Post-Tridentine chasubles presented on permanent exhibition in Diocesan Museum in Siedlce

• Authors: Michał Mościcki

Title variants

PL

Ornaty potrydenckie prezentowane na ekspozycji stałej w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Chasuble is a decorative outer vestment used by Catholic priests to celebrate Mass. It comes from the Roman paenula, that is a light coat protecting from rain. It was commonly used by Christian priests since the 4th century, and it became a characteristic feature of the priesthood from the 7th century. Over the centuries chasubles were the subject of different modifications. After the Trent Council planets were shortened until the violin shape – these were so-called Roman chasubles. First chasubles had ornamental patterns of the fabrics they were made of. However, Roman paenule had vertical stripes, so-called clavi, which later formed a decorative column sometimes adopting the form of a cross. Chasubles were made from the best silk fabrics. Diocesan Museum in Siedlce has the exhibition of the Post-Tridentine chasubles. The embroidered chasuble from the 17th century is an example of Italian design. The chasubles from the 18th century are came from the Radziwiłł foundation from Biała Podlaska. The first is an example of French embroidery, whereas the second was made in a local manufacture. The red chasuble with the Star of the Order of the White Eagle is a very interesting exhibit, vere rarely decoration of liturgical vestments. The chasuble with the kontusz sash it is the Polish tradition of storage in memory of noble costume. The last example it is the funeral vestment with a very rich embroidery with the Passion of the Christ motifs. Throughout the time we can see a variety of fabrics, techniques and ornamentation methods used in the production of vestments. Each of the examples has its original decorativeness.

PL

Ornat jest ozdobną szatą wierzchnią używaną przez katolickich duchownych do sprawowania Mszy świętej. Swoją genezę wywodzi z rzymskiej paenuli, czyli lekkiego płaszcza chroniącego przed deszczem. W Kościele jest stosowana od IV w., a VII w. uznano ją za strój liturgiczny. Na przestrzeni wieków ornaty były poddawane różnorodnym modyfikacjom. Po Soborze Trydenckim planety uzyskały formę przypominającą skrzypce, są to tzw. ornaty rzymskie. Pierwsze ornaty posiadały wzory ornamentalne tkanin, z których były wykonywane. Jednak rzymskie paenule miały pionowe pasy, tzw. clavi, które z czasem utworzyły ozdobną kolumnę przyjmującą niekiedy kształt krzyża. Do wyrobu ornatów stosowano najlepsze tkaniny jedwabne. Głównym motywem dekoracyjnym są haftowane preteksty. Muzeum Diecezjalne w Siedlcach posiada ekspozycję ornatów potrydenckich. Haftowany ornat z XVII wieku jest przykładem wzornictwa włoskiego. Ornaty z XVIII wieku pochodzą z fundacji Radziwiłłów z Białej Podlaskiej. Pierwszy jest przykładem hafciarstwa francuskiego, natomiast drugi został wykonany w miejscowym warsztacie. Ciekawym eksponatem jest czerwony ornat z gwiazdą Orderu Orła Białego – rzadko spotykana forma dekoracji szat liturgicznych. Ornat z pasa kontuszowego to polska tradycja przechowywania w pamięci stroju szlacheckiego. Ostatnim przykładem jest szata liturgiczna żałobna z bardzo bogatym haftem o tematyce Męki Pańskiej. Na przestrzeni tego czasu widać różnorodność tkanin, technik i sposobów ornamentyki stosowanych do wyrobu szat liturgicznych. Każdy z przykładów charakteryzuje się oryginalną dekoracyjnością.

Keywords

EN

Chasuble; planet; liturgical vestment; fabric; ornament; embroidery; The Trent Council

PL

ornat; planeta; szata liturgiczna; tkanina; ornament; haft; Sobór Trydencki

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 4: Historia sztuki
• Pages: 103-114

Contributors

author

Michał Mościcki

• Wydział Nauk Humanistycznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Boucher F., Historia mody: dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku, Warszawa 2003.
• Gutkowska-Rychlewska M., Historia ubiorów, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
• Konecki K., Pochodzenie i rozwój szat liturgicznych, „Anamnesis” 2 (1997/98), p. 52-62.
• Mateja E., Posoborowa odnowa szat liturgicznych, [in:] Kultura i sztuka w służbie Eucharystii, red. R. Pierskała, R. Pośpiech, Opole 1997, p. 161-166.
• Nadolski B., Leksykon liturgii, Poznań 2006.
• Nowowiejski A.J., Wykład liturgii Kościoła katolickiego, t. II, Warszawa 1902.
• Ozga M., Zespół haftowanych tkanin liturgicznych fundacji Anny z Sanguszków Radziwiłłowej, „Studia Waweliana” 14 (2009), p. 89-102.
• Pałęcki W., Ornat, [in:] Encyklopedia Katolicka, t. XIV, Lublin 2010, col. 822.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2018.66.4-5