Edycja i opracowanie naukowe pism polemicznych Kasjana Sakowicza i Piotra Mohyły. Problem badawczy

• Authors: Kobylińska Zdzisława , Melnyk Marek

Title variants

EN

Scientific Studies and Edition of Polemical Writings of Kasjan Sakowicz and Piotr Mohyła. The Purpose of the Study

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie problemu badań na opracowa-niem krytycznym i wydaniem wraz z komentarzem dwóch pism polemicz-nych czołowych reprezentantów katolicko-prawosławnej polemiki wyzna-niowej na ziemiach ruskich I Rzeczypospolitej. Będą to dzieła: Kasjana Sa-kowicza Perspektywa (1642) oraz Piotra Mohyły Lithos (1644). Proponowa-ne badania mogą mieć istotne znaczenie w rozwoju wiedzy na temat staro-polskiej i staroruskiej kultury literackiej tworzonej zarówno przez wyznaw-ców Kościoła katolickiego, jak i przez pisarzy wywodzących się z kręgu chrześcijaństwa wschodniego – prawosławnego w I połowie w XVII wieku.

EN

The purpose of this article is to present the research problem related with conducting a critical analysis of two polemical writings authored by the leading representatives of the Catholic-Orthodox religious polemics who lived on the Ruthenian lands of the First Republic of Poland. The works will include: Perspektywa (1642) by Kasjan Sakowicz and Lithos (1644) by Piotr Mohyła. The project, which is also aimed at later publication of the above texts provided with a commentary, will play a significant role in the devel-opment of knowledge about literary culture created both by the followers of the Catholic Church and by writers originating from the sphere of Eastern Christianity in the first half of the seventeenth century.

Keywords

PL

państwo polsko-litewskie; literatura polemiczna; unia brzeska; kultura ruska; bizantyńsko-łacińskie pogranicze; polemika religijna; polemika katolicko-prawosławna

EN

The Polish-Lithuanian Commonwealth; polemical literature; the Union of Brest; Ruthenian culture; the Byzantine and Latin; borderlands; the Catholic-Orthodox religious polemics; Catholic-Orthodox polemics

• Publisher: Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
• Journal: Seminare. Poszukiwania naukowe
• Year: 2017
• Volume: 38
• Issue: 1
• Pages: 151-163

Dates

printed

2017-03-31

Contributors

author

Kobylińska Zdzisława

• filozof, etyk, aksjolog, publicystka. Pracuje w Katedrze Aksjologicznych Pod-staw Edukacji Wydziału Nauk Społecznych UWM.

author

Melnyk Marek

• prof. UWM w Olsztynie, teolog, religioznawca, antropolog kultury, aksjolog. Kierownik Katedry Aksjologicznych Podstaw Edukacji Uniwersytetu Warmiń-sko-Mazurskiego w Olsztynie.

