Modlitwy wstawiennicze w modlitwie eucharystycznej. Historia i teologia

• Authors: Celiński Łukasz

Title variants

EN

Intercessions in Eucharistic prayers. History and theology

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Temat pochodzenia sekcji modlitw wstawienniczych w anaforach nie cieszył się zbyt dużym zainteresowaniem wśród badaczy liturgii w ostatnich latach. W okresie poprzedzającym reformę Mszy Świętej, zainspirowaną postanowieniami Soboru Watykańskiego II, krążyły różne opinie na ich temat, nierzadko łączone z postulatem ich usunięcia z modlitw eucharystycznych. Zamiast tego, ostatecznie w nowym rycie Mszy rzymskiej pojawiła się modlitwa wiernych, której brak w przeszłości mógł być uzależniony od rozwoju struktury Kanonu rzymskiego. Niniejszy skromny artykuł podejmuje próbę wskazania genezy modlitw wstawienniczych w anaforach, począwszy od najstarszych źródeł chrześcijańskich, a także teologicznej interpretacji ich relacji do struktury obrzędu eucharystycznego.

EN

The subject of the origin of the intercessory prayer sections in the anaphorahas received little attention among liturgical scholars in recent years. In the run-up to the reform of the Mass, inspired by the provisions of the Second VaticanCouncil, various opinions about them circulated, often combined with the demand to remove them from the Eucharistic prayers. Instead, the prayer of the faithful eventually appeared in the new rite of the Roman Mass, the absence of which in the past may have depended on the development of the structure of the Roman Canon. This modest article attempts to point out the genesis of the intercessory prayers in the anaphora, starting from the oldest Christian sources, as well as the theological interpretation of their relation to the structure of the Eucharistic rite.

Keywords

PL

anafora; modlitwy wstawiennicze; eucharystia; historia liturgii

EN

anaphora; intercessory prayers; Eucharist; history of the liturgy

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
• Journal: Teologiczne Studia Siedleckie
• Year: 2023
• Issue: Teologiczne Studia Siedleckie XX
• Pages: 9-26

