Bariery i szanse w rozwoju lokalnym ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich

• Authors: Tomasz Zegar

Title variants

EN

Barriers and chances of rural areas local development

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rozwój lokalny, czyli ten realizowany w najmniejszych jednostkach samorządu terytorialnego, jest tematem wielu badań naukowych. Systematyzacja i poszukiwanie optymalnego rozwoju polega na odpowiednim wykorzystaniu istniejących na terenie gmin zasobów naturalnych, społecznych i ekonomicznych. Szczególnym przypadkiem są gminy wiejskie, obarczone sporym bagażem przeszłości, mają stosunkowo mniejszy potencjał rozwojowy niż pozostałe jednostki. Artykuł, na podstawie przeprowadzonych w 2004 roku badań ankietowych ramach projektu SURDAR, próbuje zidentyfikować najczęściej występujące bariery w rozwoju gmin, ze szczególnym uwzględnieniem gmin wiejskich. Do najczęściej wymienianych problemów związanych z rozwojem respondenci zaliczyli: bezrobocie, biedę, duże rozdrobnienie gospodarstw, brak nowoczesnych środków produkcji. Jako problemy najmniej istotne wymienili: wysokie zadłużenie gminy, brak współpracy i konflikty, niski poziom lokalnych szkół oraz słabą dostępność komunikacyjną. Wynika z tego między innymi, że to uboga sfera społeczna w największym stopniu determinuje rozwój gmin. Autor artykułu sprawdził na podstawie innych badań oraz danych GUS zasadność identyfikacji problemów rozwojowych przez respondentów uczestniczących w projekcie SURDAR. Główną przyczyną bezrobocia na obszarach wiejskich jest istnienie w przeszłości na ich terenie PGRów. Co wiąże się z wysoką biernością zawodową, patologiami i dziedziczną bezradnością. Uzależnienie bezrobotnych od pomocy społecznej w dużym stopniu stymuluje szarą strefę zatrudnienia i usług. Kolejnym problemem potęgującym bezrobocie jest duża skala fikcyjnej pracy w rolnictwie (bezrobocie ukryte) oraz duże rozdrobnienie agrarne szczególnie na terenach bardzo gęsto zaludnionych. Jedną z szans na rozwiązanie problemów związanych z niewystarczającym kapitałem inwestycyjnym mogłaby być spółdzielczość. Powstawanie związków i stowarzyszeń jest niezmiernie trudne, ponieważ na terenach zdegradowanych społecznie (bezrobocie, bieda) bardzo trudno jest mówić o zaufaniu. Respondenci wskazali zamkniętą liczbę czynników stymulujących rozwój w gminach. Jest to: posiadanie własnych środków finansowych, zatrudnienie, infrastruktura techniczna i społeczna, położenie geograficzne oraz cechy społeczności lokalnych. Od jakości i wartości wymienionych czynników uzależniony jest poziom rozwoju danej gminy. Autor artykułu poddał krytyce częste ukierunkowanie lokalnych dokumentów strategicznych na turystykę, która postrzegana jest jako szansa rozwoju wszystkich gmin. Podsumowaniem artykułu są rekomendacje wskazujące na wspieranie kapitału społecznego i zaufania jako czynnika prorozwojowego.

Keywords

PL

rozwój regionalny; obszary wiejskie

EN

rural areas; regional development

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2008
• Issue: 1
• Pages: 129-144

Dates

published

2008-12

Contributors

author

Tomasz Zegar

• Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie

References

• Bański J. Obszary problemowe w rolnictwie Polski, Prace Geograficzne nr 172, PAN IGiPZ, Wrocław, 1999, s. 19-28.
• 2. Gorzelak G. (red.), Przemiany polskiej przestrzeni, „Studia Regionalne i Lokalne” tom 19(52), Warszawa, 1997, s. 15-16.
• 3. Regional GDP per inhabitant in the EU25, News Release, EUROSTAT, 63/2006.
• 4. GUS, Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich, Narodowy Spis Powszechny 2002, Warszawa, 2003, s. 2.
• 5. Olszewski T., Geografia rolnictwa Polski, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1985, s. 73.
• 6. Puls Biznesu, Tylko niższe podatki wydobędą strefę z cienia, 2004.03.12
• 7. Rosner A., Wiejskie obszary problemowe pod kątem widzenia rozwoju gospodarczego [w] Lokalne bariery rozwoju obszarów wiejskich, FAPA, Warszawa, 2002, s. 124-125, mapa 2. Stopa zbędności w rolnictwie indywidualnym.
• 8. Swianiewicz P, Finanse lokalne, Municipium, Warszawa, 2004, s. 169.
• 9. Werner Z. T., Atlas Środowiska Geograficznego Polski, PAN IGiPZ, Warszawa, 1994, tabl. 66
• 10. Tarkowska E., Bieda i problemy społeczne w dawnych PGR-ach, Polis nr 33/34, Warszawa, 2006, http://polis.youthpress.org/33_34/04tarkowska.html
• 11. http://epp.eurostat.ec.europa.eu
• 12. http://www.bezrobocie.net/stat_kraj.php
• 13. www.bazy.ngo.pl