Zniszczenia i straty wojenne poniesione przez rolnictwo województwa krakowskiego w wyniku II wojny światowej

• Authors: Janicka Anna

Title variants

EN

Agricultural destruction and losses of the Krakow Province as a result of World War II

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W okresie II wojny światowej cały obszar Polski dwukrotnie stał się terenem działań wojennych, które odcisnęły swoje negatywne piętno na życiu ludności. Równie duże, a nawet większe straty spowodowała wroga okupacja. Wskaźnik zniszczeń na 1 mieszkańca był w Polsce najwyższy na świecie. Polityka rabunkowa przyczyniła się do nadmiernej eksploatacji krajowych zasobów, dochodu społecznego i majątku narodowego. Sytuacja rolnictwa na terenie województwa krakowskiego po II wojnie światowej była bardzo trudna, zwłaszcza w obszarze pasa przyfrontowego. Szkody wyrządzone przez okupanta niemieckiego miały wielostronny charakter. Ucierpiała produkcja roślinna, zwierzęca, gospodarstwa rolne. Poprzez budowę schronów, poligonów, okopów i bunkrów zniszczono duże powierzchnie ziemi ornej i zasiewów. Pola były zaminowane, zachwaszczone, wyjałowione. Ziemia leżała odłogiem. Brakowało zwierząt pociągowych i rzeźnych. Wywieziono zwierzęta zarodowe. Niszczono domy, budynki gospodarcze, maszyny i narzędzia rolnicze. Poważnym problemem była dewastacja drzewostanu w lasach. Rozmiary szkód i zniszczeń powiększyły oddziały Armii Czerwonej, niszcząc, grabiąc, plądrując i rekwirując różne przedmioty. Przegon zdobycznego bydła oraz wypas stada zbożem chlebowym doprowadził do ograniczenia zapasów paszy i żywności dla miejscowej ludności. Za pomocą granatów zdewastowano stan zarybienia w rzekach i stawach. Wszystko to wpłynęło na katastrofalne położenie materialne ludności wiejskiej oraz na drastyczny spadek produkcji rolniczej. Przed województwem krakowskim stanęło trudne zadanie odbudowy rolnictwa ze zniszczeń wojennych.

EN

During World War II, the entire Polish territory twice became a war zone, bearing heavy consequences. Equal or even greater losses were caused by the hostile occupation. When calculating on a per-capita basis, the destruction rate in Poland was the highest in the world. The politics of plunder contributed to the excessive exploitation of domestic resources, social income and national heritage. The situation of agriculture in the Krakow Province after World War II was very difficult, especially in the front-line areas. The damage caused by the German occupier was of a wide-ranging nature. Plant and animal production, farms suffered. By building pillboxes, training grounds, trenches and bunkers, large areas of arable land and sown crops were destroyed. The fields were mined, weed strewn, and impoverished. The soil lay fallow. There were neither draft or slaughter animals. Breeding animals were transported away. Houses, outbuildings, agricultural machinery and tools were destroyed . Devastation of the forest stands was a serious problem. Most damage and destruction was caused by Soviet troops destroying, looting, plundering and requisitioning various items. Captured cattle driven off and herd grazing with bread grain led to a reduction in the supply of feedstuff and food for the local population. With the help of grenades, the state of stock in rivers and standing water was devastated. All these affected the disastrous material situation of the rural population and caused a drastic decline in agricultural production. The Krakow Province faced a difficult task of reconstruction of agriculture from war damage.