Dates

published

2023-12-12

Contributors

author

Celiński Łukasz

• Akademia Katolicka w Warszawie/WSD Siedlce

• https://orcid.org/+0000-0002-1068-7657

References

• Angelucci, V. (2021). Ad collectam e sacrario. I riti d'ingresso nella liturgia romana. Münster-Zürich: LIT.
• Baron, A., Pietras, H. (red.). (2007). Consititutiones Apostolorum. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Botte, B. (2009). Il movimento liturgico. Testimonianza e ricordi. Cantalupa: Effata.
• Bradshaw, P. (2016). W poszukiwaniu początków kultu chrześcijańskiego. Źródła i metody badań wczesnej liturgii. Kraków: Fundacja Dominikański Ośrodek Liturgiczny.
• Bradshaw, P., Johnson, M.E. (2012). The Eucharistic Liturgies. Their Evolution and Interpretation. Collegeville (Minnesota): Liturgical Press.
• Braga, C. (1968). De novis precibus eucharisticis liturgiae latinae. Ephemerides Liturgicae 82, 216-238.
• Cabié, R. (red.). (1973). La lettre du pape Innocent Ier a Décentius de Gubbio (19 Mars 416). Texte critique, traduction et commentaire. Louvain: Publications Universitaires de Louvain.
• Cabié, R. (2008). L'eucaristia. Brescia: Queriniana.
• Celiński, Ł. (2020). I riti che seguono l’anafora nella messa in Occidente. Studio di liturgia comparata. Münster-Zürich: LIT.
• Cumming, G.J. (1981). The Early Eucharistic Liturgies in Recent Research. W: B.D. Spinks (red.), The Sacrifice of Praise. Studies on the Themes of Thanksgiving and Redemption in the Central Prayers of the Eucharistic and Baptismal Liturgies in Honour of Arthur Hubert Courtain (65-69). Roma: CLV-Edizioni Liturgiche.
• Dix, G. (1945). The Shape of the Liturgy. London: A&C Black.
• Gerhards, A. (1992). Entstehung und Entwicklung des Eucharistischen Hochgebets im Spiegel der neueren Forschung. Der Beitrag der Liturgiewissenschaft zur liturgischen Erneuerung. W: A. Heinz, H. Rennings (red.), Gratias agamus. Studien zum eucharistischen Hochgebet für Balthasar Fischer (75-96). Freiburg-Basel-Wien: Herder.
• Gros, M.S. (1985). Notes sobre les dues col-lectes post secreta del sacramentari gal-licà München CLM 14429. Revista Catalana de Teologia 10, 369-376.
• Hänggi, A., Pahl, I. (1968). Prex eucharistica. Textus e variis liturgiis antiquioribus selecti. Fribourg (Suisse): Éditions Universitaires.
• Häussling, A.A. (1990). Missarum sollemnia und Eucharistie. Die liturgiewissenschaftliche Erklärung del Messe von Josef Andreas Jungmann zu Hans Bernhard Meyer. Anläßlich von Gottesdienst der Kirche. Handbuch der Liturgiewissenschaft, Teil 4. Archiv für Liturgiewissenschaft 32, 382-393.
• Janini, J. (red.). (1991). Liber ordinum episcopal. Silos: Abadía de Silos.
• Jungmann, J.A. (1962). Missarum sollemnia: eine genetische Erklärung der römischen Messe. t. 1-2. Wien-Freiburg: Herder.
• Käsemann, E. (1985). Gli inizi della teologia cristiana, w: Tenże (red.). Saggi esegetici (83-105). Casale Monferrato: Marietti.
• Küng, H. (1963). Das Eucharistiegebet. Konzil und Erneuerung der römischen Liturgie. Wort und Wahrheit 18, 102-107.
• Mazza, E. i in. (red). (1996). Segno di unità. Le più antiche eucaristie delle Chiese. Bose: Qiqajon.
• Mazza, E. (2003). La celebrazione eucaristica. Genesi del rito e sviluppo dell'interpretazione. Bologna: EDB.
• Mazza, E. (2011). Uno studio sulla struttura dell’anafora gallicana e hispanica. Ecclesia Orans 28, 7-47.
• Mazza, E. (2018). Genesi dell’anafora fino a Basilio. W: E. Albano (red.). La cena del Signore. Una prospettiva di studio diacronica (137-184). Bari: Ecumenica Editrice.
• Meyer, H.B. (1989). Eucharistie. Geschichte, Theologie, Pastoral. Regensburg: Friedrich Pustet.
• Migne, J.P. (red.). (1857). Patrologia graeca. t. 11. Lutetiae Parisiorum: Apud J.-P. Migne Editorem.
• Munier, C. (red.). (2006). Justin Apologie pour les chrétiens. Paris: Cerf.
• Paprocki, H. (red.). (1988). Wieczerza Mistyczna. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Parenti, S. (2020). L’anafora di Crisostomo. Testo e contesti. Münster: Aschendorff.
• Parenti, S. (2022). Gli studi storici in liturgia: l’apporto della liturgia comparata. Archivio Teologico Torinese 2, 271-287.
• Raffa, V. (22003). Liturgia eucaristica. Mistagogia della Messa: dalla storia e dalla teologia alla pastorale pratica. Roma: CLV-Edizioni Liturgiche.
• Smyth, M. (2003). La liturgie oubliée. La prière eucharistique en Gaule antique et dans l'Occident non romain. Paris: Cerf.
• Smyth, M. (2007). Ante altaria. Les rites antiques de la messe dominicale en Gaule, en Espagne et en Italie du Nord. Paris: Cerf.
• Spinks, B.D. (2013). Do This in Remembrance of Me. The Eucharist from the Early Church to the Present Day. London: SCM Press.
• Starowieyski, M. (red.). (1987). Eucharystia pierwszych chrześcijan. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Taft, R.F. (1991). A History of the Liturgy of St. John Chrysostom, t. 4: The Diptychs. Roma: Pontificium Institutum Studiorum Orientalium.
• Taft, R.F. (1996). Praying to or for the Saints? A Note on the Sanctoral Intercessions/Commemorations in the Anaphora. W: M. Schneider, W. Berschin (red.), Ab Oriente et Occdente (Mt 8,11). Kirche aus Ost und West. Gedenkschrift für Wilhelm Nyssen (439-455). St. Ottilien: EOS.
• Taft, R.F. (2014). Analiza strukturalna jednostek liturgicznych. Esej metodologiczny", w: Tenże, Ponad wschodem i zachodem. Problemy rozumienia liturgii (245-265). Kraków: Wydawnictwo M.
• Taft, R.F. (2014). Nowe spojrzenie na historycyzm, w: Tenże, Ponad wschodem i zachodem. Problemy rozumienia liturgii (43-64). Kraków: Wydawnictwo M.
• Taylor, J. (1999). The Breaking of the Bread. Ephemerides Liturgicae 113, 332-346.
• Tichý, R. (2016). Proclamation de l'Evangile dans la messe en Occident. Ritualité, histoire, comparaison, théologie. Roma: EOS-Editions of Sankt Ottilien.
• Turek, W. (red.). (2017). Święty Innocenty I, papież List do Decencjusza biskupa Gubbio. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Vogel, C. (1982). Prière ou intercession? Une ambiguïté dans le culte paléochrétien des martyrs. W: [s.ed.], Communio sanctorum. Mélanges offerts à Jean-Jacques von Allmen (284-290). Paris: Labor et fides.
• Wagner, G. (1972). La commémoration des Saints dans la prière eucharistique. Irénikon 45, 447-456.
• Winkler, G. (1970). Die Interzessionen der Chrysostomusanaphora in ihrer geschichtlichen Entwicklung (I). Orientalia Christiana Periodica 36, 301-336.
• Winkler, G. (1971). Die Interzessionen der Chrysostomusanaphora in ihrer geschichtlichen Entwicklung (II). Orientalia Christiana Periodica 37, 333-383.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.10343527