Structurele toekomst, predicties, natijdigheid en emergente grammatica: Een bijdrage tot de discussie over panchronie

• Authors: Martin Konvička

Title variants

PL

Strukturalna przyszłość, przewidywania, późniejszość oraz kształtująca się gramatyka — dyskusja nad panchronią

EN

Structural future, predictions, posteriorty and emergent grammar: A contribution to the discussion on panchrony

• Languages of publication: NL

Abstracts

NL

In dit artikel onderzoek ik twee theoretische concepten met betrekking tot de aard van grammaticale structuren. Ten eerste bespreek ik het begrip panchronie als een niet-reductief alternatief voor de structurele dichotomie van diachronie versus synchronie. Ten tweede introduceer ik een emergentistische benadering van taal die de idee van taal als een statisch, stabiel systeem verwerpt. Daarna laat ik zien hoe een panchronische taalvisie de emergentistische benadering ten goede komt. Hierbij zal ik het belang van structurele posterioriteit benadrukken die in traditionele grammaticamodellen vaak wordt verwaarloosd en in emergentistische alleen geïmpliceerd. De opkomende aard van de taal, zoals ik ga aanvoeren, kan alleen worden beschreven als ook rekening wordt gehouden met structurele voorspellingen van de sprekers. Afgezien van het combineren van de structurele anterioriteit, d.w.z. diachronie, en structurele contemporaneïteit, d.w.z. synchronie, moet ook rekening worden gehouden met de structurele posterioriteit. In dat geval bouwt elke spreker in elke uitspraak voort op vroegere taalkundige ervaring en vormt daardoor, in zekere mate, toekomstige uitspraken.

PL

W artykule badam dwie teoretyczne koncepcje odnoszące się do rodzajów struktur gramatycznych. Na początku omawiam pojęcie panchrony (panchronii) jako nieredukcjonistycznej alternatywy dla strukturalnej dychotomii diachronii vs. synchronii. Kolejno krótko wprowadzam podejście emergentystyczne do języka, które odrzuca pomysł języka statycznego, inaczej mówiąc — ideę języka jako systemu stabilnego. Następnie pokazuję, jak panachroniczny obraz języka wpływa na podejście emergentystyczne. Mianowicie odkreślam wagę strukturalnej posteriority (późniejszości), która jest często pomijana w tradycyjnych modelach gramatycznych, a rozumiana tylko w tych emergentystycznych. Emergentną naturę języka można określić tylko wtedy, gdy strukturalne przewidywania osoby mówiącej też są brane pod uwagę, co zresztą podważam. Oprócz łączenia strukturalnego anteriority (pierwszeństwa), tj. diachronii, strukturalnej contemporaneity (teraźniejszość), tj. synchronii, musi też zostać wzięta pod uwagę strukturalna późniejszość. W tym przypadku przecież każdy mówca w każdej wypowiedzi opiera się na swoich wcześniejszych doświadczeniach językowych, a tym samym — do pewnego stopnia — tworzy swoje przyszłe wypowiedzi.

EN

In this article, I investigate two theoretical concepts pertaining to the nature of grammatical structures. Firstly, I discuss the notion of panchrony as a non-reductionist alternative to the structuralist dichotomy of diachrony versus synchrony. Secondly, I shortly introduce the emergentist approach to language that rejects the idea of language as a static, stable system. Afterwards, I am going to show how a panchronic view of language benefits the emergentist approach. Namely, I am going to stress the importance of the structural posteriority which is often neglected in traditional grammar models and only implied in emergentist ones. The emergent nature of language, as I am going to argue, can only be described if the speakers’ structural predictions are taken into account as well. Apart from combining the structural anteriority, i.e. diachrony, and structural contemporaneity, i.e. synchrony, structural posteriority has to be taken into account as well. In that case, every speaker in every utterance builds upon their earlier linguistic experience and thereby—to some degree—forms their future utterances.

Keywords

NL

panchronie; diachronie; synchronie; emergence grammatica; voorspellingen; structurele posterioritei

PL

panchronia; diachronia; synchronia; gramatyka emergentna; przewidywania; strukturalna późniejszość

EN

panchrony; diachrony; synchrony; emergent grammar; predictions; structural posteriority

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2016
• Volume: 64
• Issue: 5: Neofilologia. Numer specjalny
• Pages: 63-82

