Między Maratonem a Termopilami: wojna polsko- bolszewicka 1919-1920

• Authors: Łukasik Przemysław

Title variants

EN

Between the Marathon and Thermopylae: the Polish-Bolshevik war of 1919-1921

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono uwarunkowania geopolityczne i sytuację polityczną i wojskową w Polsce w pierwszym okresie niepodległości, kiedy trwały zmagania z bolszewikami, które doprowadziły do przełomowej w dziejach świata bitwy warszawskiej. Wojna polsko-bolszewicka stanowiła główny element kilkuletnich starań o uzyskanie zadowalających granic dla odradzającej się po latach niewoli państwowości polskiej. Była Stanowiła zarazem sposób na skuteczne wyjście z roli pionka w rękach dyplomacji zachodnich mocarstw, których celem była odbudowa białej Rosji. O szczególnej roli polskiego zwycięstwa świadczą zarówno ambitne plany podboju głoszone przez bolszewików, jak i rewolucyjny charakter ideologii wyrażającej się w słowach: „pokój chatom, wojna pałacom”. Zwycięska wojna polsko-bolszewicka stanowiła przed 100 laty i stanowi obecnie ważny punkt odniesienia dla określenia pozycji Polski. Rok 1920 był momentem narodzin dyskursu dotyczącego „Cudu nad Wisłą” oraz „osiemnastej przełomowej bitwy w historii świata”. Po dzień dzisiejszy jest omawiana doniosłość skutków wojny zarówno dla Polski, jak i dla całej Europy i świata. Konflikt polsko-bolszewicki stanowił bowiem jedną z odsłon zmagań cywilizacji łacińskiej z barbarzyńskim naporem ze wschodu. Uniemożliwił on ekspansję zbrodniczej ideologii oraz określił sytuację geopolityczną Europy Wschodniej poprzez utrwalenie bytu odrodzonej Polski.

EN

The article presents geopolitical conditions and the political and military situation in Poland in the first period of independence, when the struggle with the Bolsheviks continued, leading to the Warsaw Battle, which turned out to be a breakthrough in the history of the world. The Polish-Bolshevik war was the main element of several years of efforts to obtain satisfactory borders for the rebirth of Polish statehood after years of retribution. At the same time, it was a way to effectively exit the role of a pawn in the hands of diplomacy of Western powers whose goal was to rebuild white Russia. The ambitious plans for the conquest proclaimed by the Bolsheviks as well as the revolutionary nature of their ideology testify to the special role of the Polish victory. The victorious Polish-Bolshevik war was 100 years ago and is now an important reference point for determining Poland's position. The year 1920 was the birth of a discourse regarding "Miracle on the Vistula" and "the eighteenth landmark battle in world history." To this day, the significance of the effects of war is being discussed, both from the point of view of Poland, as well as all of Europe and the world. The PolishBolshevik conflict was one of the stages of the struggle of Latin civilization with barbaric pressure from the east. It prevented the expansion of criminal ideology and defined the geopolitical situation of Eastern Europe by consolidating the existence of reborn Poland.

Keywords

PL

Bitwa Warszawska; bolszewicy; Józef Piłsudski; niepodległość; Polska; wojna polsko-bolszewicka

EN

District; Committee on Security and Order; Staroste; Local Security; Local Self-Government

• Publisher: Polskie Towarzystwo Geopolityczne
• Journal: Przegląd Geopolityczny
• Year: 2020
• Volume: 32
• Pages: 152/171

