Zmiany w szkolnictwie wyższym z procesem bolońskim w tle

• Authors: Maria Wójcicka

Title variants

EN

Changes in higher education against the background of the bologna process

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawione zostały główne kierunki przekształceń systemów szkolnictwa wyższego, mających zapewnić ich otwarcie na potrzeby rynku. W Europie Zachodniej proces ten został zapoczątkowany już w połowie lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Wprowadzane wówczas reformy rządowe stawiały sobie za cel ściślejsze powiązanie kształcenia na poziomie wyższym z potrzebami otoczenia, czemu miało służyć m.in. zróżnicowanie strukturalne studiów. Obok uniwersyteckich, powstawały sektory wyższych szkół zawodowych a drożność systemów miał zapewnić podział jednolitych programów uniwersyteckich na cykle, wieńczone stopniem bądź dyplomem. Reformy te przyniosły jednak ograniczone efekty. Deklaracja Bolońska stanowi bezpośrednie nawiązanie do wyznaczonych przed czterdziestoma laty kierunków zmian, tym razem podejmowanych w szerszym, europejskim wymiarze pod hasłem tworzenia warunków sprzyjających uczeniu się przez całe życie. Autorka analizuje przebieg procesu bolońskiego w dwóch płaszczyznach: pierwszej, określonej przez międzynarodowe porozumienie, i drugiej – lokalnej – sytuując Polskę na tle doświadczeń innych krajów.

EN

The paper presents the key directions of transformations taking place in Higher Education systems with the aim of opening those systems to market needs. In Western Europe, this process was initiated as early as in the mid 1960s. The governmental reforms introduced at that time sought to strengthen the connection between tertiary education and the needs of the surrounding environment, and to ensure the structural differentiation of Higher Education. Alongside universities, sectors of occupational colleges were established and the recognition of qualifications between schools at different levels was to be ensured through homogenous university programmes subdivided into cycles and ending with a degree or a diploma. However, the effects of those reforms turned out to be limited. The Bologna Declaration directly refers to directions set forty years ago, giving them a broader, European dimension and aiming to create conducive conditions for lifelong learning. The author analyses the influence of the Bologna process on two platforms: one determined by an international agreement and one determined locally representing Poland relative to other countries.

Keywords

PL

szkolnictwo wyższe; uniwersytet; Deklaracja Bolońska; proces boloński; zmiany strukturalne; profile kształcenia; kształcenie na poziomie licencjackim

EN

Higher Education; university; Bologna Declaration; Bologna process; structural changes; profiles of education; Bachelor’s degree education

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2009
• Volume: 58
• Issue: 3
• Pages: 9-30

