja prasowa zamieszczona na stronie internetowej Strefabiznesu.pl. https://strefabiznesu.pl/bezpieczne-zakupy-2020-handlowcy-powszechnie-nakazuja-klientom-robienie-zakupow-w-maseczkach-a-co-z-rekawiczkami-9092020/ar/c3-15169968, dostęp: 1.05.2023.
• Informacja prasowa zamieszczona na stronie internetowej Money.pl na temat paniki zakupowej i produktów, na które zaobserwowano wzmożony popyt tuż po ogłoszeniu stanu epidemii w Polsce:https://www.money.pl/gospodarka/rok-z-koronawirusemdopiero-teraz-widac-jak-sprzedawcy-podnosili-ceny-6614419548134048a.html, dostęp:19.04.2023.
• Informacja dotycząca zasad kwarantanny, serwis internetowy Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/krotsza-kwarantanna, dostęp: 30.04.2023.
• Janssen, Meike, Betty P. I. Chang, Hristo Hristov, Igor Pravst, Adriano Profeta, Jeremy Millard. 2021. Changes in Food Consumption During the COVID-19 Pandemic: Analysis of Consumer Survey Data From the First Lockdown Period in Denmark, Germany, and Slovenia. Frontiers in Nutrition. t. 8–2021. DOI=10.3389/fnut.2021.635859.
• Kaufmann, Jean-Claude. 2004. Ego. Socjologia jednostki: inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu. Przekład Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Kopczyńska, Ewa. 2021. Jedzenie i inne rzeczy. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Krajewski, Marek. 2009. Dzisiaj jak wczoraj, jutro jak dziś. Codzienność, przedmioty i reżimy podtrzymujące. W: M. Bogunia-Borowska, red. Barwy codzienności: analiza socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kvale, Steinar. 2004. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego. Przekład Stanisław Zabielski. Białystok: Wydawnictwo Trans-Humana.
• Maj, Agnieszka 2023. Kulinarne strategie i praktyki czasu pandemii – sposoby radzenia sobie z niepewnością. Kultura i Społeczeństwo, 67(2), 81–103. DOI: 10.35757/KiS.2023.67.2.4.
• Malec, Krzysztof. 2021. Pandemia w świetle teorii kryzysu. W: W. Gumuła, red. Dzienniki stanu pandemii. Czytane z perspektywy socjologii codzienności. Kraków: Instytut Literatury i Wydawnictwo Nomos.
• Mateja-Jaworska, Bogumiła, Marta Zawodna-Stephan. 2019. Badania życia codziennego w Polsce: Rozmowy (nie) codzienne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Miles, Matthew, B., Michael A. Huberman. 2000. Analiza danych jakościowych. Przekład Stanisław Zabielski. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
• Mniszewski, Maciej. 2021. Konsumpcja w pandemii. K. Dębkowska, M. Kolano, P. Śliwowski. Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa, maj 2021, https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2021/05/PIE-Konsumpcja-w-pandemii.pdf, dostęp: 7.11.2022.
• Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/jak-planowac-rozsadne-zakupy-spozywcze-orazzdrowe-posilki-w-okresie-pandemii-koronowirusa/, dostęp: 3.03.2023.
• Olcoń-Kubicka, Marta, Joanna Felczak, Łukasz Posłuszny, Paweł Kubicki. 2021. Przemiany praktyk konsumpcyjnych w gospodarstwach domowych w pierwszych miesiącach pandemii COVID-19. W: K. Andrejuk, I. Grabowska, M. Olcoń-Kubicka, I. Taranowicz, red. Zmiana społeczna, pandemia, kryzys. Konteksty empiryczne i teoretyczne. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 287–312.
• Qian, Kun, Firouzeh Javadi, Michikazu Hiramatsu. 2020. Influence of the COVID-19 Pandemic on Household Food Behaviour in Japan. Sustainability, 12(23), 9942. DOI: 10.3390/su12239942.
• Raport Deliotte Global State of Consumer Tracker, https://www2.deloitte.com/us/en/insights/industry/retail-distribution/consumer-behavior-trends-state-of-theconsumer-tracker.html, dostęp: 14.11.2022.
• Raport KPMG: „Czy pandemia COVID-19 trwale zmieni zwyczaje zakupowe Polaków?”, https://home.kpmg/pl/pl/home/media/press-releases/2020/09/media-press-czy-pandemia-covid-19-trwale-zmieni-zwyczaje-zakupowe-polakow.html, dostęp: 15.02.2023.
• Raport KPMG: Raport KPMG: „Nowa rzeczywistość: konsument w dobie COVID-19” https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/pl/pdf/2020/09/pl-Raport-KPMG-Nowarzeczywistosc-konsument-w-dobie-COVID-19.pdf, dostęp: 15.02.2023.
• Raport Mc Kinsey „Jak zmienił się rynek zakupów spożywczych w pandemii?”. https://www.mckinsey.com/pl/our-insights/state-of-grocery-retail, dostęp:15.02.2023.
• Raport CBOS „Jak Polacy radzą sobie z inflacją?” (nr 138/2022), https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_138_22.PDF, dostęp: 14.03.2023.
• Raport: „Życie codzienne w czasach pandemii. Raport z drugiego etapu badań. Wersja pełna”. Wydział Socjologii Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu. https://socjologia.amu.edu.pl/images/pliki/Zycie_codzienne_w_czasach_pandemii._Raport_z_drugiego_etapu_badan_wersja_pe%C5%82na.pdf, dostęp: 14.02.2023.
• Raport Eurofund 2020 – Living, working and COVID-19, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef20059en.pdf, dostęp: 13.03.2023.
• Reckwitz, Andreas. 2002. Toward a Theory of Social Practice: A Development in Cultural Theorizing. European Journal of Social Theory, 5, 2: 243–263.
• Rodríguez-Pérez, Celia, Esther Molina-Montes, Vito Verardo, Reyes Artacho, Belen Garcia-Villanova, Eduardo Jesus Guerra-Hernendez, Maria Dolores Ruiz-Lopez. 2020. Changes in Dietary Behaviours during the COVID-19 Outbreak Confinement in the Spanish COVIDiet Study. Nutrients, 6: 1730. https://www.mdpi.com/2072-6643/12/6/1730/htm.
• Romeo-Arroyo, Elena, Maria Mora, Laura Vázquez-Araújo. 2020. Consumer behawior in confinement times: Food choice and cooking attitudes in Spain. International Journal of Gastronomy and Food Science, Tom 21. 100226. DOI: 10.1016/j.ijgfs.2020.100226.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 2020, wprowadzające tzw. „godziny dla seniorów”: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200001797, dostęp: 19.04.2023.
• Rudziński, Roman. 1978. Jaspers. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
• Schatzki, Theodore. 2002. The Site of the Social: A Philosophical Account of the Constitution of Social Life and Change. Penn State University Press.
• Schmidt, Filip. 2010. Teorie kuchenne: dialektyka przyzwyczajeń i refleksyjności w koncepcji Jean-Claude’a Kaufmanna. Kultura i Społeczeństwo, 1: 49–85.
• Taranowicz, Iwona. 2022. Niecodzienna codzienność/codzienna niecodzienność. Życie codzienne w warunkach ryzyka. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, nr 82: 5–13. DOI: 10.18778/0208-600X.82.01.
• Wróblewska-Jachna, Joanna, red. 2021. Obraz pandemii COVID-19 w zapisach podmiotowej świadomości. Zakład Wydawniczy NOMOS.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2023.147163