References

• Brückner, Aleksander. 1896. Spory o unię w dawnej literaturze. Kwartalnik Historyczny, 10, 578-644.
• Chynczewska-Hennel, Teresa. 1985. Świadomość narodowa szlachty ukraińskiej i kozaczyzny od schyłku XVI do połowy XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Chynczewska-Hennel, Teresa. 1996. Wizja unii brzeskiej w świadomości historycznej. Białoruskie Zeszyty Naukowe, 2, 41-50.
• Chodynicki, Kazimierz. 1934. Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370-1632. Warszawa: Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
• Długosz, Józef i Janusz Byliński. 1994. Posłowie. W: Marcin Broniewski Apokrisis, wyd. Józef Długosz i Janusz Byliński, 280-282. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Дмитриев, Михаил Владимирович. 2003. Между Римом и Царьградом. Генезис Брестской церковной унии 1595-1596 гг. Москва: Издательство МГУ.
• Дмитриев, Михаил Владимирович. 1990. Православие и Реформация. Реформационные движения в восточнославянских землях Речи Посполитой во второй половине XVI века. Москва: Издательство МГУ.
• Dzięgielewski, Jan. 1986. O tolerancję dla zdominowanych. Polityka wyznaniowa Władysława IV. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Fenczak, August S. 1994. Ziemia przemyska a polski nurt unionizmu katolickiego w XVI wieku. W: Polska  Ukraina. 1000 lat sądziedztwa, t. 2: Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu kulturowym i etnicznym, red. August S. Fenczak at al., 33-59. Przemyśl: Południowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyślu.
• Fenczak, August S. 1998. „Aplissimum Christi Regnum” – wizja jedności Kościoła w pismach teologicznych Stanisława Orzechowskiego z lat 1544-1563. W: Polska – Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 4: Katolickie unie kościelne w Europie Środkowej i Wschodniej – Idea a rzeczywistość, red. Stanisław Stępień, 85-96. Przemyśl: Południowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyślu.
• Frick, David A. 1987. Introduction, w Collected Works of Meletij Smotryc’kyj, wyd. Lubomyr Hajda i Frank E. Sysyn, xi-xxxviii, Cambridge (Mass.): Harvard University Cambridge.
• Голубев, Стефан Тимофеевич. 1883-1898. Киевский митрополит Петр Могила и его сподвижники, т. I-II. Києв: Типография Г. Т. Корчак-Новицкого, Тип. С.В. Кульженко.
• Грушевський, Михайло С. 1994-1995. Історія України-Руси: в 11 томах, 12 книгах, t. 5-6. Київ: Наукова думка.
• Грушевський, Михайло С. 1925. З історії релігійної думкуи на Україні. Львів: 3 друкарні наукового товариства ім. Шевченка.
• Грушевський, Михайло С. 1996. Історія Української Літератури, т. 6. Київ: Либідь.
• Hryniewicz, Wacław. 1993. Kościoły siostrzane. Dialog katolicko-prawosławny 1980-1991. Warszawa: Verbinum.
• Hryniewicz, Wacław. 1995. Przeszłość zostawić Bogu. Unia i uniatyzm w perspektywie ekumenicznej. Opole: Wydawnictwo Św. Krzyża w Opolu.
• Jankowska, Ludmiła. 1993. Recepcja twórczości ks. Piotra Skargi SJ na Rusi – w spuściźnie św. Dymitra z Rostowa i innych. W: Jezuici a kultura polska. Materiały sympozjum z okazji Jubileuszu 500-lecia urodzin Ignacego Loyoli (1491-1991) i 450-lecia powstania Towarzystwa Jezusowego (1540-1990), Kraków 15-17 lutego 1991 r., red. Ludwik Grzebień i Stanisław Obirek, s. 93-111. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Karpluk, Maria. 1998. Ku dalekiemu pojednaniu. Dysputa prawosławno-katolicka metropolity Piotra Mohyły z ks. Kasjanem Sakowiczem. W: Czterechsetlecie unii brzeskiej. Zagadnienia języka religijnego, red. Z. Leszczyński, 37-47. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kempa, Tomasz. 2007. Wobec kontrreformacji. Protestanci i prawosławni w obronie swobód wyznaniowych w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Likowski, Edward. 1907. Unia brzeska (r. 1596), Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Łużny, Ryszard. 1995. Melecjusz Smotrycki, Kasjan Sakowicz i inni: zjawisko kulturowego „pro teizmu” w dobie polsko-ukraińskiego baroku. W: W kręgu kultury ukraińskiej, red. Walenty Piłat, 9-18. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
• Łużny, Ryszard. 1994. Księdza Piotra Skargi SJ widzenie Wschodu chrześcijańskiego. W: Polska–Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 2: Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu kulturowym i etnicznym, red. Stanisław Stępień, 69-75. Przemyśl: Południowo-Wschodni Instytut Naukowy.
• Martel, Antoine. 1938. La langue polonaise dans les pays ruthènes: Ukraine et Russie Blanche 1569-1667. Lille: Impr. Bussière.
• Melnyk, Marek. 2005. Problematyka antropologiczna w pismach Piotra Mohyły. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
• Melnyk, Marek. 2001. Spór o zbawienie. Zagadnienia soteriologiczne w świetle prawosławnych projektów unijnych powstałych w Rzeczypospolitej (koniec XVI – połowa XVII wieku). Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
• Melnyk, Marek i Włodzimierz Pilipowicz. 2014. Przedmowy i Dedykacje Piotra Mohyły. Olsztyn: Katedra aksjologicznych Podstaw Edukacji UWM.
• Moskałyk, Jarosław. 2007. Kasjan Sakowicz – ofiara własnego egoizmu. Studia Bobolanum, 3, 33-46.
• Naumow, Aleksander. 2002. Domus Divisa. Studia nad literaturą ruską w I Rzeczypospolitej. Kraków: Collegium Columbinum.
• Nowakowski, Przemysław. 2004. Problematyka liturgiczna w międzywyznaniowej polemice po Unii Brzeskiej (1596-1720). Kraków: Biblioteka Ekumenii i Dialogu.
• Ozorowski, Edward. 1998. Eklezjologiczna polemika unijna w Polsce w XVII wieku. W: Unia brzeska z perspektywy czterech stuleci, red. Jan Sergiusz Gajek MIC i Stanisław Nabywaniec, 141¬-147. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Sakowicz, Kalikast. 1988. Арістотелівські проблеми або питання про природу людини. W: Пам'ятки братських шкіл на Україні. Кінець XVI — початок XVII ст. Тексти і дослідження, red. Володимир Шинкарук i Валерія Нічик , 337-442. Київ: Наук. Думка.
• Sakowicz, Kalikast. 1882. Sobór Kiiowski schizmatycki przez Oyca Piotra Mohiłę złożony i odprawowany roku 1640... z ruskiego na polski język przełożony…, t. 7. Санкпетербург: Русская Историческая Библіотека издаваемая Археографической Комиссиею, red. Петр. Гилтебрандт (= „Памятники полемической литературы в Западной Руси” i posiadają również własną numeracje, t. 2, red. Петр Гилтебрандт, s. 21-48).
• Stradomski, Jan. 2003. Spory o „wiarę grecką” w dawnej Rzeczypospolitej. Kraków: Scriptum.
• Špidlik, Tomaš. 2000. Myśl Rosyjska. Inna wizja człowieka, tłum. Janina Dembska. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
• Tretiak. Józef. 1912. Piotr Skarga w dziejach i literaturze unii brzeskiej. Kraków: Akademia Umiejętności.
• Wagilewicz, Dalibor Jan. 1996. Polscy pisarze Rusini, Przemyśl: Południowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyślu.
• Walczak, Barbara. 1998. Językowe konsekwencje unii brzeskiej. Postulaty badawcze. W: Czterechsetlecie unii brzeskiej. Zagadnienia języka religijnego, red. Zenon Leszczyński, 7-19. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Identifiers

DOI

http://doi.org/10.21852/sem.2017.1.12

ISSN

1232-8766