Keywords

PL

szkody wojenne; gospodarka; okupacja niemiecka; Armia Czerwona

EN

war damage; economy; German occupation; Red Army

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2020
• Issue: 3(16)
• Pages: 55-76

Contributors

author

Janicka Anna

• , Katedra Ekonomii i Gospodarki Żywnościowej, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

References

• Archiwum Narodowe w Krakowie (dalej: AN Kr), Urząd Wojewódzki Krakowski (dalej: UW Kr), sygn. UW II 1142a, Odpis protokołu jednostronnego Nr 1 Nadleśnictwa Państwowego Krzeszowice.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1142b, Pismo Izby Rolniczej w Krakowie z dn. 25.IV.45 w sprawie niszczenia pogłowia ryb na terenie woj. krakowskiego.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1142c, Pismo Starostwa Powiatowego Bialskiego z dnia 21 grudnia 1945 w sprawie rabunków dokonywanych na terenie Kęt.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1142d, Pismo Starosty Powiatowego Nowotarskiego w sprawie niszczenia pogłowia ryb w rzekach i stawach.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1142e, Pismo Urzędu Wojewódzkiego Krakowskiego z dnia 6 sierpnia 1945 w sprawie rekwizycji Armii Czerwonej i zatargów z żołnierzami.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1142f, Protokół spisany w Starostwie Powiatowym w Tarnowie w dniu 25.VI.1945 w sprawie niszczenia ryb za pomocą materiałów wybuchowych.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1142g, Sprawozdanie ze stanu bezpieczeństwa i aprowizacji gminy Wilkowice.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1142h, Wyciąg z protokołu Nr 9 posiedzenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Tarnowie, odbytego w dniu 13 lipca 1945 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1143, Pismo Powiatowego Biura Rolnego w Myślenicach.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1527, Wyciąg ze sprawozdania poinspekcyjnego w powiecie dąbrowskim, z inspekcji przeprowadzonej przez Inspektora Wojewódzkiego w dniach od 10 do 29.X.1945.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1914a, Odpis pisma Pełnomocnika Rządu Tymczasowego Spraw Wojennych Świadczeń Rzeczowych dotyczącego ziemiopłodów dla Czerwonej Armii i Wojska Polskiego w nowowyzwolonych terenach Rzeczypospolitej Polskiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 1914b, Pismo Starostwa Powiatowego Bialskiego dotyczące koni dla uprawy roli.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 246a, Brak tytułu dokumentu.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 246b, Pismo Miechowskiego Starostwa Powiatowego Nr II/5/5/45 w sprawie przepędu bydła przez powiat miechowski.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 246c, Pismo Urzędu Wojewódzkiego Krakowskiego Wydziału Weterynaryjnego L. Wet, I-c/13/45.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313a, Powiat bocheński, Ankieta dotycząca działań wojennych oraz okupacji niemieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313b, Powiat brzesko, Ankieta dotycząca działań wojennych oraz okupacji niemieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313c, Powiat Dąbrowa Tarnowska, Ankieta dotycząca działań wojennych oraz okupacji niemieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313d, Powiat Krakowski, Ankieta dotycząca działań wojennych oraz okupacji niemieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313e, Powiat Limanowa, Ankieta dotycząca działań wojennych oraz okupacji niemieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313f, Powiat Myślenice, Ankieta dotycząca działań wojennych oraz okupacji niemieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313g, Powiat Nowy Sącz, Ankieta dotycząca działań wojennych oraz okupacji niemieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313h, Powiat Tarnów, Ankieta dotycząca działań wojennych oraz okupacji niemieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313i, Powiat Wadowice, Ankieta dotycząca działań wojennych oraz okupacji niemieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313j, Powiat Żywiecki, Ankieta dotycząca działań wojennych oraz okupacji niemieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313k, Sprawozdanie z komisyjnej lustracji powiatów zniszczonych działaniami wojennymi w województwie krakowskim i rzeszowskim: (pow. Krosno, Jasło, Dębica, Mielec, Żywiec, Tarnobrzeg), dokonanej przez Wicepremiera Janusza i inspektora Biura Kontroli Państwa, ob. Kunę Mieczysława i Sokolskiego Jana w dniach od 15.V.45 r. do 28.V.45 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 313l, Województwo krakowskie Załącznik do L. II.Sz/25/0/18/46, Zestawienie gospodarstw rolnych zniszczonych na skutek działań wojennych.