Contributors

author

Martin Konvička

• Freie Universität Berlin

References

• Chomsky, Noam. 1965. Aspects of the Theory of Syntax. Cambridge, MA: MIT Press.
• Christie, William M., Jr. 1982. ‘Synchronic, diachronic, and panchronic linguistics.’ In J. Peter Maher, Allan R. Bonhard & E.F. Konrad Koerner (eds.). Papers from the 3rd International Conference on Historical Linguistics, 1–10. Amsterdam: John Benjamins,.
• Coseriu, Eugenio. 1974. Synchronie, Diachronie und Geschichte. Das Problem des Sprachwandels. Übersetzt von Helga Sohre. München: Wilhelm Fink.
• Diessel, Holger. 2007. ‘Frequency effects in language acquisition, language use, and diachronic change.’ New Ideas in Psychology, 25: 108–127.
• Givón, Talmy. 1999. ‘Generativity and Variation. The Notion ‘Rule of Grammar’ Revisited.’ In Brian MacWhinney (ed.). The Emergence of Language, 81–114. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Harris, Roy. 1991. ‘On redefining linguistics.’ In Hayley G. Davis & Talbot J. Taylor (eds.). Redefining linguistics, 17–68. London: Routledge.
• Heine, Bernd, Ulike Claudi & Friederike Hünnemeyer. 1991. Grammaticalization. A conceptual framework. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Heine, Bernd & Tania Kuteva. 2004. World Lexicon of Grammaticalization. Cambridge: Cambridge University Press.
• Himmelmann, Nikolaus P. 1992. Grammaticalization and Grammar. Köln: Universität zu Köln.
• Himmelmann, Nikolaus P. 1997. Deiktikon, Artikel, Nominalphrase. Zur Emergenz syntaktischer Struktur. Tübingen: Max Niemayer.
• Himmelmann, Nikolaus P. 2004. ‘Lexicalization and grammaticalization: Opposite or orthogonal?’ In Walter Bisang, Nikolaus P. Himmelmann & Björn Wiemer (eds.). What makes grammaticalization? A look from its fringes and its components, 21–42. Berlin: Mouton de Gruyter.
• Himmelmann, Nikolaus P. 2005. ‘Gram, construction, and class formation.’ In Clemens Knobloch & Burkhard Schaeder (eds.). Wortarten und Grammatikalisierung. Perspektiven in System und Erwerb, 79–93. Berlin: Walter de Gruyter.
• Hjelmslev, Louis. 1928. Principes de grammaire générale. København: Bianco Lunos.
• Hopper, Paul J. 1987. ‘Emergent grammar.’ In Joe Aske, Natasha Beery, Laura Michaelis & Hana Filip (eds.). Berkeley Linguistics Society. Proceedings of the Thirteenth Annual Meeting, February 14–16, 1987: General Session and Parasession on Grammar and Cognition, 139–157. Berkeley, CA: Berkeley Linguistics Society.
• Hopper, Paul. J. 1988. ‘Emergent Grammar and the A Priori Grammar Postulate.’ In Deborah Tannen (ed.). Linguistics in context: Connecting observation and understanding, 117–134. Norwood, NJ: Ablex.
• Jakobson, Roman. 1962. ‘Freitag, 2. 10. 1959. Vormittagssitzung.’ In Georg Friedrich Meier (ed.). Zeichen und System der Sprache. II. Band. Veröffentlichung des 1. Internationalen Symposions „Zeichen und System der Sprache“ vom 28. 9. bis 2. 10. 1959 in Erfurt, 50–56. Berlin: Akademie Verlag.
• Kamide, Yuki. 2008. ‘Anticipatory Processes in Sentence Processing.’ Linguistics and Language Compass, 2, 4, 647–670.
• Keller, Rudi. 1990. Sprachwandel. Von der unsichtbaren Hand in der Sprache. Tübingen: Francke.
• Kiparsky, Paul. 1968. ‘Linguistic universals and linguistic change.’ In Emmon Bach & Robert T. Harms (eds.). Universals in linguistic theory, 171–210. New York, NY: Holt, Reihart and Wilson.
• Kuteva, Tania. 2001. Auxiliation. An inquiry into the nature of grammaticalization. Oxford: Oxford University Press.
• Lehmann, Christian. 1985. ‘Grammaticalization: synchronic variation and diachronic change.’ Lingua e Stile 20: 303–318.
• Luhmann, Niklas. 1984. Soziale Systeme. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
• Paul, Herman. 1920. Prinzipien der Sprachwissenschaft. 5de uitgave. Halle an der Saale: Max Niemeyer.
• Saussure, Ferdinand de. 1916. Cours de linguistique générale. Publié par Charles Bally & Albert Sechehaye. Avec la collaboration de Albert Riedlinger. Lausanne: Payot.
• Schuchardt, Hugo. 1917. ‘Rezension von „Ferdinand de Saussure: Cours de linguistique générale“.’ Literaturblatt für Germanische und Romanische Philologie 38, 1/2: 1–9.
• Sperber, Hans. 1960. ‘Linguistics in a strait-jacket.’ Modern Language Notes 75, 3, 239–252.
• Stolz, Thomas. 1991. ‘Panchronie: (nicht nur) ein terminologisches Problem.’ In Benedikt Boretzky, Werner Enninger, Benedikt Jeßing & Thomas Stolz (eds.). Sprachwandel und seine Prinzipien. Beiträge zum 8. Bochum-Essener Kolloquium über „Sprachwandel und seine Prinzipien“ vom 19.10. – 21.10. 1990 an der Ruhruniversität Bochum, 51–70. Bochum: Brockmeyer.
• Zeige, Lars Erik. 2011. Sprachwandel und soziale Systeme. Hildesheim: Olms.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2016.64.5s-5