Osada kultury przeworskiej i ślady działań z okresu I wojny światowej w Nienowicach, stan. 17, pow. jarosławski, woj. podkarpackie

• Authors: Bohr Marcin

Title variants

EN

Przeworsk culture settlement and the traces of activity from the period of World War I, site 17, Jarosław district, Podkarpackie Voivodeship

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

During the excavations on site 17 in Nienowice, Jarosław district, a Przeworsk culture settlement was discovered with relics of buildings, hearths and ovens. The movable material is represented by specific, carelessly made hand-made and workshop pottery which, from the point of view of technology, refers to the materials connected with Dacian cultural environment. Apart from the pottery, among others, a glass melon-shaped bead and a sandstone plate were discovered. The settlement dates back to the late period of development of the Przeworsk culture (stage C1b/C2-phase D) and is connected with the processes of settlement on the right-bank Sandomierz Basin. The economy of the inhabitants was not based on agriculture, but, most probably, on exploiting the specific natural environment. The traces of activities from the period of World War I manifested themselves in a form of trenches and some movable material, including pieces of barbed wire, sapper’s equipment, ammunition - both Russian and Austro-Hungarian. The discovered fortifications are a part of the fortifications on the line of the Vishnya and are connected with the activities conducted after the Gorlice offensive in 1915.

Keywords

EN

Przeworsk culture; period of Roman influence; wheeled pottery; battlefield; military archaeology

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Raport
• Year: 2015
• Volume: 10
• Pages: 187-217

Contributors

author

Bohr Marcin

• Zakład Archeologii Barbaricum i Prowincji Rzymskich, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego

