Postulat nullum crimen sine lege certa i jego (nie)kategoryczność w procesie stanowienia prawa karnego

• Authors: Kania-Chramęga Agnieszka

Title variants

EN

The postulate of nullum crimen sine lege certa and its (non)categorical nature in the process of making criminal law

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The article aims not only at presenting the nature and the advantages of the postulate of maximum specificity of the created offence type but also at determining whether the exclusively literal, uncompromising understanding of the specificity principle on the basis of the provisions of the criminal law should be assessed as the foundation rationalising the establishment of the criminal law norms. The discussion on the abovementioned topic refers to the views in terms of theory and judicial decisions (with particular emphasis on the decisions of the Constitutional Tribunal) on the basis of which an attempt is made to determine whether potential exceptions from restrictive understanding of the nullum crimen sine lege certa principle pose a threat to the guarantee nature of this principle.

Keywords

EN

postulate of the maximum specificity of the created offence type; typification of offences; nullum crimen sine lege certa; nullum crimen sine lege

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2022
• Issue: 2(169)
• Pages: 39-56

Contributors

author

Kania-Chramęga Agnieszka

• Dr Agnieszka Kania-Chramęga Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Prawa i Administracji, Polska University of Zielona Góra, Faculty of Law and Administration, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0001-6246-3172

