Leksykalno-semantyczne wyznaczniki wiosennych pejzaży wiejskich w Nocach i dniach Marii Dąbrowskiej

• Authors: Jolanta Słoboda

Title variants

EN

Lexical and semantic indicators of rural spring landscapes in Noce i dnie written by Maria Dąbrowska

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera analizę leksykalno-semantycznych wyznaczników opisów wiosennych pejzaży wiejskich w Nocach i dniach Marii Dąbrowskiej oraz wskazuje na ich funkcje w tekście. Do stworzenia plastycznych opisów pejzaży pisarka zastosowała różnorodną paletę barw, które działając na zmysły odbiorcy, wzmagają wrażenia kolorystyczne oraz podkreślają piękno przyrody, wśród której żyją bohaterowie powieści. Najczęściej pojawia się nazwa barwy zielonej, która wzbogacana jest określeniami charakteryzującymi wiosenne ożywienie i świeżość w przyrodzie, opisującymi świat roślin rozświetlonych promieniami słońca. Rzadziej występują barwy: szara i niebieska. W opisach często pojawia się słownictwo z zakresu nazw światła i cienia, które oprócz funkcji informacyjnej, wyodrębniającej i identyfikującej kolorystycznie opisywane elementy, podkreśla nastrój, scenerię i dynamizm krajobrazu. Słownictwo przywołujące bogactwo dźwięków słyszanych w przyrodzie oraz użycie czasowników ruchu, ożywia i dynamizuje obrazy natury. Liczne personifikacje podkreślają związki łączące człowieka z przyrodą. Bohaterowie Nocy i dni są jej nierozłączną częścią.

EN

The article contains an analysis of semantic and lexical indicators of description of rural spring landscapes in Noce i dnie a novel written by Maria Dąbrowska, and it identifies their functions in the text. In order to create vivid descriptions of landscapes the writer used a palette of colours, which affect the senses of the audience and strengthen colour impression and underline the beauty of nature, which is the background for the protagonists. The most frequent is the colour of green, which is enriched with expressions that are typical of spring revival and freshness in nature and that describe the world of plants illuminated by sunrays. The colours of grey and blue are less frequent. In the descriptions quite often there appears some vocabulary referring to the names of light and shadow, which in addition to their informative functions that distinguish and indentify colours in the described elements emphasise the atmosphere, scenery and dynamics of the landscape. The vocabulary evoking the wealth of sounds that may be heard in nature and the use of verbs of movement revive and dynamise the picture of nature. The numerous personifications underline the relations between man and nature. The protagonists of Noce i dnie are its integral part.

Keywords

PL

idiolekt Marii Dąbrowskiej; leksyka; semantyka; barwy

EN

idiolect of Maria Dąbrowska; lexis; semantics; colours

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2016
• Volume: 15
• Pages: 115-125

Contributors

author

Jolanta Słoboda

• Uniwersytet Szczeciński, Akademickie Centrum Kształcenia Językowego

References

• Białoskórska M., Pole błękitu w lirykach Leopolda Staffa, w: Barwa w języku, literaturze i kulturze, pod red. E. Komorowskiej i D. Stanulewicz, cz. 2, Szczecin 2011, s. 103–125.
• Dąbrowska M., Pisma wybrane. Noce i dnie, t. II–III, Warszawa 1956.
• Handke K., Polszczyzna Stefana Żeromskiego, Warszawa 2012.
• Handke K., Świat barw, Kraków 2002.
• Józefacka M., Konstrukcje metaforyczne u Dąbrowskiej, w: Pięćdziesiąt lat twórczości Marii Dąbrowskiej. Referaty i materiały sesji naukowej, pod red. E. Korzeniewskiej, Warszawa 1963, s. 113–127.
• Mariak L., Językowa kreacja Kozaka w ,,Ogniem i mieczem”, ,,Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, Szczecin 2012, t. 11, s. 109–135.
• Słoboda J., Leksykalno-semantyczne wyznaczniki letnich pejzaży wiejskich w „Nocach i dniach” Marii Dąbrowskiej, ,,Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, Szczecin 2015, t. 14, s. 333–345.
• Słownik języka polskiego, pod red. M. Szymczaka, t. I–III, Warszawa 1978.
• Szczaus A., Pole światła i cienia w ,,Listach z podróży do Ameryki” Henryka Sienkiewicza, ,,Studia Językoznawcze”. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, Szczecin 2005, t. 4, s. 357–358.
• Tokarski R., Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Lublin 2004.

Identifiers

ISSN

1730-4180

DOI

10.18276/sj.2016.15-08