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 373a, Referat Szkód Wojennych.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 373b, Sprawozdanie z czynności Inspektoratu Odszkodowań Wojennych za rok 1945.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 373c, Szczegółowy podział czynności Inspektoratu Odszkodowań Wojennych.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 374, Odpis O. Szk. III-4-46 sprawozdania z działalności Inspektoratu Odszkodowań Wojennych za czas od 1 stycznia do 31 grudnia 1946 r.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 379a, Zestawienie wojewódzkie, I. Utrata życia.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 379b, Zestawienie wojewódzkie, II. Uszkodzenie zdrowia lub ciała.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 379c, Zestawienie wojewódzkie, III. Pozbawienie wolności.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 379d, Zestawienie wojewódzkie, IV. Wywiezienie na roboty publiczne.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 379e, Zestawienie wojewódzkie, V. Wysiedlenie i wywiezienie w niewiadomym celu.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3950a, Pismo Miechowskiego Starosty Powiatowego Nr Akt. II/Sp.Pol./1/5/45 dot. reagowania na nadużycia żołnierzy armii radzieckiej.
• AN Kr, UW Kr, sygn. UW II 3950b, Sprawozdanie Starosty z Mielca wg kwestionariusza Nr O)Insp)2)1)Og)45.
• AN Kr, UW Kr, sygn. WUZ Kr 16a, Odpis pisma Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych Nr E.P.G.16/2.
• AN Kr, UW Kr, sygn. WUZ Kr 16b, Odpis pisma Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych Nr P.R.I/Og/302 Departament Produkcji Rolnej, Dodatkowe wyjaśnienie w sprawie protokołów szkód.
• AN Kr, UW Kr, sygn. WUZ Kr 16c, Pismo II/Sz/25/22/45 Szkody spowodowane przemarszem wojsk Armii Czerwonej i przegonem inwentarza.
• AN Kr, UW Kr, sygn. WUZ Kr 16d, Pismo Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych Nr SM.Kanc.I.
• AN Kr, UW Kr, sygn. WUZ Kr 16e, Pismo Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych Nr 388/U.R./P/2 w sprawie odszkodowania wojennego dla rolnictwa.
• AN Kr, UW Kr, sygn. WUZ Kr 16f, Pismo Wojewódzkiego Urzędu ziemskiego w Krakowie L.II/Og/2/7/10/45 w sprawie odszkodowań wojennych dla rolnictwa Nr.388/U.R/P/2 z 30.III.45 z dnia 4 VI 45.
• AN Kr, UW Kr, sygn. WUZ Kr 16g, Powiatowy Urząd Ziemski w Brzesku sprawozdanie z przepr. zest. wywiez. mienia przez okupanta.
• AN Kr, UW Kr, sygn. WUZ Kr 16h, Województwo krakowskie, Zestawienie rolnych gospodarstw zniszczonych.
• AN Kr, UW Kr, sygn. WUZ Kr 16i, Wykaz strat wojennych na terenie województwa krakowskiego.
• AN Kr, UW Kr, sygn. WUZ Kr 17, Protokół szkód wyrządzonych przez przechodzące oddziały wojsk radzieckich w Państwowym Majątku Okocim spisany dnia 3.VII.1945.
• Biuro Odszkodowań Wojennych przy Prezydium Rady Ministrów (BOW), 1947, Sprawozdanie w przedmiocie strat i szkód wojennych Polski w latach 1939–1945, Warszawa.
• Gawryszewski A., 2005, Ludność Polski w XX wieku, Polska Akademia Nauk, Warszawa.
• Główny Urząd Statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej (GUS), 1947, Rocznik statystyczny 1947, Warszawa.
• Jezierski A., Leszczyńska C., 2003, Historia gospodarcza Polski, Wydawnictwo KeyText, Warszawa.
• Kaczmarek R., 2014, Historia Polski 1914–1989, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kaliński J., Landau Z., 2003, Gospodarka Polski w XX w., Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Krakowskie. Rozwój województwa w Polsce Ludowej, 1970, red. J. Buszko, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Roszkowski W., 2007, Historia Polski 1914–2005, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.