KOSMOLOGIA BEDY CZCIGODNEGO (VIII WIEK)

• Authors: Marcin Karas

Title variants

EN

THE COSMOLOGY OF BEDE THE VENERABLE (8TH CENTURY)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia wszechświat w kosmologii Bedy Czcigodnego, brytyjskiego uczonego z VIII wieku. Beda opisywał świat za pomocą elementów wiedzy antycznej (Pliniusz Starszy) i chrześcijańskiej (św. Izydor z Sewilli). Kosmos pojmował jako geocentryczny system gwiazd osadzonych na sferze niebieskiej i planet krążących na okręgach. Ciała niebieskie zbudowane są z ognia. Na Ziemi występują cztery żywioły. Będą interesuje się przyrodoznawstwem i wzbogaca wiedzę naukową z pomocą refleksji teologicznej. Kosmologia Bedy stanowi ważny etap rozwoju nauk w zachodnim chrześcijaństwie wczesnego średniowiecza.

EN

The article presents the universe in cosmology of the Venerable Bede, British scholar of the eighth century. Bede’s description of the world as whole was made by the knowledge of ancient (Pliny the Elder) and Christian (St. Isidore of Seville). Geocentric cosmos conceived as a system of fixed stars and the planets on the circles. Celestial bodies are made of fire. On Earth, there are four elements. Bede was interested in philosophy of nature and enrichment of scientific knowledge with the theological reflection. Cosmology of Bede represents an important stage of development of science in Western Christianity in the early Middle Ages.

Keywords

PL

kosmologia; wczesne średniowiecze; Beda Czcigodny; filozofia przyrody; wszechświat

EN

cosmology; early Middle Ages; Bede the Venerable; philosophy of nature; universe

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2012
• Volume: 60
• Issue: 1
• Pages: 7-26

Contributors

author

Marcin Karas

• Instytut Filozofii UJ

References

• Arystoteles: Meteorologika, przeł. A. Paciorek, [w:] tenże, Dzieła wszystkie, t. 2, Warszawa 2003.
• Bafia S.: Beda Czcigodny, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, t. 1, Lublin 2000, s. 517-529.
• Banniard M.: Wczesne średniowiecze na Zachodzie, przeł. A. Kuryś, Warszawa 1998.
• Bautz F.W.: Beda Venerabilis (= der Ehrwürdige), [w:] Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon, t. 1, ed. F.W. Bautz, Hamm 1990, kol. 453-454.
• Beda Venerabilis: De natura rerum, [w:] Patrologia Latina [PL], ed. J.P. Migne, t. 90, col. 187-287.
• Beda Venerabilis: Hexaemeron, sive libri quatuor in principium Genesis, usque ad nativitatem Isaac et electionem Ismaelis, PL 91, 9-190.
• Borawska T., Górski K.: Umysłowość średniowiecza, Warszawa 1993.
• Breviarium Romanum ex decreto SS. Concilii Tridentini restitutum, ed. 22, pars Verna, Ratisbonae 1950.
• Brożek M.: Historia literatury łacińskiej w starożytności, wyd. 2 popr., Wrocław 1976.
• Cambridge History of Later Greek and Early Medieval Philosophy, ed. A. Armstrong, ed. 7, Cambridge 2007.
• Cambridge History of Later Medieval Philosophy, ed. by N. Kretzmann, A. Kenny, J. Pinborg, Cambridge 2000.
• Cayré F.: Patrologie et histoire de la théologie, vol. II, Paris 1955.
• Copleston F.: Historia filozofii, t. II: Od Augustyna do Szkota, przeł. S. Zalewski, Warszawa 2000.
• Crombie A.: Nauka średniowieczna i początki nauki nowożytnej, t. 1, przeł. S. Łypacewicz, Warszawa 1960.
• Dreyer J.: A History of Astronomy from Thales to Kepler, 2nd ed., New York 1953.
• Duhem P.: Le système du monde. Histoire des doctrines cosmologiques de Platon à Copernic, t. 3, Paris 1915.
• Gilson É.: Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, przeł. S. Zalewski, wyd. II, Warszawa 1987.
• Grant E.: Physical Science in the Middle Ages, Cambridge 2001.
• Grant E.:Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej w kontekście religijnym, instytucjonalnym oraz intelektualnym, przeł. T. Szafrański, Warszawa [2006].
• Historia astronomii, red. M. Hoskin, przeł. J. Włodarczyk, Warszawa 2007.
• Historia chrześcijaństwa. Religia. Kultura. Polityka, t. 4: Biskupi, mnisi i cesarze. 610-1054, red. G. Dragon et al., przekł. zbiorowy pod red. J. Kłoczowskiego, Warszawa 1999.
• Ker W.P.: Wczesne średniowiecze (Zarys historii literatury), przeł. T. Rybowski, Wrocław 1977.
• Kijewska A.: Neoplatonizm Jana Szkota Eriugeny. Podmiotowe warunki doświadczenia mistycznego w tradycji neoplatońskiej, Lublin 1994.
• Kijewska A.: Księga Pisma i Księga Natury. Heksa¬emeron Eriugeny i Teodoryka z Chartres, Lublin 1999.
• Kijewska A.: Eriugena, Warszawa 2005.
• Konecki K.: Rok liturgiczny i Kalendarz w reformie Soboru Watykańskiego II, Toruń 2010.
• Kuksewicz Z.: Zarys filozofii średniowiecznej, wyd. 3, t. II, Warszawa 1986.
• Leciejewicz L.: Nowa postać świata. Narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej, wyd. 2, Wrocław 2007.
• Legowicz J.: Historia filozofii średniowiecznej, Warszawa 1986.
• Minois G.: Kościół i nauka. Dzieje pewnego niezrozumienia. Od Augustyna do Galileusza, przeł. A. Szymanowski, Warszawa 1995.
• Mszał Rzymski z dodaniem nabożeństw nieszpornych, Tyniec–Bruges 1956.
• New Cambridge Medieval History, vol. 2, ed. R. McKitterick, ed. 5, Cambrigde 2006.
• North J.: Historia astronomii i kosmologii, przeł. T. i T. Dworak, Katowice 1997. Ostrogorski G.: Dzieje Bizancjum, przekł. zbior., wyd. 3, Warszawa 2008.
• Palacz R.: Od wiedzy do nauki. U źródeł nowożytnej filozofii przyrody, Wrocław 1979.
• Palacz R.: Epoka, jej myśliciele i ich dzieła, [w:] Historia filozofii średniowiecznej, red. J. Legowicz, Warszawa 1980.
• Pliniusz Starszy, Historii naturalnej ksiąg XXXVII, przeł. J. Łukaszewicz, t. I-X, Poznań 1845.
• Pliniusz, Historia naturalna (wybór), opr. I. i T. Zawadzcy, Wrocław 1961.
• Rybka E.: Astronomia ogólna, wyd. VII, Warszawa 1983
• Swieżawski S.: Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa 2000.
• Tatarkiewicz W.: Historia filozofii, t. 1, wyd. 12, Warszawa 1990
• Thorndike L.: A History of Magic and Experimental Science, t. I, New York 1923.
• Wildiers N.: Obraz świata a teologia, od średniowiecza do dzisiaj, przeł. J. Doktór, Warszawa 1985.
• Yorke B.: Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów, 600-900, przeł. M. Wilk, Warszawa 2009.
• Zientara B.: Historia powszechna średniowieczna, wyd. 4 popr., Warszawa 1994.
• Zonn W.: Astronomia z perspektywy czasu, Warszawa 1974.