"Pragmatographia de legitimo usu ambrozji tureckiej", czyli rozważania Tadeusza Krusińskiego o kawie

• Authors: Anna Ż.M. Wiśniewska-Grabarczyk

Title variants

EN

“Pragmatographia de legitimo usu ambrozji tureckiej” or Tadeusz Krusiński’s Reflections on Coffee

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

This paper deals with the first ever Polish printed publication on coffee – "Pragmatographia de legitimo usu ambrozji tureckiej" by Tadeusz Krusiński, published in 1769. The book reveals the presence of coffee in eighteenth-century Poland in both sociological and political contexts. The first part of the paper presents the role that the author of the book played in the process of acquainting the Poles with the Orient. The second part concentrates on the composition of the book and the linguistic peculiarities of the era, which resulted in a bilingual edition of Krusiński’s work. Polish and foreign proverbs concerning coffee are cited. Furthermore, the original Turkish vocabulary related to the culinary culture is introduced. The last part of the paper is devoted to some of the ‘proper ways of preparing and serving coffee’ described by Krusiński. Beliefs about health issues that were widespread in the 18th century are discussed and illustrated with examples taken from the lives of Eastern monarchs, such as white coffee being good for women or that there is a connection between drinking coffee and habitual drinking.

Keywords

EN

coffee; Tadeusz Krusiński; reception of the Orient; culinary culture

• Publisher: Polskie Towarzystwo Orientalistyczne
• Journal: Przegląd Orientalistyczny
• Year: 2015
• Issue: 3-4
• Pages: 161-178

Contributors

author

Anna Ż.M. Wiśniewska-Grabarczyk

• Uniwersytet Łódzki

References

• Ajdukiewicz K., O znaczeniu wyrażeń, w: idem, Język i poznanie, t. 1, Warszawa 1985, s. 102–136.
• Aleksandrowska E., Józef Epifani Minasowicz (1718–1796), w: Pisarze polskiego oświecenia, t. 1, pod red. T. Kostkiewiczowej i Z. Golińskiego, Warszawa 1992, s. 195–196.
• Aleksandrowska E., „Monitor”, w: Słownik literatury polskiego oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, wyd. II poszerzone i poprawione, Wrocław 1991, s. 295–297.
• Bajerowa I., Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław 1964.
• Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Tekstologia, Warszawa 2009.
• Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Tekstologia, Warszawa 2009.
• Hołówka T., Myślenie potoczne. Heterogeniczność zdrowego rozsądku, przedm. M. Czerwiński, Warszawa 1986.
• Janicka A., Misjonarza rzecz o kawie i nie tylko, czyli o zwyczaju picia kawy w XVIII wieku w Polsce, „Przegląd Orientalistyczny” 2013, nr 3–4, s. 150–151.
• Jezernik B., Kawa, przeł. J. Pomorska, Wołowiec 2011.
• Kaleta R., Kawiarnie, w: Słownik literatury polskiego oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, wyd. II poszerzone i poprawione, Wrocław 1991, s. 208.
• Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 1985.
• Kolbaja D., Juda Tadeusz Krusiński SJ – misjonarz, uczony, dyplomata. Życie i dzieło, „Pro Georgia” 1992, z. 2, s. 19–25.
• Lemnis M., Vitry H., W staropolskiej kuchni i przy polskim stole, Warszawa 1979.
• Michałowska T., Kompozycja utworu – teoria, w: Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze, renesans, barok, wyd. II popr. i uzup., pod red. T. Michałowskiej, Wrocław 1998, Ossolineum, s. 386–389.
• Minasowicz J.E., Akcyza na kawę, Na toż, Nagrobek Kawie, w: idem, Zbiór mniejszy poezji polskich drobniejszych albo Suplement do Zbioru większego rytmów jego ojczystych, wydanego w dwóch tomach, a w czterech częściach w Warszawie R.P. 1755/56. Przydane są na końcu łacińskie tegoż autora poezje etc., Warszawa 1782, s. 45.
• Mitzler de Kolof W., O sztukach pożytecznych dla Polski, a w ogólności o handlu, w: „Monitor”. Wybór, oprac. i wstęp E. Aleksandrowska, Wrocław 1976, s. 389.
• Naruszewicz A.S., Głupstwo, w: idem, Satyry, oprac. S. Grzeszczuk, Wrocław 1962, BN I 179, s. 33–34.
• Natoński B., Krusiński Tadeusz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 15, Wrocław 1970, s. 426–428.
• Pragmatographia de legitimo usu ambrozji tureckiej, to jest: Opisanie sposobu należytego zażywania kawy tureckiej przez ks. Tadeusza Krusińskiego S.J., misjonarza perskiego, rzecz z rękopisma jego wybrana i do druku podana, Kórnik 1991 (reprint).
• Wendland E., Kawa, herbata i czekolada. Nowe napoje w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej – ich wpływ na życie codzienne, Toruń 2008.
• Wiśniewska-Grabarczyk A.Ż.M., Kawa, kobiety i śpiew, w: „Kuchnia. Magazyn dla Smakoszy” 2009, nr 10, s. 20.
• Zieliński F., Xsiądz Krusiński. Wiadomość historyczna, „Biblioteka Warszawska” 1841, t. 4, s. 375–397.