Wiedza i zmysły w pracy tłumacza

• Authors: Muszyńska-Vizintin Anna

Title variants

SL

Vloga čutilnega zaznavanja ter erudicije prevajalca v prevajanju

EN

The role of translator’s erudition and sensory cognizance in the process of translation

• Languages of publication: PL

Abstracts

SL

Članek obravnava problematiko literarnih besedil (kot so npr. zgodovinski romani, dnevniki, potopisi, biografije, literarni eseji ipd.), za katere je značilna visoka stopnja realnosti (kategorija mimesis) in v katerih se pojavljajo opisi realno obstajajočih prostorov, zgradb, umetnin itd. Ta zvrst leposlovja zahteva od prevajalca določeno znanje ter erudicijo in pogosto temelji na realnih izkušnjah, ki so povezana s čutili (videti, pogledati, pokušati, dotakniti), še predvsem z vidom (figura hipotiposis). Zanimiv primer, ki nekako druži problematiko znanja ter senzoričnega zaznavanja v prevodu, so potopisni eseji o umetnosti, za katere je značilna retorična figura ekhprasis, definirana kot “verbalni (jezikovni) opis resnično obstajajoče umetnine”. Z vidika teorije prevajanja, potopisni eseji o umetnosti (kot je npr. zbirka Zbigniewa Herberta Barbar v vrtu) implicirajo obstoj dveh tipov prevoda, ki sta: 1. primarno, v originalu, intersemiotični prevod (transmutacija) 2. sekundarno pa interlingvalni prevod (iz jezika v jezik). Prevajalec bi moral v postopek interlingvalnega prevajanja vključiti tudi transmutacijo, se pravi verificirati pravilnost prevoda tako v primerjavi z besedilom originala kot tudi z realno umetnino, ki je opisana v originalu.

EN

This paper deals with the problem of literary texts (such as. Historical novels, diaries, travelogues, biographies, literary essays, etc.) which are characterized by a high degree of reality (category mimesis) and by realistic descriptions of the available spaces, buildings, art, etc. This type of literature requires a certain knowledge and erudition from the translator, and it is often based on real experiences which are connected to the senses (sound, sight, touch, smell, taste), but in particular with sight (figure hipotiposis). An interesting example, that somehow brings together the problems of knowledge and sensory perception in the process of translation, are the travelogue essays on art, characterized by the rhetorical figure known as ekphrasis — a “verbal (linguistic) description of an existent art object”. From the perspective of the theory of translation, travelogue essays concerning art (eg. Zbigniew Herbert‑collection “Barbarian in the garden”) imply the existence of two types of translation, which are: 1) intersemiotic translation (transmutation) and; 2) interlingual translation (from one language to another). During the process of interlingual translation it would be recommendable for the translator to also include the dynamics of transmutation, that is to verify the correctness of the translation in comparison to the original text as well as to the art object, described in the original text.

Keywords

PL

literatura mimetyczna (mimesis); wiedza tłumacza; poznanie zmysłowe; ekfraza; esej o sztuce

SL

mimetična književnost (mimesis); znanje prevajalca; senzorično zaznavanje; ekphrasis; esej o umetnosti

EN

mimetic literature (mimesis); translator’s erudition; sensory cognizance; ekphrasis; essay about visual arts

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2015
• Volume: 6
• Issue: 1
• Pages: 133-148

Dates

published

2015

Contributors

author

Muszyńska-Vizintin Anna

• Uniwersytet Śląski

References

• Barańczak, Stanisław. Uciekinier z Utopii. O poezji Zbigniewa Herberta. Wrocław: PWN 1994.
• Bolecki, Włodzimierz. „Pochwała translatologii.” Kultura w stanie przekładu. Translatologia — komparatystyka — transkulturowość. Red. Włodzimierz Bolecki, Ewa Kraskowska. Warszawa: IBL PAN, 2012.
• Burzyńska, Anna, Markowski Michał Paweł. Teorie literatury XX wieku. Kraków: Znak 2007.
• Carli, Enzo. Duccio a Siena. Novara: Istituto Geografico de Agostino, 1983.
• Dziadek, Adam. „Apologia twórczej swobody. Eseje Zbigniewa Herberta. Opis — uobecnianie interpretacja.” Zmysł wzroku — zmysł sztuki. Prywatna historia sztuki Zbigniewa Herberta. Cz. 2. Red. Józef Maria Ruszar. Lublin: Wyd. Archidiecezji Lubelskiej "Gaudium", 2006.
• Dziadek, Adam. Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004.
• Eco, Umberto. „Fa vedere.” Dire quasi la stessa cosa. Esperienze di traduzione. Milano 2012.
• Eco, Umberto. Lector in fabula. Tłum. Piotr Salwa. Warszawa: PIW, 1994.
• Fossi, Gloria. Uffizi Gallery. The official guide all of the works. Florence: Giunti Editore, 2009.
• Heffernan, James. Museum of Words The Poetics of Ekphrasis from Homer to Ashbery. Chicago: University of Chicago Press, 1993.
• Lewicki, Roman. Obcość w odbiorze przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2000.
• Markowski, Michał Paweł. Pragnienie obecności. Filozofie reprezentacji od Platona do Kartezjusza. Gdańsk: Słowo/Obraz/Terytoria, 1999.
• Peirce, Charles Anders. Wybór pism semiotycznych. Red. Hanna Buczyńska Garewicz. Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne, 1997.
• Sendyka, Roma. „Esej i Ekfraza (Herbert—Bieńkowska—Bieńczyk).” Kulturowe wizualizacje doświadczenia. Red. Włodzimierz Bolecki, Adam Dziadek. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2010.
• Skibińska, Elżbieta. Przekład a kultura. Elementy kulturowe we francuskich tłumaczeniach „Pana Tadeusza”. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1999.
• Wyka, Marta. „Esej — forma pojemna. Wstęp.” Polski esej. Studia. Red. Marta Wyka. Kraków: Universitas, 1991.

Identifiers

ISSN

1899-9417