Dates

published

2009

Contributors

author

Maria Wójcicka

• Uniwersytet Warszawski Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego

References

• Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M. [1997], Psychologia społeczna. Serce i umysł, Poznań: Wyd. Zysk i S-ka.
• Barblan A., Daxner M., Ivosevic V. [2007], Academic Malpractice. Threats and Temptations. An Essay of the Magna Charta Observatory and the National Union of Students in Europe (ESIB), Bologna.
• Barnett R. [1990], The Idea of Higher Education, Buckingham: Open University Press.
• Becher T., Kogan M. [1980], Process and Structure in Higher Education, London: Heinemann.
• Canaan J.E., Shumar W. [2008], Higher Education in the Era of Globalization and Neoliberalism, [w:] J. E. Canaan, W. Shumar (eds.), Structure and Agency in Neoliberal University, Routledge, New York.
• Carrier D., van Vught F.A. [1989], Government and Curriculum Innovation in France, [w:] F.A.van Vught (ed.), Governmental Strategies and Innovation in Higher Education, Higher Education Policy Series, vol. 7, London: Jessica Kingsley Publishers.
• Cerych L., Sabatier P. [1986], Great Expectations and Mixed Performance. The Implementation of Higher Education Reforms in Europe, Trentham: European Institute of Education and Social Policy.
• Chmielecka E. [2009], Wspólnota akademicka, wspólnota obywatelska, [w:] J. Dietl, Z. Sapijaszka (red.), Rola uczelni w rozwijaniu społeczeństwa obywatelskiego, Łódź: Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości.
• Chmielecka E. [2008], Społeczeństwo mądrości, [w:] J. Dietl, Z. Sapijaszka (red.), Studia ekonomiczne – czy tylko wiedza i umiejętności? Łódź: Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości.
• Chwirot S. [2008], Wystąpienie. Zapis debaty dotyczącej formuły studiów dwustopniowych, [w:] J. Woźnicki (red.), Formuła studiów dwustopniowych i zaawansowanych, Warszawa: Fundacja Rektorów Polskich, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich.
• Clark B. R. [1983], The Higher Education System: Academic Organization in Cross-National Perspective, Berkeley: University of California Press.
• Clark B.R. [1998], Creating Enterpreneurial Universities: Organizational Pathways of Transformation, Oxford: Pergamon Press for IAU.
• Dąbrowa-Szefler M. [2004], Zarządzanie nauką a polityka naukowa, [w:] A. Szuwarzyński (red.), Zarządzanie Wiedzą w Szkolnictwie Wyższym, Gdańsk: Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii.
• Deklaracja Bolońska. Szkolnictwo wyższe w Europie. Wspólna Deklaracja Europejskich Ministrów Edukacji, zebranych w Bolonii w dniu 19 czerwca 1999 [2004], [w:] Proces boloński. Zbiór dokumentów, Poznań: Uniwersytecka Komisja Akredytacyjna.
• Dietl J., Sapijaszka Z., red. [2005], Dylematy studiów dwustopniowych, Łódź: Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości.
• Drogosz-Zabłocka E. [2002], Kształcenie zawodowe uniwersyteckie i nieuniwersyteckie we Francji, [w:] M. Wójcicka (red.), Dywersyfikacja w szkolnictwie wyższym, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego.
• Europejski obszar badań naukowych: stworzenie nowego impulsu [2002], Komunikat Komisji Europejskiej, COM (2002)565.
• Furedi F. [2008], Gdzie się podziali wszyscy intelektualiści? Warszawa: PIW, Biblioteka Myśli Współczesnej.
• Goedegebuure L.C.J., Meek V.L. [1998], Różnorodność i zmiana: polityka rządowa a wpływ otoczenia, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” nr 12.
• ISCED 1997: International Standard Classification of Education [1997], UNESCO.
• Jallade J. P. [1992], Undergraduate Higher Education in Europe: Towards a Comparative Perspective, „European Journal of Education”, vol. 27, nr 1–2.
• Ku europejskiemu obszarowi szkolnictwa wyższego [2004], Komunikat ze spotkania europejskich Ministrów ds. szkolnictwa wyższego, które odbyło się w Pradze dnia 19 maja 2001 roku, [w:] Proces boloński. Zbiór dokumentów, Poznań: Uniwersytecka Komisja Akredytacyjna.
• Kwieciński Z., Gołębniak B. D. [2008], Wprowadzenie, [w:] B.D. Gołębniak (red.), Pytanie o szkołę wyższą. W trosce o społeczeństwo, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Levine A. [1980], Why Innovations Fails: the Institutionalization and Termination of Innovation in Higher Education, Albany: State University of New York Press.
• Mariański J., red. [2002], Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, Kraków: Wyd. WAM.
• Merton R. K. [1982], Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Warszawa: PWN.
