Językowy obraz ojczyzny w przekładzie wierszy Maschy Kaléko na język polski

• Authors: Kazik Karolina

Title variants

EN

„Ojczyzna” and its cultural worldview within the translation of Mascha Kaleko’s poems into Polish

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article demonstrates how language and culture determine the use of German „Heimat”, „Heimatland” and „Vaterland” translated into Polish as „ojczyzna”. From the perspective of anthropocentric linguistics, the central research object is primarily the translator who is responsible for the appropriateness of the translation result. The explication reflects the theories within the scope of linguistic worldview, developed by J. Bartmiński and A. Wierzbicka. The cognitive aspects of literary translation will be explained on the example of Mascha Kaléko’s poems, originally written in German.

Keywords

EN

world view; literary translation; equivalency; cognitive ethnolinguistics; categorisation

• Publisher: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
• Journal: Studia Translatorica
• Year: 2019
• Issue: 10
• Pages: 223-234

Contributors

author

Kazik Karolina

• Uniwersytet Wrocławski/ Polska

References

• Bartmiński, Jerzy (1993). „Polskie rozumienie ojczyzny i jego warianty”. W: Bartmiński, J. (red.) Pojęcie ojczyzny we współczesnych językach europejskich. Lublin. S. 23–48.
• Bartmiński, Jerzy (1999). „Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata”. W: Bartmiński, J. (red.) Językowy obraz świata. Lublin. S. 103–120.
• Chlebda, Wojciech (2000). „Płaszczyzny oglądu językowego obrazu świata w opisie semantycznym języka”. W: Gajda, S. (red.) Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich. Tom 1. Opole. S. 163–178.
• Gicala, Agnieszka (2018). Przekładanie obrazu świata. Językowy obraz świata w przekładzie artystycznym. Kraków.
• Grucza, Franciszek (1981/2017). „Zagadnienia translatoryki”. W: Grucza, F. Dzieła zebrane. Tom 4: O kulturze, kulturach i kulturologii. O tłumaczeniu, tłumaczach i translatoryce. Warszawa. S. 149–161. (https://portal.uw.edu.pl/documents/11738337/14640936/FG_Tom_4.pdf, dostęp 05.03.2019).
• Grucza, Franciszek (1983). Zagadnienia metalingwistyki. Lingwistyka – jej przedmiot, lingwistyka stosowana. Warszawa.
• Grucza, Franciszek (1992). „O komunikacji międzyludzkiej – jej podstawach, środkach, rodzajach, płaszczyznach, składnikach i zewnętrznych uwarunkowaniach”. W: Woźniakowski, W. (red.) Modele komunikacji międzyludzkiej. Materiały z XV Sympozjum zorganizowanego przez Instytut Lingwistyki Stosowanej UW. Warszawa. S. 9–30.
• Grucza, Franiciszek (1993). „Zagadnienia ontologii lingwistycznej: o językach ludzkich i ich (rzeczywistym) istnieniu”. W: Bartmiński, J. (red.) et al. Opuscula logopedica: in honorem Leonis Kaczmarek. Lublin. S. 25–47.
• Grucza, Franciszek (1994). „O wieloznaczności wyrazu ‘język’, heterogeniczności wiązanych z nim desygnatów i istocie rzeczywistych języków ludzkich”. W: Przegląd Glottodydaktyczny 13. S. 7–38.
• Grucza, Franciszek (1996). „Kilka uwag o historii lingwistycznych zainteresowań komunikacją interkulturową”. W: Grucza, F./ Chomicz-Jung, K. (red.) Problemy komunikacji interkulturowej: Jedna Europa – wiele języków i wiele kultur. Materiały z XIX Ogólnopolskiego Sympozjum Instytutu Lingwistyki Stosowanej UW i Polskiego Towarzystwa Lingwistyki Stosowanej. Warszawa. S. 7–31.
• Grzegorczykowa, Renata (1999). „Pojęcie językowego obrazu świata”. W: Bartmiński, J. (red.) Językowy obraz świata. Lublin. S. 39–46.
• Grzegorczykowa, Renata (2010). Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa.