Contributors

author

Łukasik Przemysław

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowi

References

• Babel, I., 1990, Dziennik 1920, tłum. J. Pomianowski, Warszawa.
• Badziak, K., 2004, W oczekiwaniu na przełom. Na drodze od odrodzenia do załamania państwa polskiego: listopad 1918-czerwiec 1920, Łódź.
• Bobrowski, S., 2006, W służbie Rzeczypospolitej. Moje wspomnienia, Warszawa.
• Böchler, J., 2018, Wojna domowa. Nowe spojrzenie na odrodzenie Polski, Kraków.
• Borkowski, J. (red.), 1990, Rok 1920. Wojna polsko-radziecka we wspomnieniach i innych dokumentach, Warszawa.
• Borzęcki, J., 2012, Pokój ryski 1921 roku i kształtowanie się międzywojennej Europy Wschodniej, Warszawa.
• Broniewski, W., 1987, Pamiętnik 1918-1922, Warszawa.
• Centek, J., 2006, Hans von Seeckt. Twórca Reichsheer, Kraków.
• Cisek, J., 1990, Sąsiedzi wobec wojny 1920 roku, Londyn.
• Cisek, J., 2010, Rok 1920. Wojna polsko-bolszewicka, Warszawa.
• D’Abernon, E.V., 1990, Osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata pod Warszawą 1920 roku, Warszawa.
• Davies, N., 1997, Orzeł Biały. Czerwona Gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919- 1920, tłum. A. Pawelec, Kraków.
• Eberhardt, P., 2018, Uwarunkowania polityczne formowania się wschodniej granicy II Rzeczypospolitej, Przegląd Geopolityczny, 26, s. 9-31.
• Faliński, S., 1927, Rycerze zadwórzańscy, Lwów.
• Gibson, H.S., 2018, Amerykanin w Warszawie 1919-1924. Niepodległa Rzeczpospolita oczami pierwszego ambasadora Stanów Zjednoczonych, tłum. A. Ehrlich, Kraków.
• Gmurczyk-Wrońska, M., 2013, Stanisław Patek w dyplomacji i polityce 1914-1939, Warszawa.
• Kaczmarek, R., 2019, Powstania śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polskoniemiecka, Kraków.
• Kossak-Szczucka, Z., 1990, Pożoga, Łódź.
• Lenin, W., 1989, Dokumenty lipiec1919-listopad 1920, tom 51, Warszawa.
• Łossowski, P., 1996, Konflikt polsko-litewski 1918-1920, Warszawa.
• Nowik, G., 2005, Zanim złamano Enigmę, Warszawa.
• Osmołowski, J., rękopis niepubl., Wspomnienia z lat 1914-1921, Biblioteka Narodowa, Warszawa, rps, akc.6798.
• Ossendowski, A.F., 2009, Przez kraj ludzi, zwierząt i bogów. Konno przez Azję Centralną Poznań.
• Piłsudski, J., 1937, Pisma zbiorowe, t. V, Warszawa.
• Piłsudski, J., 1989, Rok 1920, Łódź.
• Pipes, R., 2007, Krótka historia rewolucji rosyjskiej, tłum. W. Jeżewski, Warszawa.
• Polak, B., 1990, Front przeciwniemiecki 1919, Koszalin.
• Rdułtowski, K., 1972, J. Piłsudski w Mińsku, Zeszyty Historyczne, nr 22, Paryż. Sosnkowski, K., 2009, Wybór pism, Wrocław.
• Trocki, L., 1930, Moje życie. Próba autobiografii, tłum. J. Barski, Warszawa.
• Tuchaczewski, M., 1989, Pochód za Wisłę, Łódź.
• Wandycz, P., 1969, Soviet-Polish Relations 1917-1921, Cambridge, Mass.
• Wasilewski, L., 1935, Józef Piłsudski jakim go znałem, Warszawa.
• Wilczyński, W.J., 2017, Rewolucja bolszewicka w perspektywie geopolitycznej. Część druga: Plan Parvusa, Przegląd Geopolityczny, 22, s. 140-169.
• Wilczyński, W.J., 2018a, Odzyskanie niepodległości przez Polskę w perspektywie geopolitycznej. Część I: Ofiara Kresów na ołtarzu niepodległości Ojczyzny, Przegląd Geopolityczny, 24, s. 153-165; 25, s. 162-184.
• Wilczyński, W.J., 2018b, Odzyskanie niepodległości przez Polskę w perspektywie geopolitycznej. Część II: Bilans okresu zaborów i reakcja mocarstw ościennych, Przegląd Geopolityczny, 25, s. 155-196.
• Wilson, W., 1924, Kształtowanie losów świata. Pamiętniki i dokumenty, R. Baker, Warszawa.
• Wyszczelski L., 2011, Wojna o Kresy Wschodnie 1918-1921, Warszawa.
• Zamoyski, A., 2009, Warszawa 1920. Nieudany podbój Europy. Klęska Lenina, Kraków.
• Zechenter, A., 2018, Czerwony marsz na Zachód 1918-1919, Kraków.