References

• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2006 r., I KZP 14/06, OSNKW 2006, nr 7–8, poz. 67.
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2007 r., V KK 101/07, KZS 2008, nr 4, poz. 23.
• Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 lipca 2009 r., I KZP 8/09, OSNKW 2009, nr 8, poz. 61.
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 września 1991 r., S 6/91, OTK 1991, nr 1, poz. 34.
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 grudnia 2004 r., Ts 77/04, Legalis nr 70616.
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2009 r., P 31/07, OTK-A 2009, nr 9, poz. 144.
• Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 listopada 1991 r., W 2/91, OTK 1991, nr 1, poz. 20.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 maja 2009 r., II AKa 104/09, Legalis nr 260702.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 10 lipca 2013 r., II AKa 199/13, Legalis nr 740518.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2015 r., V KK 53/15, OSNKW 2015, nr 10, poz. 84.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 1997 r., U 11/97, OTK 1997, nr 5–6, poz. 67.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 kwietnia 1999 r., K 36/98, OTK 1999, nr 3, poz. 40.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 września 1999 r., K 11/99, OTK 1999, nr 6, poz. 116.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 grudnia 1999 r., SK 14/98, OTK 1999, nr 7, poz. 163.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 stycznia 2003 r., K 2/02, OTK-A 2003, nr 1, poz. 4.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 czerwca 2005 r., SK 56/04, OTK-A 2005, nr 6, poz. 67.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 września 2005 r., SK 13/05, OTK-A 2005, nr 8, poz. 91.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 października 2007 r., SK 70/06, OTK-A 2007, nr 9, poz. 103.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 września 2008 r., K 35/06, OTK-A 2008, nr 7, poz. 120.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 stycznia 2009 r., K 45/07, OTK-A 2009, nr 1, poz. 3.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 października 2009 r., Kp 3/09, OTK-A 2009, nr 9, poz. 138.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 czerwca 2010 r., SK 52/08, OTK-A 2010, nr 5, poz. 50.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 czerwca 2010 r., SK 25/08, OTK-A 2010, nr 5, poz. 51.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2011 r., SK 62/08, OTK-A 2011, nr 3, poz. 22.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 kwietnia 2011 r., P 41/09, OTK-A 2011, nr 3, poz. 25.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 lipca 2011 r., K 11/10, OTK-A 2011, nr 6, poz. 60.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 lutego 2012 r., P 20/10, OTK-A 2012, nr 2, poz. 15.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2013 r., SK 18/09, OTK-A 2013, nr 6, poz. 80.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 2014 r., SK 65/12, OTK-A 2014, nr 2, poz. 14.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lutego 2015 r., K 15/13, OTK-A 2015, nr 2, poz. 16.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 czerwca 2015 r., SK 47/13, OTK-A 2015, nr 6, poz. 81.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 września 2015 r., K 28/13, OTK-A 2015, nr 8, poz. 120.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 października 2015 r., SK 54/13, OTK-A 2015, nr 9, poz. 142.
• Bojarski T., Typizacja przestępstw i zasada nullum crimen sine lege (wybrane zagadnienia), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 1977, t. 24.
• Budyn-Kulik M., Kulik M., Społeczna szkodliwość czynu jako klauzula generalna w prawie karnym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 2016, t. 63.
• Dąbek D., Prawo sędziowskie w polskim prawie administracyjnym, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
• Dąbrowska-Kardas M., Analiza dyrektywalna przepisów części ogólnej kodeksu karnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• Dąbrowski S., Łazarska A., O sprawiedliwości w wymiarze sprawiedliwości, „Palestra” 2014, nr 11–12.
• Dębski R., Jeszcze o gwarancyjnej funkcji nakazu ustawowej określoności czynu karalnego, [w:] Między nauką a praktyką prawa karnego. Księga jubileuszowa prof. Lecha Gardockiego, red. Z. Jędrzejewski, M. Królikowski, Z. Wiernikowski, S. Żółtek, C.H.Beck, Warszawa 2014.
• Dębski R., Kilka uwag o kryminalizacji i o ustawowej określoności czynów zabronionych, [w:] Problemy wymiaru sprawiedliwości karnej. Księga jubileuszowa Profesora Jana Skupińskiego, red. A. Błachnio-Parzych, J. Jakubowska et al., Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
• Dębski R., O typizacji przestępstw i typach zmodyfikowanych, [w:] Teoretyczne i praktyczne problemy współczesnego prawa karnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Bojarskiemu, red. A. Michalska-Warias, I. Nowikowski, J. Piórkowska-Flieger, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2011.
• Dębski R., Pozaustawowe znamiona przestępstwa. O ustawowym charakterze norm prawa karnego i znamionach typu czynu zabronionego nieokreślonych w ustawie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1995.
• Długosz J., Ustawowa wyłączność i określoność w prawie karnym, C.H.Beck, Warszawa 2016.
• Dutkiewicz P., Problem aksjologicznych podstaw prawa we współczesnej polskiej filozofii i teorii prawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1996.
• Filar M., Zakres pojęciowy znamienia «pełnienie funkcji publicznej» na gruncie art. 228 k.k., „Palestra” 2003, nr 7–8.
• Frankowski S., Wytyczne SN w zakresie prawa karnego materialnego – problem otwarty, „Państwo i Prawo” 1971, nr 10.
• Gardocki L., Kształtowanie polityki karnej drogą ustawodawczą, „Studia Iuridica” 1978, t. 8.
• Gardocki L., O relacji między typem przestępstwa a zagrożeniem ustawowym, „Państwo i Prawo” 1978, nr 8–9.
