Wypadki wśród turystów podejmujących zimową aktywność górską – na przykładzie Tatr polskich

• Authors: Gawlas Marta

Title variants

EN

Accidents among tourists undertaking winter mountain activity on the example of the Polish Tatra mountains

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Cel badań. Analiza wypadków, które miały miejsce zimą 2015/2016 na obszarze Tatr polskich, pod względem ich przestrzennego rozmieszczenia; określenie przyczyn subiektywnych i obiektywnych, które mogły doprowadzić do tych nieszczęśliwych zdarzeń. Materiał i metody. W analizie wypadków górskich, które miały miejsce zimą 2015/2016 na obszarze Tatr polskich, posłużono się danymi pochodzącymi z elektronicznych kronik Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Zostały one wyselekcjonowane i wprowadzone do programu komputerowego Microsoft Excel 2010, gdzie opracowano je w postaci tabeli i wykresów słupkowych. Wyniki i wnioski. Wypadki górskie, które zdarzyły się zimą 2015/2016, lokalizowały się zarówno w Tatrach Wysokich (50%), jak i w Tatrach Zachodnich (50%). Największy wpływ na ich wystąpienie miały czynniki wchodzące w skład kategorii: obiektywne (przyrodnicze) – ich udział wyniósł aż 95%. Najsilniejszą bodźcowość z tej kategorii wykazały – zarówno w Tatrach Wysokich (57%), jak i Zachodnich (67%) – czynniki należące do grupy meteorologiczno-klimatycznej. Spośród wszystkich analizowanych czynników subiektywnych (ludzkich) największy wpływ na wystąpienie zimą wypadku górskiego miała nieznajomość topografii Tatr polskich (63%). Najczęstszymi obrażeniami ciała turystów poszkodowanych w wypadkach górskich były skręcenia (23%) i złamania (19%). W analizowanym okresie na obszarze Tatr polskich miały miejsce cztery typy wypadków górskich: turystyczne (94%), taternickie (4%) oraz lawinowe i narciarskie (po 1%).

EN

Background. The aim of the paper was to analyse mountain accidents in the Polish Tatra mountains in winter 2015/2016 in terms of their spatial distribution and identification of subjective and objective causes that could have influenced their occurrence. Material and methods. Electronic records of the Tatra Volunteer Search and Rescue were used for the analysis of winter mountain accidents in the Polish Tatras. The data were selected and introduced into the Microsoft Excel 2010 computer program; here, they were developed in the form of tables and bar charts. Results and conclusions. Winter mountain accidents in the Polish Tatra mountains were located in both the High Tatras (50%) and the Western Tatras (50%). The highest impact on winter mountain accidents was observed for objective (natural) factors (95%). The strongest stimulus among the objective factors was presented – both in the High Tatras (57%) and in the Western Tatras (67%) – by the meteorological and climatic factor group. Out of all the subjective (human) factors analysed, the lack of topography knowledge (63%) turned out to have the biggest impact on the occurrence of winter mountain accidents. The most frequent injuries occurring in mountain accidents were sprains (23%) and bone fractures (19%). During the studied period, four types of mountain accidents happened in the Polish Tatra mountains: tourist (94%), climbing-related (4%), as well as skiing and avalanche-related (1% each).

Keywords

PL

wypadki; Tatry polskie; zagrożenia ludzkie; zagrożenia naturalne; zima; Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

EN

accidents; the Polish Tatra mountains; human dangers; natural hazards; winter; Tatra Volunteer Search and Rescue

• Publisher: Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
• Journal: Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
• Year: 2018
• Volume: 61
• Pages: 10-26

