Le sfide del multilinguismo ieri e oggi: il ruolo dell’italiano dalla monarchia asburgica all’Unione Europea

• Authors: Boaglio Gualtiero

Title variants

PL

Wyzwania związane z wielojęzycznością wczoraj i dziś – rola języka włoskiego od monarchii Habsburgów do Unii Europejskiej

• Languages of publication: IT

Abstracts

IT

Multietnicità e multilinguismo contrassegnavano la vita quotidiana dei tanti popoli che vivevano nella monarchia asburgica. Non esisteva una lingua ufficiale, anche se il tedesco era la lingua più prestigiosa, e una legge del 1867 stabiliva la parità linguistica a tutti i livelli. La prassi linguistica nel Litorale austriaco (Trieste, Gorizia/Gradisca, Istria) era particolarmente ricca di conflitti perché lo status dell’italiano veniva messo in discussione dalle lingue slave. Partendo dal passato, il contributo offre spunti di riflessione sul multilinguismo del tempo presente.

PL

Wieloetniczność i wielojęzyczność była częścią życia codziennego wielu ludów mieszkających na terytorium cesarstwa Habsburgów. Nie było języka urzędowego: chociaż język niemiecki cieszył się największym prestiżem, ustawa z 1867 roku stanowiła o równości językowej na wszystkich poziomach. Praktyka codziennego użycia języka na wybrzeżu Adriatyku (Triest, Gorycja / Gradisca, Istria) jednak obfitowała w konflikty, ponieważ status języka włoskiego był podważany przez użytkowników języków słowiańskich. Wychodząc od sytuacji historycznej, artykuł zajmuje się kwestią wielojęzyczności w dzisiejszych czasach.

Keywords

IT

politica linguistica; linguistica di contatto; multilinguismo; sociolinguistica; monarchia asburgica; Unione Europea

PL

polityka językowa; lingwistyka kontaktu; wielojęzyczność; socjolingwistyka; monarchia Habsburgów; Unia Europejska

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
• Year: 2017
• Issue: 9(3)
• Pages: 33-42

Contributors

author

Boaglio Gualtiero

• Universität Wien

References

• Atti della Dieta Provinciale dell’Istria, 1861–1910. Rovigno/Trieste/Parenzo.
• Boaglio G. 2011. “Cultura italiana e politica asburgica nella Vienna della Restaurazione”, CLIO. Rivista Trimestrale di Studi Storici 47 (3): 413–426.
• Boaglio G. 2012. Geschichte der italienischen Literatur in Österreich. 2. Von Campoformido bis Saint-Germain; 1797–1918, Wien.
• Brix E. 1982. Die Umgangssprachen in Altösterreich zwischen Agitation und Assimilation. Die Sprachenstatistik in der zisleithanischen Volkszählungen zwischen 1880 bis 1910, Wien–Köln–Graz.
• Burger H. 1995. Sprachenrecht und Sprachengerechtigkeit im österreichischen Unterrichtswesen 1867–1918, Wien.
• Goebl H. 1997. Le rappel de l’histoire: le plurilinguisme dans la vieille monarchie habsbourgeoise,[in:] Sociolinguistica. Annuaire International de la Sociolinguistique Europeenne. Le monolinguisme est curable – Reflections sur le nouveau plurilinguisme en Europe, a c. di U. Ammon, K.J. Mattheier, Tübingen: 109–122.
• Gottsmann A. 2003. La parità linguistica nell’amministrazione del Litorale austriaco (1848–1918), [in:] I linguaggi e la storia, a c. di A. Trampus, U. Kindler, Bologna: 243–271.
• Judson P.M. 2006. Guardians of the Nations. Activists on the Language Frontiers of Imperial Austria, Cambridge.
• Kremnitz G. 2015. Mehrsprachigkeit in der Literatur. Ein kommunikationssoziologischer Überblick, Wien.
• Nelde Peter H. 2003. Prerequisites for a European Language Policy, [in:] Europäische Sprachenpolitik-European Language Policy, a c. di A. Rüdiger, Heildelberg: 415–434.
• Nelde P.H. 2005. Research on Language Conflict/Sprachkonfliktforschung, [in:] Sociolinguistics. An International Handbook of the Science of Language and Society, a c. di U. Ammon, N. Dittmar, K.J. Mattheier, Berlin–New York: 1346–1353.
• Noe A. 2011. Geschichte der italienischen Literatur in Österreich. 1. Von den Anfängen bis 1797, Wien.
• Raccolta di leggi e ordinanze della monarchia austriaca, 1874. Innsbruck.
• Rindler-Schjerve R. 1998. Italienisch und Deutsch im habsburgischen Vielvölkerstaat: Zur Beziehung von Diglossie und Sprachpolitik aus historischer Sicht Perspektive, [in:] Parallela 6. Italiano e tedesco a contatto e a confronto, a c. di P. Cordin, M. Iliescu, H. Runggaldier H. Siller, Trento: 487–503.
• Rindler-Schjerve R. 2003. Diglossia and Power. Language Policies and Practice in the 19th Century Habsburg Empire, Berlin–New York.
• Rindler-Schjerve R. 2007. Linguistic diversity in Habsburg Austria as a model for modern European language policy, [in:] Receptive Multilingualism, a c. di J. Den Thije, L. Zeevaert, Amsterdam-Philadelphia: 49–70.
• Rumpler H. 1997. Österreichische Geschichte 1804–1914. Eine Chance für Mitteleuropa. Bürgerliche Emanzipation und Staatsverfall in der Habsburgermonarchie, Wien.
• Salverda R. 2003. Conflict Linguistics and the case of Multilingualism in London, [in:] Methodology of Conflict Linguistics, a c. di K. Bochmann, H.P. Nelde, W. Wölck, Wolfgang, St. Augustin: 129–143.
• Stourzh G. 1980. Die Gleichberechtigung der Volksstämme als Verfassungsprinzip 1848–1918, [in:] Die Habsburgermonarchie 1848–1918, Band III/2: Die Völker des Reiches, a c. di P. Urbanitsch, A. Wandruszka, Wien: 975–1206.
• Tosi A. 2007. Un italiano per l’Europa. La traduzione come prova di vitalità, Roma
• Österreichisches Staatsarchiv – Allgemeines Verwaltungsarchiv, K.K. Ministerium des Inneren, 24646/1911-IX-247/569-09.