Profilaktyka kontrwywiadowcza w działalności Wojskowej Służby Wewnętrznej w latach 1957–1990

• Authors: Machniak Arkadiusz

Title variants

EN

Counterintelligence prevention in the activities of the Internal Military Service

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wojskowa Służba Wewnętrzna zastąpiła w strukturach Sił Zbrojnych budzącą lęk i nienawiść Informację Wojskową. Miała odgrywać jedynie rolę prewencyjną i informacyjną. Założenia te nosiły jednak piętno systemu totalitarnego. Formacji tej wyznaczono zadania kontrolne na wielu płaszczyznach. Wojskowa Służba Wewnętrzna zobowiązana została do realizowania czynności w zakresie kontrwywiadowczej ochrony Sił Zbrojnych celem zapobiegania rozpoznawaniu wojska przez wywiady państw obcych. Ochrona wojska realizowana były w formie zapobiegawczej właśnie poprzez profilaktykę kontrwywiadowczą. Z dokumentów źródłowych pozostawionych przez WSW wynika, że profilaktyka kontrwywiadowcza dotyczyła zwalczania przestępczości w SZ PRL oraz zap obiegania penetracji obiektów wojskowych przez służby wywiadowcze państw kap italistycznych. Jednym z aspektów pracy WSW było też zabezpieczenie obiektów wojskowych przed penetracją ze strony dyplomatów, cudzoziemców, osób postronnych oraz przeciwdziałanie naruszeniom zasad ochrony tajemnicy państwowej i służbowej. W Wojskowej Służbie Wewnętrznej istotą pracy profilaktycznej było niedopuszczenie do zjawisk negatywnych z punktu widzenia kontrwywiadowczej ochrony wojsk. Działalność profilaktyczna miała być ukierunkowana na sferę dzi ałań z pogranicza zagadnień wychowawczych, tak aby zmierzała do neutralizowania przyczyn i źródeł negatywnych.

EN

WSW replaced the Main Directorate of Information in the structures of the Armed Forces that were feared and hated. WSW was to play only a preventive and informative role. These assumptions, however, bear the mark of a totalitarian system. The WSW was assigned supervisory tasks in other areas. WSW was obliged to carry out activities in the field of counterintelligence protection of the Armed Forces in order to prevent recognition of the army by the intelligence services of foreign states. The objectives and fields of activity of military protection were implemented in a preventive form through counterintelligence prevention. The source documents left by the WSW show that counterintelligence prevention was carried out to combat crime in the People's Republic of Poland, and to prevent the penetration of military facilities by the intelligence services of capitalist countries. Moreover, they prevented violations of the principles of protection of state and official secrets by diplomats, foreigners and bystanders. In WSW, the essence of preventive work was to prevent the emergence of negative phenomena from the point of view of counterintelligence protection of troops. Preventive activity should be directed at the sphere of activities from the borderline of educational issues, so that it aims at neutralizing negative causes and sources.

Keywords

PL

Wojskowa Służba Wewnętrzna; kontrwywiad wojskowy; profilaktyka kontrwywiadowcza; komunizm

EN

Internal Military Service; military counterintelligence; prevention; communism

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2018
• Issue: 3(8)
• Pages: 62-77

Contributors

author

Machniak Arkadiusz

• Reprezentuje Regionalne Towarzystwo Naukowe w Przeworsku, jest pracownikiem Wojska Polskiego, zajmuje się badaniami historii wywiadu i kontrwywiadu oraz szeroko rozumianym bezpieczeństwem