• Mietzel G. [1999], Wprowadzenie do psychologii, Gdańsk: GWP.
• Nowakowska R. [2002], Wyższe szkoły zawodowe w Niemczech, [w:] M. Wójcicka (red.), Dywersyfikacja w szkolnictwie wyższym, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego.
• Nussbaum M. C. [2008], Kształcenie dla zysku, kształcenie dla wolności, [w:] B.D. Gołębniak (red.), Pytanie o szkołę wyższą. W trosce o społeczeństwo, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Panek E., red. [2003], Wymiar europejski studiów ekonomicznych w Polsce, Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Fundacja Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
• Perception of Higher Education Reforms Survey among Teaching Professionals in Higher Education Institutions, in the 27 Member States, and Croatia, Iceland, Norway and Turkey. Special Target Survey. Flash Eurobarometr, EC March 2007 (raport).
• Rogers E. M., Shoemaker F. F. [1971], Communication of Innovations, New York: Free Press.
• Rola uniwersytetów w Europie wiedzy [2003], Publikacja Komisji Europejskiej, COM (2003)58, tłum. i publ. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, [w:] Proces Boloński. Zbiór dokumentów [2004], Poznań: Uniwersytecka Komisja Akredytacyjna.
• Struktury systemów szkolnictwa wyższego w Europie 2006/2007. Proces Boloński: kierunki rozwoju w poszczególnych krajach [2008], Warszawa: Komisja Europejska, EURYDICE, Sieć Informacji o Edukacji w Europie.
• Szapiro T. [2008], Proces boloński: nowe szanse czy nieznane zagrożenia?, [w:] E. Drogosz-Zabłocka, B. Minkiewicz (red.), Ekonomiczne studia licencjackie. Perspektywy procesu bolońskiego i dotychczasowe przemiany, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego.
• Trow M. [1964], Second Thoughts on Robbins: A Questions of Size and Shape, „University Quaterly”, March.
• Two Decades of Reform in Higher Education in Europe: 1980 Onwards [2000], Eurydice Studies, Brussels: European Commission.
• Uchwała Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego z dnia 28 listopada 1991 roku w sprawie określenia warunków, jakim powinna odpowiadać uczelnia, aby utworzyć i prowadzić kierunek studiów, tekst jednolity: Dz.U. 1998, nr 3, poz. 14 z późniejszymi zmianami.
• Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, Dz. U. 2005, nr 164, poz. 1365.
• Wąsowicz M. [2004], Wprowadzenie, [w:] Proces boloński. Zbiór dokumentów, Poznań: Uniwersytecka Komisja Akredytacyjna.
• W kierunku europejskiego obszaru badań naukowych [2000], Komunikat Komisji Europejskiej, Bruksela: COM (2000)6. Tłum. i publikacja: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
• Więcej badań naukowych w Europie/zwiększenie nakładów do 3% PKB [2002], Komunikat Komisji Europejskiej, Bruksela: COM(2002)489. Tłum. i publikacja: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
• Woźnicki J., red. [2008], Formuła studiów dwustopniowych i zaawansowanych, Warszawa: Fundacja Rektorów Polskich, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich.
• Wójcicka M. [2009], Kształtowanie postaw obywatelskich młodzieży akademickiej: możliwości i ograniczenia, [w:] J. Dietl, Z. Sapijaszka (red.), Rola uczelni w rozwijaniu społeczeństwa obywatelskiego, Łódź: Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości.
• Wójcicka M.[ 2005], Licencjat: o potrzebie jednoznaczności i różnorodności, [w:] J.Dietl, Z.Sapijaszka (red.), Dylematy studiów dwustopniowych, Łódź: Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości.
• Wójcicka M. [2002a], Studia zawodowe w Polsce. Problemy i perspektywy, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego.
• Wójcicka M. [2002b], Szkolnictwo wyższe w Wielkiej Brytanii, [w:] M. Wójcicka (red.), Dywersyfikacja w szkolnictwie wyższym. Uwarunkowania i perspektywy, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego.
• Wójcicka M., red. [2002c], Dywersyfikacja w szkolnictwie wyższym. Uwarunkowania i perspektywy, Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego.
• Za­rzą­dze­nie Mi­ni­stra Edu­ka­cji Na­ro­do­wej z 9 kwiet­nia 1992 r. w spra­wie okre­śle­nia rodzaju dy­plomów i ty­tu­łów za­wo­do­wych oraz wzo­ru dy­plo­mu wy­da­wa­ne­go przez uczel­nie, MP 1992, nr 12, 31 oraz MP 1993, nr 33, zmiana MP 1993, nr 57.
• Żółtowski T. [2006], Program Leonardo da Vinci w kontekście wspólnotowej polityki edukacyjnej oraz uczestnictwo Polski w tym programie, [w:] Twarze Leonardo da Vinci, Warszawa: BKKK, Fundacja „Fundusz Współpracy”.

Identifiers

ISSN

0033-2356