Między mitycznym antysemityzmem, politycznym pragmatyzmem i sojuszem, którego oficjalnie nie było. Wybrane aspekty współpracy polskich władz wojskowych i żydowskiej prawicy w latach 1938–1944

• Authors: Czop Edyta , Mroczkowski Krzysztof

Title variants

EN

Between mythical antisemitism, political pragmatism and alliance which officially didn't exists? Choosen aspects of cooperation between Polish military officials and Jewish right-wing politicians 1938–1944

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W ostatnich latach publikacje naukowe i popularne poruszają coraz więcej zagadnień związanych ze stosunkami polsko-żydowskimi. Nadal jednak pozostają tematy, którym nie poświęca się uwagi. Jednym z nich jest współpraca polskich władz wojskowych z prawicowymi organizacjami żydowskimi – Betarem i Irgun Cwi Leumi (Etzel, Irgun) oraz Żydowskim Związkiem Wojskowym od czasów II RP do 1944 r. Tej tematyce poświęcony jest niniejszy tekst. Porusza on problemy m.in. pomocy wojskowej, organizowanych na terenie Polski szkoleń dla bojowników Irgunu, sprzedaży broni prawicowym syjonistom działającym nielegalnie w Mandacie Palestyny, w którym władzę sprawowała Wielka Brytania związana z Polską sojuszem wojskowym (prawica żydowska zwalczała obecność Brytyjczyków w Palestynie!). Omówiono także działalność Menachema Begina, poruszono problem żydowskich dezercji z armii Andersa i stanowisko w tej sprawie zarówno władz polskich, jak i strony żydowskiej.

EN

The subject matter raised in the present article concerns the cooperation between Polish military authorities and right-wing Jewish organizations such as Beitarem and Irgun Zwi Leumi (Etzel, Irgun) and the Jewish Military Union before and during World War II up to 1944. The topics mostly concern military support and training for Irgun fighters, arms sales to right-wing Zionists illegally operating in Palestinian Mandate Territories, which was British dominium. Simultaneously Poland was officially bound with Great Britain by the military alliance. Another issue mentioned in this research paper is the political activity of Menachem Begin, unpenalized Jewish desertion from the Polish Army in Exile and the official Jewish line – especially in the context of antisemitism which supposedly took place among Polish Army troops. The paper also mentions the almost forgotten Jewish Military Union.

Keywords

PL

Żydzi; wojsko polskie; antysemityzm; sojusz; polityczny pragmatyzm

EN

Jews; Polish military; antisemitism; alliance; political pragmatism

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2017
• Issue: 4(5)
• Pages: 43-76

