Konstytucyjne ujęcie prawa dostępu do informacji o działalności władz publicznych

• Authors: Banaszak Bogusław

Title variants

EN

Access to public information under Poland’s Constitution

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Konstytucja polska zawiera zbiór praw podmiotowych umożliwiających uzyskiwanie informacji, aczkolwiek są to informacje zróżnicowane rodzajowo (art. 51, 54, 61 i 74). Rozważania zawarte w niniejszym opracowaniu skupiają się na wyrażonym w art. 61 Konstytucji RP prawie dostępu do informacji publicznej. Informacją publiczną jest każda wiadomość wytworzona przez władze publiczne lub odnoszona do nich, a także wytworzona przez inne podmioty wykonujące funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Państwa bądź odnoszona do nich. Do udostępnienia informacji publicznej zobowiązane są organy władzy publicznej i osoby pełniące funkcje publiczne. Pojęcie władzy publicznej obejmuje władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, a ponadto samorząd terytorialny, zaliczany powszechnie do władzy wykonawczej. Z art. 61 Konstytucji jednoznacznie wynika, że prawo do uzyskiwania informacji dotyczy informacji o działalności osób pełniących funkcje publiczne. Dotychczas zarówno w doktrynie prawa, jak i w orzecznictwie nie doprowadzono do ujednolicenia rozumienia pojęcia osoby pełniącej funkcję publiczną. Uwzględniając orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, należy stwierdzić, że nie można utożsamiać pojęć funkcjonariusza publicznego i osoby pełniącej funkcje publiczne. Prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne jest publicznym podmiotowym prawem obywatela, które wszakże podlega pewnym ograniczeniom. Należy do nich prawo do prywatności. Konstytucyjna ochrona prawa do prywatności nie obejmuje jednak działalności publicznej osoby ani też sfery zachowań i działań, które ogólnie są pojmowane jako osobiste lub prywatne, jeżeli działania te lub zachowania wiążą się ściśle z działalnością publiczną. W przypadku kolizji prawa do informacji i prawa do prywatności konieczne jest ustalenie, czy istnieje związek informacji, która ma zostać udostępniona, z pełnieniem funkcji publicznej.

EN

The Constitution of the Republic of Poland contains a set of rights enabling acquisition of different type information (Article 51, 54, 61 and 74). This paper focuses on the right of access to public information provided for in Article 61 of the Constitution. The term public information covers each piece of information produced by public bodies and referring to those bodies, as well as each piece of information produced by other entities performing public functions (public office holders) in the scope of their performance of public duties, management of municipal property or the property of the State Treasury, or referring thereto. Organs of public authority likewise public office holders are obliged to provide access to public information. The concept of public authority includes the legislative, executive and judiciary powers as well as territorial self-government (local authorities) commonly considered as an executive power. Article 61 of the Constitution explicitly provides for the right of access to public information pertaining to the activities of public office holders. However, neither in the doctrine nor in judicial decisions, a uniform understanding of a public office holder has been as yet achieved. Taking into account the decisions delivered by the Constitutional Court, however, it must be stated that the concept of a public official is not identical with that of a public office holder. The right of access to information on the activity of organs of public authorities and public office holders (persons performing public functions) is a public subjective right of each citizen, but subject to certain limitations. These include the right to privacy. Yet, the constitutional protection of that right does not extend on the public activity of a person or on the scope of conduct and activities which are generally perceived as being personal or private, but are closely tied to the public activity of such person. Thus, in the event of a conflict between the right to information and right to privacy, it becomes necessary to establish whether there exists a connection between the information to be made accessible with the performance of a given public function.

Keywords

PL

prawo dostępu do informacji o działalności władz publicznych prawo do prywatności; osoba pełniąca funkcje publiczne

EN

the right of access to information on activities of public authorities; the right to privacy; public office holder

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Prawa Publicznego
• Year: 2014
• Issue: 3(7)
• Pages: 11-30

Contributors

author

Banaszak Bogusław

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Bagińska E., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
• Banaszak B., Zasadę otwartego rządu trzeba wpisać do konstytucji, „Rzeczpospolita – Prawo co dnia” 19 V 2008.
• Banaszak B., Bernaczyk M., Czy informacja czyni nasze życie lepszym? Uwagi o instrumentalnym charakterze prawa do informacji publicznej, w: Questiones de qualitate Vita. Liber Sollemnis ad Honorem Professoris Romualdi Derbis, pod red. A. Wudarskiego, Frankfurt nad Odrą – Częstochowa – Osnabrück 2014.
• Bernaczyk M., Funkcja prawa do informacji w polskim porządku prawnym, w: Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, pod red. A. Jabłońskiego, Wrocław 2014.
• Bernaczyk M., Obowiązek bezwnioskowego udostępniania informacji publicznej, Warszawa 2008.
• Bernaczyk M., Jabłoński M., Wygoda K., Biuletyn Informacji Publicznej. Informatyzacja administracji, Wrocław 2005.
• Bień-Kacała A., Rączka M., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 9 listopada 2010 r. (sygn. akt SK 10/08), „Przegląd Sejmowy” 2011, nr 4.
• Budzianowska J., Odmowa dokonania czynności notarialnej, „Nowy Przegląd Notarialny” 2000, nr 1.
• Gniewek E., O uniwersalnej zasadzie przestrzegania prawa przez notariusza, w: II Kongres Notariuszy Rzeczypospolitej Polskiej, pod red. R. Sztyki, Poznań–Kluczbork 1999.
• Górzyńska T., Prawo do informacji i zasada jawności administracyjnej, Zakamycze 1999.
• Górzyńska T., Zasada jawności w administracji, „Państwo i Prawo” 1988, nr 6.
• Jabłoński M., Obywatelstwo polskie jako przesłanka realizacji konstytucyjnych praw i wolności, w: Prawa podmiotowe. Pojmowanie w naukach prawnych. Zbiór studiów, pod red. J. Ciapały, K. Flagi-Gieruszyńskiej, Szczecin–Jarocin 2006.
• Jabłoński M., Wygoda K., Konstytucyjne uprawnienia jednostki w sferze informacyjnej, w: Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje, pod red. L. Garlickiego, A. Szmyta, Warszawa 2003.
• Jasudowicz T., Administracja wobec praw człowieka, Toruń 1996.
• Jaśkowska M., Dostęp do informacji publicznych w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Toruń 2002.
• Klosek J., The right to know. Your guide to using and defending Freedom of Information Law in the United States, Santa Barbara–Denver–Oxford 2009.
• Oleszko A., Obrót cywilnoprawny w praktyce notarialnej i wieczystoksięgowej, Kraków 2003.
• Safjan M., Prawo do ochrony życia prywatnego, w: Szkoła Praw Człowieka, Warszawa 2006.
• Sarnecki P., Ustroje konstytucyjne państw współczesnych, Warszawa 2008.

Notes

PL

I. Artykuły

EN

I. Papers

Identifiers

ISBN

978-83-232-2822-6

DOI

10.14746/spp.2014.3.7.1