Między Kartezjuszem a Berkeleyem. Zapomniany rozdział z dziejów brytyjskiej filozofii wczesnonowożytnej

• Authors: Bartosz Żukowski

Title variants

EN

Between Descartes and Berkeley: A Forgotten Chapter in the History of the British Early-Modern Philosophy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Sedno artykułu stanowi postulat podjęcia badań zmierzających do rekonstrukcji dynamiki i immanentnej logiki rozwoju filozofii kartezjańskiej poprzez historyczno-teoretyczną analizę jednej z niezbadanych linii recepcji kartezjanizmu, wiodącej przez filozofię brytyjskich myślicieli minorum gentium: Arthura Colliera, Johna Norrisa, Richarda Burthogge’a etc. Przeanalizowanie poszczególnych stadiów ewolucji myśli postkartezjańskiej w ramach jednej tradycji intelektualno-kulturowej ma pozwolić na teoretyczno-historyczne ugruntowanie systemu Berkeleya (uznawanego za punkt kulminacyjny postkartezjańskiego idealizmu brytyjskiego), w nurcie szeroko rozumianej myśli kartezjańskiej, dostarczając tym samym przesłanek do ogólnych wniosków na temat logiki rozwoju systemów filozoficznych inspirowanych myślą Kartezjusza.

EN

The aim of this paper is to suggest how the internal logic and dynamics of the development of Cartesian philosophy can be reconstructed by means of the historical-theoretical analysis of one of the most forgotten lines of reception of Cartesianism, leading through the philosophy of British thinkers minorum gentium: Arthur Collier, John Norris, Richard Burthogge etc. Such analysis of the particular stages of the evolution of post-Cartesian thought—within one intellectual-cultural context, makes it possible to situate Berkeley’s system (considered as a culminating point of the development of post-Cartesian British idealism) in the stream of the widely understood Cartesian thought. At the same time the analysis provides sufficient data to draw some general conclusions regarding the logic of the development of Cartesian-inspired philosophical systems.

Keywords

PL

kartezjanizm; filozofia brytyjska; immaterializm; Collier; Berkeley

EN

Cartesianism; British philosophy; immaterialism; Collier; Berkeley

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2015
• Volume: 63
• Issue: 1
• Pages: 101-115

Contributors

author

Bartosz Żukowski

• Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego

References

• ACWORTH Richard: The Philosophy of John Norris of Bemerton: 1657–1712, New York: Olms1979.
• BERKELEY George: Traktat o zasadach poznania ludzkiego, przeł. J. Leszczyński, Warszawa: PWN 1956.
• BERKELEY George: Trzy dialogi między Hylasem i Filonousem, przeł. J. Sosnowska, Warszawa: PWN 1956.
• BERKELEY George: Dzienniki filozoficzne, przeł. B. Żukowski, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2007.
• BOWMAN Ethel: Prefatory note, [w:] Arthur COLLIER, Clavis Universalis, red. E. Bowman, Chicago: The Open Court Publishing Co. 1909.
• BROWN Stuart: The English Malebrancheans, [w:] Steven NADLER (red.), A Companion to Early Modern Philosophy, Blackwell Publishing 2002, s. 375-387.
• BURTHOGGE Richard: An Essay upon Reason and the Nature of Spirits, [w:] Margaret W. LANDES, The Philosophical Writings of Richard Burthogge, Chicago–London: The Open Court Publishing Company 1921.
• COLLIER A.: Clavis universalis, red. E. Bowman, Chicago: The Open Court Publishing Co. 1909.
• COPLESTON Frederick: Historia filozofii, t. 4, przeł. J. Marzęcki, Warszawa: IW PAX 2008.
• JOHNSTON George Alexander: The Development of Berkeley’s Philosophy, London: MacMillan and Co. 1923.
• JORDAK Francis Elliott: Arthur Collier’s Theory of Possibility, „Idealistic Studies” 8 (1978), No. 3, s. 253-260.
• LANDES Margaret W.: Richard Burthogge, His Life and His Place in the History of Philosophy, „The Monist” 30 (1920), No. 2, s. 253-266.
• LUCE Arthur Aston: Berkeley and Malebranche: A Study in the Origins of Berkeley’s Thought, London: Garland Publishing 1934.
• LUCE Arthur Aston: The Dialectic of Immaterialism, London: Hodder and Stoughton 1963.
• MANDER W.J.: The Philosophy of John Norris, Oxford University Press 2008.
• MCCRACKEN Charles: Stages on a Cartesian Road to Immaterialism, „Journal of the History of Philosophy” 24 (1986), No. 1, s. 19-40.
• NADLER Steven (red): A Companion to Early Modern Philosophy, Blackwell Publishing 2002.
• NORRIS John: An Essay Towards the Theory of the Ideal or Intelligible World: 1701–1704, vol. III, New York: Garland Publishing 1978.
• RUTHEFORD Donald (red.): The Cambridge Companion to Early Modern Philosophy, New York–Cambridge: Cambridge University Press 2006.
• Stanford Encyclopedia of Philosophy (http://plato.stanford.edu/).
• STONEHAM Tom: Berkeley’s “esse is percipi” and Collier’s “simple” argument, „History of Philosophy Quarterly” 23 (2007), No. 3, s. 211-214.
• STONEHAM Tom: When did Collier read Berkeley?, „British Journal for the History of Philosophy” 15 (2007). No. 2, s. 361-364.
• WITTGENSTEIN Ludwig: Tractatus logico-philosophicus, przeł. B. Wolniewicz, Warszawa: PWN 2002.
• ŻUKOWSKI Bartosz: Esse est percipi? Metafizyka idei George’a Berkeleya, Kęty: Wydawnictwo M. Derewiecki 2012.

Identifiers

ISSN

0035-7685

DOI

10.18290/rf.2015.63.1-7