• Kaléko, Mascha (2017a). Moje epitafium. Kraków / Budapeszt. (tłum. Ryszard Wojnakowski).
• Kaléko, Mascha (2017b): Verse für Zeitgenossen. München.
• Kubaszczyk, Joanna (2016). „Przekład jako przedmiot przedstawiający: Ku ontologicznej definicji przekładu”. W: Przekładaniec 32. S. 194–210.
• Lewicki, Roman (2017): Zagadnienia lingwistyki przekładu. Lublin.
• Maćkiewicz, Jolanta (1999). „Kategoryzacja a językowy obraz świata”. W: Bartmiński, J. (red.) Językowy obraz świata. Lublin. S. 47–56.
• Małgorzewicz, Anna (2006). „Przekład jako medium rozumienia kultury i międzykulturowej integracji w kontekście językoznawstwa kognitywnego”. W: Rocznik Przekładoznawczy 2. Toruń. S. 169–179.
• Małgorzewicz, Anna (2015). „Motyw poszukiwania domu w poezji Bonifacego Miązka i w jej przekładzie na język niemiecki”. W: Białek, E./ Heck, D./ Trzaskowski, Z. (red.) Koncepcje prawdy w poezji i pracach historycznoliterackich Bonifacego Miązka. Studia i szkice. Wrocław. S. 135–147.
• Małgorzewicz, Anna (2018). „Fremdbestimmtheit der Translation – Selbstbestimmtheit des Translators vor dem Hintergrund der anthropozentrischen Translatorik“. W: Bąk, P./ Rolek, B. (red.) Sprache und Translation. Rzeszów. S. 29–44.
• Paepcke, Fritz (1994). „Textverstehen – Textübersetzen – Übersetzungskritik”. W: Snell-Hornby, M. (red.) Übersetzungswissenschaft – Eine Neuorientierung. Zur Integrierung von Theorie und Praxis. Tübingen. S. 106–132.
• Panasiuk, Igor (2006). „Lakunen-Theorie und Äquivalenzproblematik”. W: Panasiuk, I. / Schröder, H. (red.) Lakunen-Theorie. Ethnopsycholinguistische Aspekte der Sprach- und Kulturforschung. Berlin. S. 85–111.
• Panasiuk, Igor/ Schröder, Hartmut (2006). „Thematische Einleitung: Ethnopsycholinguistik”. W: Panasiuk, I./ Schröder, H. (red.) Lakunen-Theorie. Ethnopsycholinguistische Aspekte der Sprach- und Kulturforschung. Berlin. S. 13–18.
• Płużyczka, Monika (2015). Tłumaczenie a vista. Rozważania teoretyczne i badania eyetrackingowe. Warszawa.
• Rosenkranz, Jutta (2013). Mascha Kaléko. Biografie. München.
• Tabakowska, Elżbieta (2015). „Językoznawstwo kognitywne a translatologia: ekwiwalencja na poziomie tekstów, modeli języka i kategorii interdyscyplinarnych”. W: de Bończa Bukowski, P./ Heydel, M. (red.) Elżbieta Tabakowska. Myśl językoznawcza z myślą o przekładzie. Wybór prac. Kraków. S. 173–180.
• Urbanek, Dorota (2007). „Przedstawienie – ekwiwalencja – intertekstualność”. W: Szczęsny, A./ Hejwowski, K. (red.) Językowy obraz świata w oryginale i przekładzie. Warszawa. S. 231–238.
• Wierzbicka, Anna (1999). Język – umysł – kultura. Warszawa.
• Wierzbicka, Anna (2007). Słowa klucze. Różne języki – różne kultury. Warszawa.
• Wotjak, Gerd (2008). „Kognitive und kulturelle Aspekte des Übersetzens”. W: Pandaemonium germanicum 12. S. 149–190.
• Żmudzki, Jerzy (1993). „Vaterland i Heimat w nowej rzeczywistości niemieckiej”. W: Bartmiński, J. (red.) Pojęcie ojczyzny we współczesnych językach europejskich. Lublin. S. 263 – 275).
• Żmudzki, Jerzy (2009). „Problemy, wyzwania i zadania translatoryki”. W: Lingwistyka Stosowana 1. S. 41–57.
• Żmudzki, Jerzy (2017). „Die anthropozentrische Translatorik von F. Grucza. Skizze der paradigmatischen Evolution einer Disziplin”. W: Bartoszewicz, I./ Małgorzewicz, A. (red.) Studia Translatorica 8. Wrocław. S. 11–30.
• Żmudzki, Jerzy (2018). „Der Translator und die Fremdheit im Translationsprozess”. W: Piasta, A./ Hajduk, J./ Leimbach, M. (red.) Das Fremde in Kultur, Literatur und Sprache des 20. und 21. Jahrhunderts. KAAD-Alumnivereine: Beiträge zur zivilgesellschaftlichen Entwicklung in Mittel- und Westeuropa. Band 2. Bonn. S. 129–146.

Identifiers

DOI

10.23817/strans.10-15