Propagandowe wykorzystanie świąt i rocznic w okresie stalinowskim (1945–1956) na przykładzie regionu dolnośląskiego i częstochowskiego

• Authors: Talarek Adrian

Title variants

EN

Propaganda use of holidays and anniversaries in the Stalinist period (1945-1956) on the example of the Lower Silesia and Częstochowa regions

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Po II wojnie światowej, na mocy układów, do jakich doszło w Jałcie, a potem w Poczdamie, Polska znalazła się w radzieckiej strefie wpływów. W wyniku przemian, jakie dokonały się w Polsce po II wojnie światowej, również i władza musiała się zmienić. W okresie od 1945 do 1956 r. możemy mówić o pierwszym okresie Polski Ludowej (oficjalnie dopiero w 1952 roku, po uchwaleniu konstytucji, nazwa państwa została zmieniona na Polską Rzeczpospolitą Ludową) – był to okres ,,stalinowski”. Polsce została narzucona radziecka indoktrynacja społeczeństwa, a co za tym idzie także model państwowej propagandy. We wszystkich polskich miastach i regionach odbywały się różne święta państwowe, polityczne i lokalne, które były zgodne z tym, co narzuciła władza. Spośród nich najbardziej znane święta obchodzone 1 maja i 22 lipca. Również jeżeli chodzi o rejon dolnośląski i częstochowski, to system propagandy był taki sam jak w reszcie państwa polskiego. Władza na wszelkie sposoby chciała wpoić ludziom zupełnie nowe autorytety, nowy sposób życia oraz przeżywania czasu wolnego i świątecznego, który byłby zgodny z kanonem propagandy radzieckiej. Człowiek miał w ten sposób pracować, wyrabiać normę w zakładach pracy, a w dni wolne odpoczywać i uczestniczyć w świętach, których rozległy katalog zadekretowany został przez władze. W okresie stalinowskim wszystko było podporządkowane kultowi jednostki, a człowiek był pozbawiony wolnego sumienia, miał robić wszystko to, co władza mu przykazała. Sytuację tę dobrze wyraża rzeczywistość propagandowa poddana analizie w prezentowanym artykule w wymiarze lokalnego środowiska kulturowego.

EN

After World War II, by virtue of arrangements made in Yalta and then in Potsdam, Poland found itself in the Soviet sphere of influence. Changes that took place in Poland after the Second World War also required a shift in state power. The period from 1945 to 1956 – the Stalinist period – can be described as the first phase of People’s Poland, although the name of the state was only changed to the Polish People’s Republic in 1952, after the adoption of the Polish People’s Republic constitution. Polish society was subject to Soviet indoctrination and the state practiced a model of Soviet propaganda. Various state, political, and local holidays in line with what the authorities imposed were held in all Polish cities and regions. Of these, the most well-known holidays are 1 May and 22 July. The propaganda system in the Lower Silesia and Częstochowa regions was the same as in the rest of the Polish state. The authorities wanted to instill in people completely new authorities and a new way of life in every possible way, making them experience free time and holidays in a manner consistent with the canon of Soviet propaganda – people were to work, perform highly in their workplaces, and, on a free day, to rest and participate in the holidays, whose extensive catalog was decreed by the authorities. During the Stalinist period, everything was subordinated to the cult of the individual, and a man deprived of his free conscience was to do everything that was commanded him. This situation is well expressed by the realities of propaganda, analysed in the presented article in the dimension of a local cultural environment.

Keywords

PL

propaganda; święto; 1 Maja; 22 Lipca; pochód; rejon dolnośląski; rejon częstochowski

EN

Propaganda; feast; 1 May; 22 July; parade; Lower Silesia region; Częstochowa area

• Publisher: Instytut Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Journal: In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką
• Year: 2020
• Volume: 14
• Pages: 141-159

Dates

published

2020

Contributors

author

Talarek Adrian

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie

References

• Chłopskie Święto, ,,Zielony Sztandar” 20.05.1945, nr 17.
• Instrukcja w sprawie przygotowywania i przeprowadzenia obchodu 22 lipca 1953 r., Instrukcja w sprawie obchodu 22 lipca 1952 r.
• Odezwa Powiatowego Komitetu Obchodu Święta Odrodzenia w Częstochowie z 15 lipca 1948 roku, Muzeum Częstochowskie.
• Odrodzenie wraz z Instrukcją w sprawie obchodów 22 lipca PI-86/32/2.
• Odrodzenie wraz z Instrukcją w sprawie obchodów 22 lipca PI-86/32/7.
• Okólnik nr 93/48 w sprawie uroczystej akcji świetlicowej TPŻ i 94/49 w sprawie: organizacji Święta.
• Okólnik w sprawie kampanii 1 Maja [1949].
• Pod znakiem pieśni i zabaw ludowych upłynął dzień Święta Narodowego, „Życie Częstochowy. Głos Narodu” 23.07.1947, nr 26, s. 4.
• Program dzisiejszych uroczystości z okazji „Święta Narodowego”, Życie Częstochowy. Głos Narodu” 22.07.1947, nr 25, s. 3.
• Sprawozdanie z obchodu Święta 1-go maja w Bogatyni wspólnie z gminami Opolno Zdrój i Działoszyn, PI-86/32/7.
• Uchwała PRN Zgorzelec nr. 62 z 16.04.1948 r., PI -86/32/47.
• Uwaga!!! Obywatele miasta Częstochowy i okolicy, „Głos Narodu. Informacyjny dziennik demokratyczny ziemi częstochowskiej” 20.05.1945, nr 81, s. 3.
• Aronson E., Pratkanis A., Wiek propagandy, Warszawa 2005.
• Bińczak J., Święto Ludowe 1904-1964, Warszawa 1965.
• Czyżniewski M., Propaganda polityczna władzy ludowej w Polsce 1944-1956, Toruń 2005.
• Kersten K., Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948, Paryż 1986.
• Nowosielska-Sobel J., Strauchold G., Piastowska-komunistyczna satysfakcja? Obchody rocznic historycznych i świąt państwowych na Śląsku po II wojnie światowej, Wrocław 2008.
• Ordyłowski M., Wieś dolnośląska w latach 1945-1956. Władza a społeczeństwo, Wrocław 1999.
• Osęka P., Rytuały stalinizmu. Oficjalne święta i uroczystości rocznicowe w Polsce 1944-1956 , Warszawa 2007.
• Stasieńsko A.D., Święto zawłaszczonych znaczeń. 1 Maja w PRL. Ideologia, rytuał, język, Wrocław 2006.
• Strzyżewski T., Wielka księga cenzury PRL w dokumentach, Warszawa 2015.