References

• Atlas 1978. Narodowy Atlas Polski. S. Leszczycki (red.), 1973-1978. Wrocław: Ossolineum.
• Bohr M. 2008. Górne i środkowe dorzecze Bobru oraz dorzecze Kwisy w okresie rzymskim i wczesnym okresie wędrówek ludów – uwagi o stanie badań i kwalifikacji kulturowej stanowisk. Silesia Antiqua 44, 55-72.
• Bohr M. 2014. Zabytki ruchome kultury przeworskiej. W: M. Masojć (red.), Obozowiska. Osady. Wsie. Wrocław-Widawa 17. Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 159-233.
• Bohr M., Janczewski P., Kraus P. 2013. Chotyniec 7 (AZP 5/105-86). Wielokulturowe stanowisko w pow. jarosławskim, woj. podkarpackie, (maszynopis w Archiwum Wojewódzkiego Podkarpackiego Konserwatora Zabytków, Delegatura w Przemyślu).
• Di Nardo R. L. 2012. Przełom. Bitwa pod Gorlicami-Tarnowem 1915. Poznań: Rebis.
• Dobrzańska H. 1980. Zagadnienie datowania ceramiki toczonej w kulturze przeworskiej. Archeologia Polski 24/1, 87-152.
• Dobrzańska H. 1990a. Osada z późnego okresu rzymskiego w Igołomii, woj. krakowskie, część I – Materiały. Wrocław: Ossolineum.
• Dobrzańska H. 1990b. Osada z późnego okresu rzymskiego w Igołomii, woj. krakowskie, część II. Kraków: Polska Akademia Nauk o/Kraków.
• Dobrzańska H., Kielski A., Wodnicka K. 2004. Ścieralność ceramiki „siwej” – zjawisko kulturowe czy technologiczne. W: J. Gancarski (red.), Okres lateński i rzymski w Karpatach polskich. Materiały z konferencji. Krosno: Muzeum Podkarpackie w Krośnie, 679-690.
• Domański G. 2002. Ślęża w pradziejach i średniowieczu. Wrocław: Polska Akademia Nauk o/Wrocław.
• Florkiewicz I, Reszczyńska A. 2007. Barbaricum Germanicorum - Barbaricum Europae orientalia: osadnictwo między Wisłą, górnym Bugiem a Dniestrem w III w. p.n.e. – V w. n.e., Barbaricum Germanicorum – Barbaricum Europae orientalia: die Besiedlung zwischen der Weichsel, dem oberen Bug und dem Dnjestr vom 3. Jh. v.u.Z. bis zum 5. Jh. u.Z.. W: M. Dębiec, M. Wołoszyn (red.), U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej: pogranicze polsko-ukraińskie w perspektywie badań archeologicznych. Rzeszów: Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 143-160.
• Gralak T. 2009. Piec garncarski ze stanowiska 5 w Polwicy, pow. oławski, na tle podobnych obiektów ze Śląska. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 51, 109-230.
• Godłowski K. 1969. Budownictwo, rozplanowanie i wielkość osad kultury przeworskiej na Górnym Śląsku. Wiadomości Archeologiczne 34/2, 305-331.
• Godłowski K. 1970. The Chronology of the Late Roman and Early Migration Periods in Central Europe. Kraków: Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Godłowski K. 1977. Materiały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 4, 7-238.
• Godłowski K. 1981. Chronologia. W: W. Hensel, J. Wielowiejski (red.), Prahistoria ziem polskich, 5, Późny okres lateński i okres rzymski. Wrocław: Ossolineum, 52-57.
• Godłowski K. 1985. Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim. Wrocław: Polska Akademia Nauk o/Wrocław.
• Godłowski K. 1988. Problemy chronologii okresu rzymskiego. Scripta Archaeologica 2, 27-48.
• Godłowski K. 1992. Die Chronologie der jüngeren und späten Kaiserzeit in den Gebieten südlich der Sudeten und Karpaten. W: K. Godłowski, R. Madyda-Legutko (red.), Probleme der relativen und absoluten Chronologie ab Latenezeit bis zum Frühmittelalter. Kraków: Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, 23-54.
• Jadczykowa I. 1981. Budownictwo mieszkalne ludności kultury przeworskiej na obszarze Polski. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 28, 109-247.
• Kędzierska E., Czopek. S. 2008. Sprawozdanie z powierzchniowo-sondażowych badań archeologicznych na trasie planowanej budowy autostrady A-4 na odcinku Przeworsk [węzeł Przeworsk] – Korczowa. (maszynopis w Archiwum Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Delegatura w Przemyślu).
• Kieferling G. 1999. Zabytki z młodszego okresu przedrzymskiego i z okresu wpływów rzymskich w zbiorach muzeum w Jarosławiu. W: S. Czopek, A. Kokowski (red.), Na granicach antycznego świata. Sytuacja kulturowa w południowo-wschodniej Polsce i regionach sąsiednich w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim. Rzeszów: Mittel, 229-269.
• Kokowski A. 2001. Ramy chronologiczne osadnictwa kultury przeworskiej w południowo-wschodniej Polsce. Wiadomości Archeologiczne 54, 109-128.
• Kondracki J. 1994. Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kordecki J., Okoński J. 1999. Mikroregion osadniczy na prawobrzeżu dolnego biegu Raby. W: S. Czopek, A. Kokowski (red.), Na granicach antycznego świata. Sytuacja kulturowa w południowo-wschodniej Polsce i regionach sąsiednich w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim. Rzeszów: Mittel, 181-215.
• Kunysz A. 1994. W pradziejach i wczesnym średniowieczu. W: F. Kiryk (red.), Dzieje Rzeszowa 1, Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 4-35.
• Leube A. 1975. Die römische Kaiserzeit in Oder-Spree-Gebiet (=Veröffentlichungen des Museums für Ur- und Frügeschichte Potsdam 9). Berlin: VEB Deutscher Verlag der Wissenschaften.
• Lies H. 1963. Die vor- und frühgeschichtlichen Drehmühlsteine im Bezirk Magdeburg. Jahresschrift für mitteldeutsche Vorgeschichte 47, 287-323.
• Madyda-Legutko R. 1996. Zróżnicowanie kulturowe polskiej strefy beskidzkiej w okresie lateńskim i rzymskim. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Madyda-Legutko R. 1999. Sytuacja kulturowa w polskich Karpatach we wczesnym okresie rzymskim. W: S. Czopek, A. Kokowski (red.), Na granicach antycznego świata. Sytuacja kulturowa w południowo-wschodniej Polsce i regionach sąsiednich w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim. Rzeszów: Mittel, 15-23.
• Madyda-Legutko R., Rodzińska-Nowak J. 2009. Sytuacja kulturowa w dorzeczu górnego Sanu w okresie rzymskim w świetle najnowszych badań. Rocznik Przemyski, Archeologia 65/2, 41-56.
