„Długie ogony kobiecych sukien” – językowe wyznaczniki opisu wizytowych sukien kobiecych w Kronikach tygodniowych Bolesława Prusa

• Authors: Grabowska Paulina

Title variants

EN

‘Long trains of women’s dresses’ – language indicators depicting women’s formal dresses in Kroniki tygodniowe [‘Weekly Chronicles’] by Bolesław Prus

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule poddano analizie sposób opisywania trenów damskich sukien wizytowych na podstawie 16 cytacji wyekscerpowanych z trzech pierwszych tomów Kronik Bolesława Prusa. Celem badań było określenie wyznaczników językowych opisu tzw. ogonów kobiecych oraz intencji, które skłaniały autora do wielokrotnego poruszania tego problemu w felietonach na przestrzeni lat 1874–1878. W tym okresie panujące zwyczaje obligowały damy do noszenia powłóczystych sukien, również w trakcie spacerów. Na podstawie słownika Lindego oraz słownika warszawskiego stwierdzono, że metaforyczne zastosowanie rzeczownika ogon w odniesieniu do trenu było znane w polszczyźnie XIX wieku. Wybrane cytaty podzielono ze względu na nacechowanie: ironiczne, szydercze oraz pozytywne i neutralne. Dominujące okazały się emocje negatywne, które uwidaczniają się w ostrej i często wyolbrzymionej krytyce. Bolesław Prus zastosował wiele środków językowych, by zobrazować absorbujący go problem: metafory, porównania, epitety, animizacje, wyliczenia, pytania retoryczne, apostrofy. Stwierdzono, że jego głównym celem jest uświadomienie niepraktyczności trenów i ich szkodliwego wpływu na warunki panujące w warszawskim Ogrodzie Saskim, gdzie wzmagały zanieczyszczenie powietrza. Korzystając z praw przysługujących felietoniście, Prus zobrazował problem w sposób humorystyczny, z zastosowaniem licznych środków stylistycznych, co zostało zaprezentowane na przykładach.

EN

The article contains an analysis of the ways of describing women’s formal dress trains on the basis of the sixteen quotations excerpted from the first three volumes of ‘Weekly Chronicles’ by Bolesław Prus. The purpose of the research is to determine the language description indicators of the so called ‘women’s trains’ and to discover the reasons why the author so often mentioned them in his Chronicles in the years 1874–1878. At that time according to traditional customs ladies were obliged to wear sweeping dresses, even while strolling. Both the Polish Language Dictionary of S.B. Linde and the Warsaw dictionary state that the metaphorical usage of the noun ogon [‘tail’] in the meaning of ‘women’s train’ had been known in the Polish language of the 19th century. The quotations are divided according to how they have been marked: ironically, sneeringly, positively or neutrally. Negative emotions have turned out to be the dominant ones and they are expressed in the form of harsh and exaggerated criticism. Bolesław Prus used many language means in order to portray the problem that he was absorbed by: metaphors, similes, epithets, animalisation, enumeration, rhetorical questions, and apostrophes. The writer wanted to highlight how impractical women’s trains were and what negative impact they had on the conditions in the Warsaw Saxon Garden (Ogród Saski), where they contributed to the deterioration of air pollution. As a columnist Prus portrayed the problem in a humorous way using numerous stylistic means, which have been presented with examples.

Keywords

PL

styl; Bolesław Prus; "Kroniki tygodniowe"

EN

style; Bolesław Prus; "Kroniki tygodniowe" [‘Weekly Chronicles’]

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2018
• Volume: 17
• Pages: 119-132

Contributors

author

Grabowska Paulina

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Filologiczny, Szczecin

References

• Źródła
• Prus, Bolesław. Kroniki. T. I–III. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1954–1956.
• Opracowania
• Drozdowski, Marian, Andrzej Zahorski. Historia Warszawy. Warszawa: Jeden Świat, 2004.
• Gutkowska-Rychlewska, Maria. Historia ubiorów. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1968.
• Paczoska, Ewa. „Lalka”, czyli rozpad świata. Białystok: Trans Humana, 1995.
• Szweykowski, Zygmunt. Wstęp do Kroniki, Bolesław Prus. T. I, cz. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956.
• Wiśniewska, Marta. „Letnie salony Warszawy, czyli o modzie spacerowej warszawiaków w 2. połowie XIX wieku”. Saeculum Christianum XXI (2014): 211–222.
• Słowniki
• Doroszewski, Witold, red. Słownik języka polskiego. T. V. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963.
• Linde, Samuel Bogumił. Słownik języka polskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1951.
• Karłowicz, Jan, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, red. Słownik języka polskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1952.

Identifiers

DOI

10.18276/sj.2018.17-07