Contributors

author

Czop Edyta

• Instytut Historii, Wydział Socjologiczno-Historyczny, Uniwersytet Rzeszowski

author

Mroczkowski Krzysztof

• Instytut Historii, Wydział Socjologiczno-Historyczny, Uniwersytet Rzeszowski

References

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, sygn. 2291.
• AAN, MSZ, sygn. 9918.
• Centralne Archiwum Wojskowe, Kol. WKA, sygn.VIII.800.26.2, Notatka z rozmowy płk. Jewstigniejewa z dowódcą Armii Polskiej gen. Andersem, Buzułuk 11 listopada 1941 r.
• IPiMGS, A.XII.3/40a, Notatka o współpracy z organizacją rewizjoniści w Palestynie, styczeń 1944.
• Ainsztein R., 1969, The Sikorski Affair, “Jewish Quarterly” Spring.
• Anders W., 2007, Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939 – 1946, Warszawa.
• Arad Y., The Concentration of Refugees in Vilna on the Eve of the Holocaust, “Yad Vashem Studies”, vol. IX
• Arens M., 2011, Flags Over the Warsaw Ghetto: The Untold Story of the Warsaw Ghetto Uprising, Jerusalem.
• Bartoszewski W., Edelman M., 2010, I była dzielnica żydowska w Warszawie. Wybór tekstów, Warszawa.
• Bergmann O., 1998, Narodowa Demokracja wobec problematyki żydowskiej w latach 1918–1929, Poznań.
• Bojko K., 2007, Emigracja polskich Żydów do Palestyny i Państwa Izrael od końca wieku XIX do czasów współczesnych, „Portolana. Studnia Mediterrana”, vol. 3 red. D. Quirini-Popawska, Kraków.
• Bowyer Bell J., 1996, Terror Out Of Zion, New York.
• Charters D.A., 1989, The British Army and Jewish Insurgency in Palestine 1945-47, London.
• Lazar-Litai Ch., 1966, Muranowska 7. The Warsaw Ghetto rising, Tel Awiv.
• Chobot J., 1939, Mesjanizm polski. Istota, zasady, rodowód i wskazania na przyszłość, Wisła.
• Deklaracja ONR, Warszawa 1934.
• Drymmer W.T., 1998, W służbie Polski, Warszawa.
• Dwie trumny, „Trybuna Narodowa” 2.12.1938.
• Floryńska H., 1983, Problematyka filozoficzna neoromantyzmu i Młodej Polski [w:] Zarys dziejów filozofii polskiej 1815–1918, red. A. Walicki, Warszawa.
• Gebert K., 2008, Miejsce pod słońcem. Wojny Izraela, Warszawa.
• Gilbert M., 1998, Israel a history, London.
• Glass A., Woźniak P., 2004, Samolot turystyczny RWD-13, Kraków.
• Grabski W.J., 1935, Idea Polski, Warszawa.
• Gulin M., U generała Maczka w Dywizji, moje wspomnienia, niepublikowany rękopis udostępniony autorowi w 2003 r.
• Heller J., 1995, The Stern Gang, London.
• Hirst D., 1984, The Gun and the Olive Branch, London.
• Jeziorski I., 2009, Od obcości do symulakrum. Obraz Żyda w Polsce w XX wieku, Kraków.
• Ilan A., 1996, The Origin of the Arab-Israeli Arms Race: Arms, Embargo, Military Power and Decision in the 1948 Palestine War, New York University Press, New York.
• Levine D., 1969, David Raziel, The Man and His Times, nieopublikowana rozprawa doktorska, Yeshiva Universiety, New York.
• Libionka D., Weinbaum L., 2011, Bohaterowie hochsztaplerzy opisywacze. Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego, Warszawa.
• Majerczak B., 2001, Żydzi – żołnierze Wojsk Polskich polegli na frontach II wojny światowej, Warszawa.
• Majewski A., 1979, Wojenne opowieści porucznika Szemraja, Warszawa.
• Melchior M., 2005, Zagłada i stosunki polsko-żydowskie w opracowaniach socjologicznych, „Zagłada Żydów. Pismo Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFIS PAN” nr 1. “Manchester Guardian”, 2.08.1945.
• Mendelsohn E., 1993, On Modern Jewish Politics, New York, Oxford.
• Niv D., 1965, Ma'arachot ha-Irgun ha-Zvai ha-Leumi, Tel Aviv.
• Nowak-Kiełbikowa M., 1989, Polska – Wielka Brytania w dobie zabiegów o zbiorowe bezpieczeństwo w Europie 1923–1937, Warszawa.
• Ofer D., 1990, Escaping the Holocaust, Illegal Imigration to the Land of Israel, 1939– 1944, New York.
• Piotrowski J., 1983, Spór o Palestynę, Warszawa.
• Przylot pierwszego samolotu PLL Lot do Palestyny, „Miesięcznik Turystyka” 1937, nr 1.
• Raport Jana Karskiego o sytuacji Żydów na okupowanych ziemiach polskich na początku 1940 r., oprac. A. Eisenbach, „Dzieje Najnowsze” 1989, nr 2.
• Reguła J.A., 1934, Historia Komunistycznej Partii Polski w świetle faktów i dokumentów, Warszawa.
• Ringelblum E., 1938, Żydzi w powstaniu kościuszkowskiem, Warszawa.
• Shapiro Y., 1991, The Road to Power: Herut Party in Israel, Albany.
• Shavit J., 1988, Jabotinsky and the revisionist movement, 1925–1948: The Right in Zionism and in Israel, 1925–1985, London.
• Shindler C., 2011, Historia współczesnego Izraela, Warszawa.
• Slutsky Y., 1971, Haganah, Encyclopaedia Judaica, vol. 7, col. 1069, Jerusalem.
• Sosabowski S., 1957, Najkrótszą drogą, Londyn.
• Tucker S.C., 2008, The Encyclopedia of the Arab-Israeli Conflict: A Political, Social, and Military History, Santa Barbara.
• Warner H., 2006, Zdobywcy Monte Cassino. Generał Anders i jego żołnierze, Poznań.
• Wasiutyński W., 1982, Czwarte pokolenie. Szkice z dziejów nacjonalizmu polskiego, Londyn.
• Wdowiński D., 1963, And we are not saved. New York.
• Weinbaum L., 1993, A Marrige of Convenience, The New Zionist Organization and the Polish Goverment 1936-1939, New York.
• Widziałem Anioła Śmierci. Losy deportowanych Żydów polskich w ZSRR w latach II wojny światowej, 2006, oprac. M. Siekierski, F. Tych, Warszawa.
• Yalin-Mor N., 1980, Memories of Yair and Etzel, “Jewish Spectator”, Summer.
• Zawilski A., 1997, Polskie fronty 1918–1945, t. I, Warszawa.
• Strony internetowe
• http://begincenter.org.il/en/FAQ.aspx?CID=8070
• http://www.eretzisraelforever.net/Resources/Resource_DictionaryOfPeople_page.asp
• http://www.etzel.org.il/english/ac16.htm#6
• http://www.etzel.org.il/english/people/frame.htm
• http://www.foia.cia.gov/docs/DOC_0001225544/DOC_0001225544.pdf
• http://polish-jewish-heritage.org/Pol/wojsko.htm