References

• AIPN BU, sygn. nr 834/10, Pismo Szefa Oddziału III Głównego Zarządu Informacji do wszystkich Szefów Okręgowych Zarządów Informacji z dnia 22 stycznia 1949 r.
• AIPN BU, sygn. nr 834/10, Pismo Szefa Oddziału III Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego do wszystkich Szefów Okręgowych Zarządów Informacji z dnia 17 stycznia 1949 r.
• AIPN BU, sygn. nr 834/13, Zarządzenie nr 75/D Szefa Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego z dnia 15 lutego 1950 r.
• AIPN BU, sygn. nr 834/18, Rozkaz nr 9/Inf. Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 grudnia 1950 r.
• AIPN BU, sygn.2603/12656, Psychologiczne aspekty profilaktyki kontrwywiadowczej z 1973 r.
• AIPN BU, sygn. nr 01304/120, Główne problemy profilaktyki kontrwywiadowczej z 1974 r.
• AIPN BU, sygn. nr 2603/13461, Praktyczne wskazówki do pracy z zakresu profilaktyki kontrwywiadowczej z 1975 r.
• AIPN BU, sygn. nr 2603/8244, Psychologiczne problemy profilaktyki kontrwywiadowczej w jednostkach lotniczych z 1976 r.
• AIPN BU, sygn. nr 001834/544, Rola profilaktyki kontrwywiadowczej wśród personelu latającego i technicznego jednostek lotniczych Wojsk Lotniczych i Wojsk Ochrony Przeciwlotniczej Kraju z 1977 r.
• AIPN BU, sygn. 001834/2209, Praca oficera operacyjnego Wydziału WSW Jednostek Wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w zakresie profilaktyki kontrwywiadowczej na przykładzie Łużyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza z 1984 r.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział Rzeszów, sygn. nr 00341/35, Profilaktyka kontrwywiadowcza z 1985 r.
• AIPN BU, sygn. nr 2603/8254, Profilaktyka kontrwywiadowcza z 1985 r.
• AIPN BU, sygn. nr 001834/2239, Problemy kontrwywiadowczej profilaktyki w pracy oficera obiektowego kontrwywiadu wojskowego na przykładzie związku taktycznego Wojsk Obrony Powietrznej Kraju z 1986 r.
• AIPN BU, sygn. nr 2603/8176, Elementy profilaktyki kontrwywiadowczej z 1989 r.
• AIPN BU, sygn. nr 001834/2929, Rola osobowych źródeł informacji w realizacji zadań profilaktyki kontrwywiadowczej w jednostkach wojsk lotniczych z 1989 r.
• AIPN BU, sygn. nr 1636/93, Wprowadzenie do profilaktyki kontrwywiadowczej. Uwarunkowania, modele, zasady realizacji z 1989 r.
• AIPN BU, sygn. nr 001834/3172, Wiodące kierunki i metodyka profilaktyki kontrwywiadowczej oficera obiektowego na przykładzie batalionu granicznego Wojsk Ochrony Pogranicza Placówki Kontroli Świnoujście z 1989 r.
• A.P. 2017, Relacja z dnia 23 marca 2017 r. byłego oficera WSW (dane w dyspozycji autora artykułu).
• Kapuściak B. (oprac.), 2010, Instrukcje pracy kontrwywiadowczej Wojskowej Służby Wewnętrznej wraz z instrukcjami prowadzenia dokumentacji i ewidencji (1957– 1990), Wyd. AKADE, Kraków.
• K.L. 2017, Relacja z dnia 3 maja 2017 r. byłego oficera WSW (dane personalne w dyspozycji autora artykułu).
• Kowalski L., 2017, Krótsze ramię Moskwy, historia kontrwywiadu wojskowego PRL, Wyd. Fronda PL sp. z o.o., Warszawa.
• Pacek B., 2012, Osobowość a efektywność zawodowa oficerów kontrwywiadu [w:] Służby specjalne w systemie bezpieczeństwa państwa. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość. Materiały i studia, red. A. Krzak, D. Gibas-Krzak, t. II, Wyd. Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, Szczecin–Warszawa.
• Palski Z., 2016, Informacja Wojska Polskiego 1943–1957,Wyd. Agencja Wydawnicza CB, Warszawa.
• Piotrowski P., 2008, Uwagi o funkcjonowaniu i metodologii pracy operacyjnej Zarządu II Sztabu Generalnego WP oraz Wojskowej Służby Wewnętrznej Jednostek Wojskowych MSW [w:] Osobowe źródła informacji - zagadnienia metodologicznoźródłoznawcze, red. F. Musiał, Wyd. Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, Kraków.
• Pietrzak A., 2011, Główny Zarząd Informacji wobec oflagowców 1949–1956, Wyd. LTW Łomianki, Warszawa.
• Piotrowski P., Wojskowa Służba Wewnętrzna 1957–1989, Komentarze Historyczne (wydanie internetowe).
• Tkaczew W., 2007, Organa informacji Wojska Polskiego 1943–1956. Kontrwywiad Wojskowy, Wyd. Bellona, Warszawa.