• Gardocki L., Pozaustawowe źródła znaczenia przepisu karnego, [w:] W kręgu teorii i praktyki prawa karnego. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja Wąska, red. L. Leszczyński, E. Skrętowicz, Z. Hołda, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005.
• Gardocki L., Prawo karne, C.H.Beck, Warszawa 2015.
• Gardocki L., Typizacja uproszczona, „Studia Iuridica” 1982, t. 10.
• Gardocki L., Typowe zakłócenia funkcji zasady nullum crimen sine lege, „Studia Iuridica” 1982, t. 10.
• Gardocki L., Zagadnienia teorii kryminalizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1990.
• Giezek J., Słowo wstępne, [w:] Zmodyfikowane typy przestępstw w teorii i praktyce sądowej, red. J. Giezek, J. Brzezińska, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
• Gizbert-Studnicki T., Wieloznaczność leksykalna w interpretacji prawniczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1978.
• Gromek Z., Odpowiedzialność konstytucyjna w świetle zasady określoności przepisów represyjnych, „Przegląd Sejmowy” 2010, nr 2.
• Grześkowiak A., Nullum crimen, nulla poena sine lege anteriora, [w:] Prawa człowieka. Model prawny, red. R. Wieruszewski, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
• Kaczmarek T., Materialna treść przestępstwa jako problem kodyfikacyjny, [w:] Rozważania o prawie karnym. Księga pamiątkowa z okazji siedemdziesiątych urodzin Profesora Aleksandra Ratajczaka, red. A.J. Szwarc, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999.
• Kaczmarek T., O ustawowych znamionach typu czynu zabronionego (wokół książki Sławomira Żółtka), „Państwo i Prawo” 2020, nr 3.
• Kubala W., Porządek publiczny jako rodzajowy przedmiot ochrony przepisów prawa karnego, „Palestra” 1981, nr 7–9.
• Kubala W., Znamiona ocenne w kodeksie karnym, „Państwo i Prawo” 1977, nr 11.
• Kuberska W., Sydor P., Prawo jako targowisko opinii? Jednolitość orzecznictwa czy jego zróżnicowanie?, „Iustitia” 2015, nr 1.
• Kubicka E., Czelakowska A., O definiowaniu i definicjach słownikowych z punktu widzenia wykładni językowej, „Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej” 2015, nr 4.
• Kubicki L., Nowa kodyfikacja karna a Konstytucja RP, „Państwo i Prawo” 1998, nr 9–10.
• Kulesza J., Problemy teorii kryminalizacji. Studium z zakresu prawa karnego i konstytucyjnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017.
• Leszczyński L., Generalne klauzule odsyłające – ujęcie teoretycznoprawne, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 2016, t. 63.
• Leszczyński L., Klauzule generalne w stosowaniu prawa, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1986.
• Łętowska E., Interpretacja a subsumpcja zwrotów niedookreślonych i nieostrych, „Państwo i Prawo” 2011, nr 7–8.
• Mamak K., Niejasny opis typu czynu a zasada nullum crimen sine lege, [w:] Nullum crimen sine lege, red. I. Sepioło, C.H.Beck, Warszawa 2013.
• Maurach R., Zipf H., Strafrecht. Allgemeiner Teil, C.F. Müller, Heidelberg–Karlsruhe 1977.
• Mącior W., Negatywne znamiona istoty czynu, „Państwo i Prawo” 1964, nr 5–6.
• Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, LexisNexis, Warszawa 2000.
• Pomorski S., Z problematyki tzw. normotwórczej działalności sądów w prawie karnym, „Państwo i Prawo” 1969, nr 8–9.
• Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, red. M. Bojarski, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
• Radecki W., Znamiona ocenne w rozdziale XXII Kodeksu karnego „Przestępstwa przeciwko środowisku”, „Ius Novum” 2008, nr 1.
• Rodzynkiewicz M., Modelowanie pojęć w prawie karnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
• Rychlewska A., Zasada nullum crimen sine lege na tle współczesnej idei państwa prawa, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” preprint 2017, nr 7, .
• Strzembosz A., Klauzule generalne w projekcie kodeksu karnego, [w:] Problemy kodyfikacji prawa karnego. Księga ku czci profesora Mariana Cieślaka, red. S. Waltoś, Z. Doda et al., Uniwersytet Jagielloński. Katedra Postępowania Karnego, Kraków 1993.
• Wojciechowski B., Dyskrecjonalność sędziowska. Studium teoretyczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2004.
• Wojciechowski B., Model zakresu swobody interpretacyjnej prawa administracyjnego, [w:] Wykładnia w prawie administracyjnym, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, C.H.Beck, Warszawa 2015.
• Wolter W., Nauka o przestępstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1973.
• Wolter W., Prawo karne. Zarys wykładu systematycznego. Część ogólna, Gebethner i Wolff, Warszawa 1947.
• Wronkowska S., Zieliński M., Komentarz do zasad techniki prawodawczej z dnia 20 czerwca 2002 r., Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2012.
• Wróblewski J., Zagadnienie jednolitości i pewności rozumienia tekstów prawnych, „Państwo i Prawo” 1966, nr 3.
• Zalewski W., Glosa do post. SN z 29.1.2009 r., I KZP 29/08, „Gdańskie Studia Prawnicze. Przegląd Orzecznictwa” 2009, nr 4.
• Zawłocki R., O metodzie interpretacji przepisów prawa karnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2004, nr 4.
• Zawłocki R., Pojęcie i funkcje społecznej szkodliwości czynu w prawie karnym, C.H.Beck, Warszawa 2007.
• Zdanowska A., Orzecznictwo Sądu Najwyższego jako pozaustawowe dookreślenie granic kryminalizacji i penalizacji, [w:] Granice kryminalizacji i penalizacji, red. S. Pikulski, M. Romańczuk-Grącka, Pracownia Wydawnicza „ElSet”, Olsztyn 2013.
• Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
• Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
• Zieliński M., Wyznaczniki reguł wykładni prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1998, nr 3–4.
• Zoll A., Stosunek kontratypów do ustawowej określoności czynu, „Państwo i Prawo” 1975, nr 4.
• Zoll A., Znaczenie konstytucyjnej zasady podziału władz dla prawa karnego materialnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, nr 2.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2022.98