Dates

online

2018-06-11

Contributors

author

Gawlas Marta

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• Dmytrowski, P., Kicińska-Świderska, A. (2006). Śladami górnictwa i hutnictwa w dolinach tatrzańskich – Kościeliskiej i Chochołowskiej. Geoturystyka, 2, 41–48.
• Frydryczak, B. (2007). Okiem turysty – pojęcie krajobrazu turystycznego. W: M. Kazimierczak (red.), Turystyka i podróżowanie w aksjologicznej perspektywie (s. 103–107). Poznań: AWF.
• Gawlas, M. (2016). Aktualny stan wiedzy turystów na temat bezpieczeństwa podczas podejmowania działalności górskiej latem w Tatrach Polskich. Turystyka i Rekreacja, 13(2), 21–28.
• Gołaszewski, M., Rojan, E., Tsermegas, I. (2010). Wpływ wybranych elementów środowiska przyrodniczego na stan szlaków turystycznych w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. W: Z. Krzan (red.), Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem. Tom 3: Człowiek i środowisko (s. 29–34). Zakopane: Tatrzański Park Narodowy.
• Graydon, D., Hanson, T. (2014). Góry – wolność i przygoda. Od trekkingu do alpinizmu. Łódź: Galaktyka.
• Hibner, J. (2014). Monitoring ruchu turystycznego w rejonie Kasprowego Wierchu – metody i problemy badawcze. W: P. Krąż (red.), Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii, t. 2 (s. 33–47). Kraków: IGiGP UJ.
• Kaganek, K., Skwarczyński, K. (2013). Wypadkowość i akcje ratownicze w Tatrach polskich w latach 2006–2011. Securitologia, 2, 7–17.
• Krąż, E., Balon, J. (2012). Wpływ warunków naturalnych na występowanie wypadków w polskich Tatrach. Prace Geograficzne, 128, 97–107.
• Krąż, P., Krąż, E. (2013a). Ocena bodźcowości środowiska przyrodniczego jako narzędzie do organizacji ruchu turystycznego na obszarze Tatr. W: M. Pilarski, T. Wiskulski (red.), Współczesne zagadnienia, problemy i wyzwania w badaniach geograficznych. Tom 1 (s. 135–143). Gdańsk: Uniwersytet Gdański.
• Krąż, P., Krąż, E. (2013b). Wypadki w okresie wakacji letnich w Tatrach Polskich (dekada 2001–2010). W: P. Krąż, J. Hibner, J. Koj, J. Balon (red.), Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii (s. 111–120). Kraków: IGiGP UJ.
• Kroniki TOPR. Pobrano z: www.topr.pl [dostęp: 18.11.2017].
• Laska, M., Kaczka, R. (2010). Dendrochronologiczna rekonstrukcja lawin w Tatrach Wysokich. W: A. Kotarba (red.), Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem. Tom 1: Nauki o Ziemi (s. 89–94). Zakopane: Tatrzański Park Narodowy.
• Lempa, M., Kaczka, R., Rączkowska, Z. (2014). Rekonstrukcja aktywności lawin śnieżnych w Białym Żlebie (Tatry Wysokie) na podstawie przyrostów rocznych świerka pospolitego (Picea abies L. Karst.). Studia i Materiały CEPL w Rogowie, 40(3), 105–112.
• Marasek, A. (2007). Działalność ratownicza Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w latach 2003–2006. W: J. Pociask-Karteczka, A. Matuszyk, P. Skawiński (red.), Stan i perspektywy rozwoju turystyki w Tatrzańskim Parku Narodowym (s. 103–110). Kraków-Zakopane: Akademia Wychowania Fizycznego – Tatrzański Park Narodowy.
• Marasek, A. (2017). Pracowity początek zimy. Tatry, 59, 38.
• Mokras-Grabowska, J. (2016). Turystyka piesza górska w Tatrzańskim Parku Narodowym. Turyzm, 26(1), 73–81.
• Szymaszek, A. (2015). Ryzyka nie będzie jedynie wtedy, gdy nie wyjdziemy w góry. Taternik, 4, 24–27.
• Zarzycki, P., Kwiatkowski, A. (2012). Wypadki w wybranych pasmach górskich Polski w świetle zagrożeń występujących w pieszej turystyce górskiej. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu, 28, 233–244.
• Ziak, M., Długosz, M. (2015). Potencjalne obszary lawinowe. W: K. Dąbrowska, M. Guzik (red.), Atlas Tatr – przyroda nieożywiona (s. 24). Zakopane: Tatrzański Park Narodowy.