Elastyczność popytu na lokalny transport zbiorowy w polskich miastach

• Authors: Brzóska Agata , Swianiewicz Paweł

Title variants

EN

Demand elasticity of local public transport in Polish cities

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Po 1990 roku liczba pasażerów lokalnego transportu zbiorowego systematycznie obniżała się przy jednoczesnym wzroście mieszkańców korzystających z transportu indywidualnego, co przyczyniało się do wzrostu zatłoczenia ulic i pogarszania jakości powietrza w miastach. Od co najmniej kilku lat w niektórych miastach obserwujemy odwrócenie tego trendu. Artykuł odwołuje się do wyników podobnych badań prowadzonych wcześniej w innych krajach. W części empirycznej, posługując ię danymi o liczbie i zmianach liczby pasażerów w blisko 100 miastach Polski, przedstawia modele regresji, które wyjaśniają czynniki wpływające na zróżnicowanie wielkości popytu na usługi transportu zbiorowego i jego dynamikę. Zmienne niezależne modelu odnoszą się zarówno do charakterystyki miast (ich środowiska społeczno-ekonomicznego), jak i organizacji usługi (np. formy organizacyjno-prawnej, polityki taryfowej itp.). Wyniki wskazują, że największe znaczenie dla wielkości popytu ma gęstość sieci połączeń transportu publicznego, natomiast niemal bez znaczenia jest wysokość opłat za bilety. Popyt wyraźnie wzrasta także w miastach największych, ale zależność między popytem i liczbą mieszkańców nie ma charakteru zależności liniowej.

EN

After 1990, the number of local public transport passengers has been systematically decreasing at the expense of individual transport, which led to an increase in traffic congestion and deterioration of air quality in cities. However, for the last few years, a reversal of this trend has been observed in some cities. The article, using the data on the present number and recent changes in the number of passengers in nearly 100 Polish cities, discusses regression models to explain the factors influencing the diversity of demand for public transport services and its dynamics. The independent variables of the model refer both to the characteristics of cities (their socio-economic environment) and the organisation of services (e.g. organisational and legal forms of local transport companies, tariff policies, etc.). The results show that the density of the public transport network is the most significant factor explaining variation of the demand, while the level of ticket prices is almost insignificant. Demand in the largest cities has also recently been on the increase, but the relationship between the demand and the population size of the city is not a linear one.

Keywords

PL

transport zbiorowy; elastyczność popytu; elastyczność cenowa; samorząd lokalny; Polska

EN

local public transport; demand elasticity; price flexibility; local government; Poland

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2020
• Issue: 2(80)
• Pages: 67-91

Contributors

author

Brzóska Agata

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Katedra Rozwoju i Polityki Lokalnej
• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

author

Swianiewicz Paweł

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Katedra Rozwoju i Polityki Lokalnej