• Matuszewski R., Wojciechowski I. J. 1986. Karabin Mannlicher wz. 1895, (= Typy Broni i Uzbrojenia 109). Warszawa: Bellona.
• Meyer E. 1971. Die germanischen Bodenfunde der spätrömischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit in Sachsen, 1 – Katalog. Berlin: VEB Deutscher Verlag der Wissenschaften.
• Michałowski A. 2003. Osady kultury przeworskiej z terenów ziem polskich. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Michałowski A. 2011. Budownictwo kultury przeworskiej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Mitura P. 1999. Osada kultury przeworskiej w Mielcu, stanowisko 16,woj. rzeszowskie. W: S. Czopek, A. Kokowski (red.), Na granicach antycznego świata. Sytuacja kulturowa w południowo-wschodniej Polsce i regionach sąsiednich w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim. Rzeszów: Mittel, 141-152.
• Morawiecki L. 1999. Napływ i obieg denarów rzymskich w dorzeczach Wisłoka i Sanu. W: S. Czopek, A. Kokowski (red.), Na granicach antycznego świata. Sytuacja kulturowa w południowo-wschodniej Polsce i regionach sąsiednich w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim. Rzeszów: Mittel, 75-90.
• Pazda S. 1980. Studia nad rozwojem i zróżnicowaniem lokalnym kultury przeworskiej na Dolnym Śląsku (= Acta Universitatis Wratislaviensis, Studia Archeologiczne 10). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Pazda S., Konczewska M., Konczewski P. 2007. Osada z późnego okresu wpływów rzymskich w Nowej Wsi, pow. Bolesławiec, na stanowisku 4. W: B. Gediga (red.), Badania na autostradzie A4 4 (= Archeologiczne Zeszyty Autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN 6), 203-260.
• Podgórska-Czopek J. 1991. Materiały do poznania kultury przeworskiej z terenu Polski południowo-wschodniej. Sprawozdania Archeologiczne 43, 239-264.
• Podgórska-Czopek J. 1999. Wstępne opracowanie wyników badań osady kultury przeworskiej w Otałęży, woj. Rzeszów (stanowisko 1). W: S. Czopek, A. Kokowski (red.), Na granicach antycznego świata. Sytuacja kulturowa w południowo-wschodniej Polsce i regionach sąsiednich w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim. Rzeszów: Mittel, 125-140.
• Podgórska-Czopek J. 2009. Grodzisko Dolne, stanowisko 22 - wielokulturowe stanowisko nad dolnym Wisłokiem, Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.
• Poradyło W. 1999. Osada kultury przeworskiej w Nehrybce, woj. przemyskie. W: S. Czopek, A. Kokowski (red.), Na granicach antycznego świata. Sytuacja kulturowa w południowo-wschodniej Polsce i regionach sąsiednich w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim. Rzeszów: Mittel, 217-228.
• Reder J., Stępniewski K. 2011. Analiza geologiczno-morfologiczno-glebowa przeprowadzona na stanowisku Nienowice 17 powiat Jarosław, województwo podkarpackie. (maszynopis w Archiwum Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Delegatura w Przemyślu).
• Rodzińska-Nowak J. 2006. Jakuszowice stanowisko 2. Ceramika z osady kultury przeworskiej z młodszego i późnego okresu wpływów rzymskich i wczesnej fazy okresu wędrówek ludów. Kraków: Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Skowron J. 2002. Tynki wapiennicze i naczynia z „polewą” wapienną z osady kultury przeworskiej w Antoniewie, stan. 1, woj. mazowieckie. Przyczynek do badań nad wykorzystaniem wapna w młodszym okresie przedrzymskim. Archeologia Polski 47/1, 229-244.
• Skowron J. 2008. Budowla halowa z osady ludności kultury przeworskiej w Rawie Mazowieckiej, stan. 38, w dolinie Górnej Rawki, na tle podobnych znalezisk z ziem polskich. W: A. Błażejewski (red.), Labor et Patientia. Studia Archaeologica Stanislao Pazda Dedicata. Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 310-312.
• Stachowicz-Rybka R., Cywa K. 2011. Wyniki ekspertyzy węgli drzewnych i nasion ze stanowiska Nienowice, gm. Radymno, woj. podkarpackie (stan. 17/37/105-85 AZP). (maszynopis w Archiwum Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Delegatura w Przemyślu).
• Stawiarska T. 1999. Naczynia szklane okresu rzymskiego z terenu Polski. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
• Tempelmann-Mączyńska M. 1985. Perlen im Mitteleuropäischen Barbaricum. Mainz am Rhein: Von Zabern.
• Terpilovskij R. V. 2004. Slavs in the Dnieper Region in the first half of the first millennium A.D. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wielowiejski J. 1960. Przemiany gospodarczo-społeczne u ludności południowej Polski w okresie późnolateńskim i rzymskim. Materiały Starożytne 6, 7-426.
• Wielowiejski J. 1981a. Kamieniarstwo. W: W. Hensel, J. Wielowiejski (red.), Prahistoria ziem polskich 5, Późny okres lateński i okres rzymski. Wrocław: Ossolineum, 369-371.
• Wielowiejski J. 1981b. Produkcja rolno-hodowlana. W: J. Wielowiejski (red.), Prahistoria ziem polskich, 5, Późny okres lateński i okres rzymski. Wrocław: Ossolineum, 315-335.
• Wilk M. 2005. Późnorzymskie naczynia zasobowe (w typie Krausengefässe) na obszarze południowo-wschodniej Polski. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 26, 263-372.
• Wilk M. 2008. Osada z okresu rzymskiego w Terliczce. W: M. Karwowski, E. Droberjar (red.), Archeologia Barbarzyńców 2008, powiązania i kontakty w świecie barbarzyńskim. Rzeszów: Mitel, 393-406.
• Wojciechowski I. J. 1982. Karabin Mosin wz. 1891. (= Typy Broni i Uzbrojenia 78). Warszawa: Bellona.
• Wójcik A. 2011. Analiza petrograficzna zabytków kamiennych ze stanowiska nr 17 w miejscowości Nienowice, na obszarze nr 37, AZP 105-85. (maszynopis w Archiwum Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Delegatura w Przemyślu).
• Wołągiewicz R. 1993. Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie.
• Zakościelna A. 1996. Krzemieniarstwo kultury wołyńsko-lubelskiej ceramiki malowanej. (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 10). Lublin: Wydawnictwo UMCS.