Koncepcja warstwowości dzieła literackiego Romana Ingardena ujęta w perspektywie ontologii egzystencjalnej i jej konsekwencja

• Authors: Garlej Beata

Title variants

EN

Roman Ingarden’s Concept of Stratification of a Literary Work from the Perspective of Existential Ontology and the Consequences Thereof

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przybliża drugi – obok formalno-ontologicznego – aspekt, w którym Roman Ingarden rozwinął swą koncepcję warstwowości dzieł literackich. Jest nim mianowicie ontologia egzystencjalna; reprezentatywne dla tej perspektywy postrzeganie wymiaru warstwowego dzieła literackiego, które ogniskuje się przede wszystkim wokół jednego zagadnienia/pojęcia: fundamentu bytowego. Za jego przyczyną filozof odwołuje się co prawda ponownie do warstwowości dzieła literackiego rozumianego jako przedmiot artystyczny, lecz nacisk kładzie tym razem na sposób istnienia warstw, nie zaś – co było domeną perspektywy formalno-ontologicznej – specyfikę ich uposażenia. Dalsza część artykułu dotyczy zaś zagadnienia, które stanowi konsekwencję koncepcji warstwowości dzieła literackiego (rozumianej jako rezultat jej postrzegania egzystencjalno-ontologicznego): konkretyzacji estetycznej. Uzasadniam w nim mianowicie swój sprzeciw wobec stwierdzenia Ingardena, jakoby wymiar warstwowy był obecny – w takim samym stopniu swegointencjonalnego ukwalifikowania, jaki właściwy jest przedmiotowi artystycznemu – również w przedmiocie estetycznym (konkretyzacji).

EN

The article introduces the second aspect, apart from the formal-ontological one, in which Roman Ingarden developed his theory of stratification of literary works, namely existential ontology. The perception of the stratified structure of a literary work, representative for this perspective, focuses mainly on one concept: the ontic foundation. To elaborate this concept the philosopher again referred to the stratification of a literary work, interpreted as an artistic object. However, the aspect that is put under scrutiny here is the mode in which the particular strata exist, and not the idiosyncrasies of their essence, which remains in the center of interest within the formalontological realm. Further in my text, aesthetic concretization, i.e. the notion that is the consequence of the concept of stratification of a literary work understood as the result of its existential-ontological perception, is discussed. I substantiate my own position of disagreement with Ingadren’s claim that the stratified aspect remains present in the aesthetic object (concretization) to the extent of its intentional qualification proper for the given artistic object.

Keywords

PL

fundament bytowy dzieł sztuki; koncepcja warstwowej budowy dzieła literackiego; konkretyzacja estetyczna ontologia egzystencjalna; przedmiot estetyczny sytuacja estetyczna; warstwa

EN

ontic foundation of works of art; the concept of the stratified construction of a literary work; aesthetic concretization existential ontology aesthetic object; aesthetic situation stratum

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Estetyka i Krytyka
• Year: 2014
• Issue: 2(33)
• Pages: 111-128

Dates

published

2014

Contributors

author

Garlej Beata

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Identifiers

ISSN

1643-1243