References

• Asensio J., Matas A., Raymond J.L., 2003, „Redistributive effects of subsidies to urban public transport in Spain”, Transport Reviews, t. 23, nr 4, s. 433–452.
• Bąkowski W., 2014, „Metodyka badania wpływu segmentów rynku na popyt w miejskim transporcie zbiorowym – ujęcie modelowe”, Transport Miejski i Regionalny, nr 3, s. 4–8.
• Bąkowski W., 2016, „Metodyka ustalania popytu gospodarstw domowych na usługi transportu zbiorowego – ujęcie modelowe”, Transport Miejski i Regionalny, nr 11, s. 14–17.
• Brechan I., 2017, „Effect of price reduction and increased service frequency on public transport travel”, Journal of Public Transportation, t. 20, nr 1, s. 139–156.
• Bresson G., Dargay J., Madre J., Pirotte A., 2003, „The main determinants of the demand for public transport: a comparative analysis of England and France using shrinkage estimators”, Transportation Research Part A, t. 37, nr 7, s. 605–627, DOI: 10.1016/S0965-8564(03)00009-0.
• Daldoul M., Jarboui S., Dakhlaoui A., 2016, „Public transport demand: dynamic panel model analysis”, Transportation, t. 43, nr 3, s. 491–505, DOI: 10.1007/s11116-015-9586-1.
• Dargay J.M., Hanly M., 1999, Bus Fare Elasticities. Report to the UK Department of the Environment, Transport and the Regions, London, ESRC Transport Studies Unit, London: University College London.
• Dargay J.M., Hanly M., 2002, „The demand for local bus services in England”, Journal of Transport Economics and Policy, t. 36, nr 1, s. 73–91.
• Deb K., Filippini M., 2013, „Public bus transport demand elasticities in India”, Journal of Transport Economics and Policy, t. 47, nr 3, s. 419–436.
• Dydkowski G., Tomanek R., Urbanek A., 2018, Taryfy i systemy poboru opłat w miejskim transporcie zbiorowym, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
• Gospodarczyk T., 2017, „Sandomierska »Reforma« Komunikacyjna”, Biuletyn Komunikacji Miejskiej, nr 146, s. 39–44.
• Hebel K., 2014, „Zmiany preferencji i zachowań transportowych mieszkańców Gdyni w latach 1996–2014”, Transport Miejski i Regionalny, nr 4, s. 10–14.
• Hebel K., Horoń M., 2002, „Popyt na usługi komunikacji miejskiej”, w: O. Wyszomirski (red.), Gospodarowanie w komunikacji miejskiej, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 57–72.
• Holmgren J., 2007, „Meta-analysis of public transport demand”, Transportation Research Part A: Policy and Practice, t. 41, nr 10, s. 1021–1035, DOI: 10.1016/j.tra.2007.06.003.
• Jabłońska A., 2000, „Rynek, popyt, podaż”, w: R. Milewski (red.), Podstawy ekonomii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 46–49.
• Komornicki T., 2019, Polska sprawiedliwa komunikacyjnie, Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• Komorowski Ł., 2017, Dopłaty do lokalnego transportu zbiorowego. Co zmienia bezpłatna komunikacja publiczna? (praca magisterska na kierunku gospodarka przestrzenna), Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski.
• Król M., Taczanowski J., 2016, Regionalne przewozy kolejowe w Polsce, Czechach i na Słowacji, Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Matas A., 2004, „Demand and revenue implications of an integrated public transport policy: The case of Madrid”, Transport Reviews, t. 24, nr 2, s. 195–217.
• McDonald M., Dunbar I., 2003, Segmentacja rynku, Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
• Menes M., 2016, „Ewolucja zbiorowego transportu publicznego w polskich miastach w latach 1990–2013”, Transport Samochodowy, nr 2, s. 23–34.
• Palma A. de, Lindsey R., 2001, „Optimal timetables for public transportation”, Transportation Research, t. 35, nr 8, s. 789–813.
• Paulley N., Balcombe R., Mackett R., Titheridge H., Preston J., Wardman M., Shires J., White P., 2006, „The demand for public transport: The effects of fares, quality of service, income and car ownership”, Transport Policy, t. 13, nr 4, s. 295–306.
• Poliak M., Poliakova A., Mrnikova M., Simurkova P., Jaskiewicz M., Jurecki R., 2017, „The competitiveness of public transport”, Journal of Competitiveness, t. 9, nr 3, s. 81–97.
• Romilly P., 2001, „Subsidy and local bus service deregulation in Britain”, Journal of Transport Economics and Policy, t. 35, nr 2, s. 161–193.
• Szarata A., 2013, „Budowa modelu symulacyjnego województwa małopolskiego – model popytu”, Transport Miejski i Regionalny, nr 10, s. 17–22.
• Trammer K., 2019, Ostre cięcie, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, Dz.U. 2011 nr 5 poz. 13.
• Vuchic V.R., 1999, Transportation for Livable Cities, New Jersey: Rutgers.
• Wolański M., Karolak A., Pieróg M., Mazur B., Mikiel P., 2016, Raport o stanie komunikacji miejskiej w Polsce w latach 2009–2015, Warszawa: Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej.
• Wolański M., Jakubowski B., Kozłowska P., Pańczak M., 2018, Analiza podejścia badawczego i wypracowanie narzędzi do oceny wpływu wsparcia w ramach VI osi priorytetowej POIiŚ 2014–2020. Badanie pilotażowe, grudzień 2018, https://www.cupt.gov.pl/images/Badania_i_ewaluacja/Produkty_badania/raport_ko%C5%84cowy_Wola%C5%84ski.pdf (dostęp: 31.03.2019).
• Żak J., Kłodawski M., Lewczuk K., Gołębiowski P., Jacyna-Gołda I., 2014, „Wybrane aspekty szacowania kosztów zewnętrznych w transporcie”, Logistyka, nr 4, s. 2609–2618.