Archiwum jako miejsce pamięci

• Authors: Magdalena Wiśniewska

Title variants

EN

Archives as a Memorial

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule autorka udowadnia, że archiwum jest miejscem pamięci, w zgodzie z rozumieniem tego terminu zaproponowanym przez Pierra Norę. Zgodnie z takim podejściem do tematu jest według autorki każde archiwum takim właśnie miejscem pamięci, bowiem jako instytucja przechowująca materiały archiwalne, pozwala ona w te materiały wejrzeć, a tym samym poznać przeszłość w nich zapisaną. Każdego rodzaju archiwum jak każde miejsce pamięci jest depozytariuszem przeszłości. Ponadto autorka stawia tezę, że archiwum to również miejsce kreowania pamięci. Autorka dzieli archiwa na dwie grupy, do pierwszej włączając archiwa państwowe, kościelne i bieżące, do drugiej natomiast – archiwa społeczne i prywatne. Jednocześnie wskazuje ona na dwie cechy, odróżniające archiwa z grupy drugiej od tych z grupy pierwszej, a są to DOBROWOLNOŚĆ (własna inicjatywa gromadzenia zasobu archiwalnego) i DOWOLNOŚĆ (głównie w doborze gromadzonych materiałów). Autorka zwraca uwagę na to, że archiwum prywatne służyć może kreowaniu siebie jako osoby lub kreowaniu pamięci rodu czy rodziny; jest samoświadectwem jego właściciela – to on bowiem nadaje mu pewien konkretny kształt, decydując tym samym, jaki kształt ma przyjąć w przyszłości pamięć o nim. Archiwa społeczne natomiast kreują pamięć o przeszłości np. danej zbiorowości czy danego terytorium, mogąc przy tym wpływać na kształt pamięci, a także w ogóle – czy zostanie ona zachowana. W przypadku archiwów społecznych autorka zwraca również uwagę na powody ich powstawania, przywołując zjawiska nazwane „przyśpieszeniem historii” oraz „demokratyzacją historii”. In this article the Author proves archive to be a memorial, as the term is understood by the thesis presented by Pierre Nora.

EN

In line with this thesis, it is the author's belief, that as a place that stores archival materials, every archive serves as a memorial, since it allows to look into the information and enter the past which is kept in them. Every type of archives is a depositary of the past. Moreover, the author claims archive to be a place where memory is created and not only preserved. The author proposes to divide archives into two groups, with state, church and current records in one and social data and private archives in the other. At the same time, She emphasizes two properties that are distinctive of the second group of archives, as opposed to the first one. They are: VOLITION (the act of gathering archival funds on one's own initiative) and ARBITRA-RINESS (mostly as to the choice of materials gathered). The author draws our attention to the fact that a private archive may serve as a means to creating one's persona or creating a rememberance of one's lineage or family; it is also the testimony of its owner - as it is him or her who shapes the archive, and, at the same time, decides on the way future generations will remember him or her. On the other hand, social data archives create the history of a given community or territory, at the same time shaping it or even allowing it to be preserved in any way at all. In the case of social data archives, the author draws attention to the reasons for the formation of archives referring to "acceleration of history" and "democratisation of history".

Keywords

PL

miejsca pamięci; pamięć; archiwa społeczne; archiwa prywatne; samoświadectwa

EN

memorials; rememberance; social data archive; private archive; testimonial

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Archiwa – Kancelarie – Zbiory
• Year: 2013
• Issue: 4(6)
• Pages: s. 137 - 148

Contributors

author

Magdalena Wiśniewska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Chorążyczewski W., Archiwa i pamięć. Z dziejów polskich archiwów, [w:] „Archiwa – Kancelarie – Zbiory”, t. 1, pod red. W. Chorążyczewskiego, R. Degena, K. Syty, Toruń 2005.
• Filipczak T., Zbiory Fundacji Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego w Krakowie, „Archiwista Polski” 2009, nr 3.
• Gluza Z., KARTA – sposób na historię, „Karta” 2006, nr 50.
• Nora P., Between Memory and History. Les lieux de mémoire, „Representations”, Spring 1989, no. 26.
• Nora P., Czas pamięci, przekł. W. Dłuski, „Res Publica Nowa”, lipiec 2001.
• Pomian K., Pamięć podzielona: miejsca pamięci w Europie jako zjawisko polityczne i kulturowe, http://enrs.eu/images/teksty%20pdf%20pol/Pomian_pamiec.pdf (dostęp 5 V 2013 r.).
• Ricoeur P., Pamięć, historia, zapomnienie, przekł. J. Margański, Kraków 2007.
• Robótka H., Ryszewski B., Tomczak A., Archiwistyka, Warszawa 1989.
• Szpociński A., Miejsca pamięci (lieux de mémoire), „Teksty Drugie” [„Second Texts”] 2008, nr 4.
• Vorbek-Lettow M., Skarbnica pamięci: pamiętnik lekarza króla Władysława IV, oprac. E. Galos i F. Mincer, pod red. nauk. W. Czaplińskiego, Wrocław 2006.
• Wiśniewska M., Postmodernizm a archiwa społeczne, „Archiwista Polski”, 2013, nr 2.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.12775/AKZ.2013.004