Powstanie i podziały administracyjne województwa łódzkiego

• Authors: Jakóbczyk-Gryszkiewicz Jolanta

Title variants

EN

The creation and administrative divisions of Łódź Voivodeship

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem autorki artykułu było przedstawienie genezy i ewolucji województwa łódzkiego, które powstało dopiero w 1919 roku. Założona w XV wieku Łódź była niewielkim, mało znaczącym rolniczym miasteczkiem. Zmieniło się to gwałtownie w XIX w. po powstaniu w mieście potężnego ośrodka przemysłu włókienniczego. Intensywnemu rozwojowi przemysłu i wzrostowi liczby ludności do 315 tys. (1897 r.), nie towarzyszyły ani odpowiedniej rangi usługi, ani funkcja administracyjna. Nowo utworzone w 1919 roku województwo łódzkie wykrojono z sąsiednich województw: warszawskiego, poznańskiego i kieleckiego. W jego skład wchodziło początkowo 13 powiatów, a od 1938 roku jedynie 8. W ciągu stu lat swojego istnienia zmieniało powierzchnię – największą (20,4 tys. km2) miało w roku 1939, najmniejszą (1,5 tys. km2) w latach 1975–1999. Województwo łódzkie obecnie liczy 18,2 tys. km2, podzielone jest na 177 gmin i 21 powiatów oraz 3 powiaty miejskie. Zamieszkuje je 2,5 mln osób. Znajdują się w nim 44 miasta. Wskaźnik urbanizacji osiągnął poziom 64%. W 2017 roku ludność Łodzi zmalała do 690 tys.

EN

The purpose of the author was to present the origin and evolution of the Łódź Voivodeship, created in 1919. Łódź, founded in the 15th century, was a small agricultural town. It grew rapidly in the 19th century when it turned into a major centre of the textile industry. The intensive development of industry and the growth of the population up to 315,000 (in 1897) were not matched by the development of appropriately scaled services nor by adequate administrative functions. The newly created (in 1919) Łódź Voivodeship was made up of adjacent administrative units from the neighbouring voivodeships of Warsaw, Poznań and Kielce. It first comprised 13 counties (poviats), and, from 1938, only eight counties. During the hundred years of its existence, the area of this voivodeship has changed several times – it was the largest in 1939 (20,400 km2) and smallest in the period of 1975–1999 (1,500 km2). Presently (2017), the Łódź Voivodeship covers 18,200 km2. It is divided into 177 com-munes (gmina), 21 counties and three urban counties. There are 44 cities and towns and a population of 2.5 million. Its urba- nisation index is 64%. The population of Łódź city dropped to 690,000 in 2017.

Keywords

PL

rozwój przestrzenny; województwo; powiat; gmina

EN

spatial development; voivodeship; county (poviat); commune (gmina)

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2019
• Volume: 109
• Pages: 49-57

Contributors

author

Jakóbczyk-Gryszkiewicz Jolanta

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Instytut Geografii Miast i Turyzmu

References

• Bandurka M. 1994. Rozwój terytorialny ziem województwa łódzkiego w okresie 1918–1993. Rocznik Łódzki 41: 13-45.
• Bandurka M. 1995. Zmiany administracyjne i terytorialne ziem województwa łódzkiego w XIX i XX wieku, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych. Urząd Wojewódzki w Łodzi, Archiwum Państwowe w Łodzi, Łódź.
• Jakóbczyk-Gryszkiewicz J. 2001. Aglomeracja łódzka. W: S. Liszewski (red.) Zarys monografii województwa łódzkiego. ŁTN, Łódź: 241-249.
• Jakóbczyk-Gryszkiewicz J., Marcińczak S., Siejkowska A. 2010. Dynamika i skutki procesów urbanizacji w regionach miejskich po 1990 roku na przykładzie regionu miejskiego Łodzi. Wyd. UŁ, Łódź.
• Jażdżewska I. 2001. Miejska sieć osadnicza i jej przemiany. W: S. Liszewski (red.) Zarys monografii województwa łódzkiego. ŁTN, Łódź: 225-240.
• Koter M. 1999. Historyczne uwarunkowania powstania i rozwoju regionu łódzkiego. W: A. Dębska-Adamczyk ( red.) Ziemia łódzka. Regiony. Wyd. Marrow, Łódź: 9-28.
• Koter M., Liszewski S., Suliborski A. 1996. Studium wiedzy o regionie łódzkim. Delimitacja potencjalnego obszaru województwa łódzkiego: ŁTN, Łódź.
• Liszewski S. 2001a (red.) Zarys monografii województwa łódzkiego. ŁTN, Łódź.
• Liszewski S. 2001b. Miasta i wsie. Procesy urbanizacji. W: S. Liszewski (red.) Zarys monografii województwa łódzkiego. ŁTN, Łódź: 213-224.
• Liszewski S. 2001c. Sieć transportowa. W: S. Liszewski (red.) Zarys monografii województwa łódzkiego. ŁTN, Łódź: 310-321.
• Sobczyński M. 1984. Niezmienność dawnych granic politycznych na obszarze Polski. Acta Universitatis Lodziensis 3: 119-137.
• Sobczyński M. 2000. Historia powstania i przemiany administracyjne województwa łódzkiego. W: Województwo łódzkie na tle przemian administracyjnych Polski. W osiemdziesiątą rocznicę utworzenia województwa. PTG, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Biuro Rozwoju Regionalnego w Łodzi, Łódź: 7-21.