W obronie krzyża. Rzecz o używaniu i nadużywaniu symboli w polityce

• Authors: Krzysztof Jaskułowski

Title variants

EN

In defense of the Cross. On the use and misuse of symbols in politics.

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Jaskułowski analyzes the role of symbols in politics and, as an example, he analyzes the so-called ‘defense of the cross’ at the Krakowskie Przedmieście. He concentrates on the specificities and mechanisms that govern symbolic and ritual actions, as well as their consequences. There are two tracks of interpretation: anthropological and psychological tracks. From an anthropological point of view, the defense of the Cross is considered as magical action of syncretic consciousness that characterizes the "confusion" of two ontological orders: causal and symbolic. From a psychological perspective, the defense of the Cross may be interpreted as an example of political engagement based on the abstract idea of the nation; the defense would be primarily undertaken due to the improvement of self-esteem by co-operating with positively assessed a group. Both tracks should also be analyzed in the context of rational elements in symbolic and ritual actions (the problem of rationality was only briefly mentioned and requires further analysis).

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu
• Journal: DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu
• Year: 2013
• Volume: 16
• Pages: 74-93

Dates

published

2013

Contributors

author

Krzysztof Jaskułowski

References

• M. Emminson, P. Smith, Researching the Visual: Images, Objects, Contexts and Interactions and Social and Cultural Inquiry, Sage, London 2000, s. 4.
• M. Porębski, Ikonosfera, PIW, Warszawa 1972. Należy jednak zauważyć, że Porębski rozumiał pojęcie ikonosfery szerzej: w jego zakres włączał nie tylko wyobrażenia wizualne, lecz także dźwiękowe.
• Szerzej na temat nacjonalizmu, symboliki i jej roli w tworzeniu narodowej wspólnoty wyobrażonej piszę w: K. Jaskułowski, Nacjonalizm bez narodów. Nacjonalizm w koncepcjach anglosaskich nauk społecznych, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Wrocław 2009.
• Publicystykę poświęconą tzw. obrońcom krzyża analizowałem w artykule: K. Jaskułowski, Polityka krzyża, „Przegląd Polityczny”, nr 102, 2010, s. 7–12, zob. także: K. Jaskułowski, Mity narodowej żałoby, „Przegląd Polityczny”, nr 100, 2010, s. 35–42.
• C. Geertz, Opis gęsty – w stronę interpretatywnej teorii kultury, przeł. S. Sikora, [w:] Badania kultury. Elementy teorii antropologicznej, (red.) M. Kempny, E. Nowicka, PWN, Warszawa 2003. s. 36.
• W. J. Burszta, K. Jaskułowski. Mity, symbole i bohaterowie narodowi z perspektywy antropologicznej. W: J. Haubold-Stolle, B. Linek (red.), Górny Śląsk wyobrażony: wokół mitów, symboli i bohaterów narodowych (Imaginierte Oberschlesien: Mythen, Symbolen und Helden in den nationalen Diskursen). Opole – Marburg 2005, Instytut Śląski w Opolu, Herder Institut, s. 17–35.
• V. Turner, Badania nad symbolami, przeł. E. Klekot, [w:] Badania kultury. Elementy teorii antropologicznej, red. M. Kempny, E. Nowicka, PWN, Warszawa 2003, s. 89–105.
• S. B. Ortner, O symbolach kardynalnych, przeł. E. Klekot, [w:] Badania kultury. Elementy teorii antropologicznej, red. M. Kempny, E. Nowicka, PWN, Warszawa 2003, s. 106–116.
• Zob. K. Jaskułowski, Mity narodowej żałoby, dz. cyt..
• J. Kubik, The Power of Symbols against the Symbols of Power The Rise of Solidarity and the Fall of State Socialism in Poland, Penn State University Press, Pennsylvania 1994.
• Na temat karnawałów zob. W. Dudzik, Karnawały w kulturze, Sic!, Warszawa 2005.
• Należałoby się zastanowić przede wszystkim nad pojęciem racjonalności w kontekście ludzkich działań. Na ten temat istnieje olbrzymia literatura, zob. np. Racjonalność i styl myślenia, red. E. Mokrzycki, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1992; M. Buchowski, Zrozumieć innego. Antropologia racjonalności, WUJ, Kraków 2004.
• E. Durkheim, Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, przeł. A. Zadrożyńska, PWN, Warszawa 1990, s. 212.
• Szerzej na temat myślenia magicznego i genezy tej koncepcji zob. W.J. Burszta, K. Jaskułowski, Nacjonalizm jako myślenie metonimiczne, „Sprawy Narodowościowe”, 2005, z. 27, s. 7–21 oraz K. Jaskułowski, Nacjonalizm bez narodów, s. 38 –396.
• Odwołuję się tutaj do badań przeprowadzonych przez Roberta Schatza i Howarda Lavine, zob. R. Schatz, H. Lavine, Waving the Flag: National Symbolism, Social Identity, and Political Engagement, „Political Psychology” , 2007, 28, s. 329–355. Trzeba jednak zastrzec, że badania te dotyczą społeczeństwa północnoamerykańskiego i trudno powiedzieć na ile zależności opisane przez autorów mają charakter uniwersalny.
• Zob. H. Tajfel, Tożsamość społeczna i zachowanie międzygrupowe, przekł. Cz. Matusiewicz, „Przegląd Psychologiczny”, 1976, t. 19, nr 2, s. 151–179.
• Zob. B. Anderson, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, przeł. S. Amsterdamski, Znak, Fundacja im. S. Batorego, Kraków 1997.