Psychologiczne uwarunkowania postaw studentów ekonomii wobec redystrybucji

• Authors: Klebaniuk Jarosław

Title variants

EN

Psychological Determinants of Economics Students’ Attitudes towards Redistribution

RU

Психологические позиции студентов экономических специальностей относительно перераспределения

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badania kwestionariuszowe studentów ekonomii (N=286) przeprowadzone w czerwcu 2015 roku miały na celu odpowiedź na pytanie o przyczyny różnic w postawach wobec powszechnego dostępu do opieki zdrowotnej i do wyższej edukacji, a także – do polityki podatkowej, która służy wyrównywaniu poziomu życia różnych grup społecznych. Podjęta tematyka wydaje się istotna w kontekście preferencji politycznych przyszłych wyborców i poparcia dla określonych rozwiązań systemowych, zwłaszcza że z badanej grupy w przyszłości mogą wyłonić się osoby stanowiące źródło opinii i tworzące konkretne rozwiązania. Analiza regresji wykazała, że stosunek do redystrybucji zależy w umiarkowanym stopniu od orientacji na dominację społeczną [SDO, Sidanius i Pratto, 1999], czyli postawy wobec nierówności międzygrupowych oraz doświadczanej winy egzystencjalnej [EG, Hoffman, 1976] wynikającej z przeświadczenia, że jest się niesłusznie uprzywilejowanym. Subiektywny statusu społeczno- -ekonomiczny jedynie w niewielkim stopniu pozwalał przewidywać stosunek do redystrybucji. Inaczej niż w badaniach amerykańskich [Wakslak i in., 2007] nieistotne okazało się oburzenie moralne – negatywne emocje w odpowiedzi na niesprawiedliwe traktowanie innych przez osoby trzecie [Montada i in., 1986]. Jeśli chodzi o poszczególne obszary redystrybucji, to w przypadku polityki podatkowej układ zależności był podobny, przy czym stosunkowo największą rolę odgrywało EG, w przypadku obszaru edukacji wyższej – subiektywny status nie odgrywał rolę, zaś w przypadku ochrony zdrowia – jedynym istotnym predykatorem była SDO. W żadnym z badanych obszarów postawa wo-bec redystrybucji nie zależała ani od doświadczanego oburzenia moralnego, ani od takich zmien-nych, jak ogólne zadowolenie z życia czy poczucie wpływu na własne życie.

EN

The aim of the economics students’ survey (N=286) in June 2015 was to answer the question about the causes of differences in attitudes towards the universal access to medical care, university education, and towards tax policy serving to equalize the living standards of various social groups. The issues seem important as far as political preferences of future voters and their support for certain systemic solutions are concerned, especially as from the studied group future opinion-leaders and decision-makers may emerge at some point in the future. Regression analysis showed that the attitude towards redistribution depends moderately on the Social Dominance Orientation (SDO, Sidanius &Pratto, 1999), i.e. the attitude towards intergroup inequality and on the existential guilt (EG, Hoffman, 1976) resulting from regarding one’s own position as unjustly privileged. Subjective socioeconomic status predicted attitude towards redistribution only to a small degree. Contrary to Wakslak’s et al. (2007) findings moral outrage – negative emotions in response to unfair treatment of the others by a third party (Montada et al., 1986) turned out to be insignificant. As for the particular fields of redistribution, in case of fiscal policy the relations between variables were similar, though EG played relatively most important role, in case of university education subjective status proved insignificant, and in case of health care SDO was the only significant predictor. Neither moral outrage, nor variables such as general life satisfaction or personal influence on their own life, predicted the attitude towards redistribution.

Keywords

PL

orientacja na dominację społeczną; oburzenie moralne; wina egzystencjalna; redystrybucja; subiektywny status społeczno-ekonomiczny

EN

social dominance orientation; moral outrage; existential guilt; redistribution; sub-jective socioeconomic status

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2016
• Volume: 47
• Pages: 247-259

Contributors

author

Klebaniuk Jarosław

• Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski

References

• Adler N.E., Ostrove J.M., 1999, Socioeconomic status and health: What we know and what we don’t, “Annals of the New York Academy of Sciences”, http://dx.doi.org/ 10.1111/j.1749-6632.1999.tb08101.x.
• Beugré, C.D., 2012, Development and validation of a deontic justice scale, “Journal of Applied Social Psychology”, nr 9, http://dx.doi.org/10.1111/j.1559-1816.2012.00935.x.
• Boll T., Ferring D., Filipp S.-H., 2005, Effects of parental differential treatment on relationship quality with siblings and parents: Justice evaluations as mediators, “Social Justice Research”, tom 18, http://dx.doi.org/10.1007/s11211-005-7367-2.
• Boski P., 1993, O dwóch wymiarach lewicy – prawicy na scenie politycznej i w wartościach politycznych polskich wyborców [w:] Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej, red. J. Reykowski, Wydawnictwo In-stytutu Psychologii PAN, Warszawa.
• Böhner G., Wänke M., 2004, Postawy i zmiana postaw, przeł. J. Radzicki, GWP, Gdańsk.
• Duriez B., van Hiel A., Kossowska M., 2005, Authoritarianism and Social Dominance in Western and Eastern Europe: The Importance of the Sociopolitical Context and of Political Interest and Involvement. “Political Psychology”, t. 26, nr 2, http:// dx.doi.org/10.1111/j.1467-9221.2005.00419.x.
• Hoffman M.L., 1976, Empathy, role-taking, guilt, and development of altruistic motives [w:] Moral development: Current theory and research, red. T. Lickona, Holt, Rine-hart, & Winston, New York.
• Jost J.T., Banaji M.R., Nosek B.A., 2004, A decade of system justification theory: Accumulated evidence of conscious and unconscious bolstering of the status quo, “Polit-ical Psychology”, t. 25, http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-9221.2004.00402.x.
• Klebaniuk J., 2009, Postrzegana pozycja grupy własnej w hierarchii społecznej jako wyznacznik akceptacji nierówności społecznych [w:] Przekonania w życiu jednostek, grup społeczności, red. A. Cisłak, K. Henne, K. Skarżyńska, „Academica”, Warszawa.
• Klebaniuk J., 2010, Orientacja na dominację społeczną i usprawiedliwianie systemu w kontekście nierówności międzypaństwowych, „Psychologia Społeczna”, nr 1.
• Lerner M.J., 1980, The belief in a just world: A fundamental delusion, Plenum, New York. http://dx.doi.org/10.1007/978-1-4899-0448-5.
• Levin S., 2004, Perceived group status differences and the effects of gender, ethnicity, and religion on social dominance orientation, “Political Psychology”, t. 25, http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-9221.2004.00355.x
• Lifton R., 1968, Death in life: survivors of Hiroshima, Random House, New York, http://dx.doi.org/10.5149/9780807882894_lifton.
• Montada L., Schmitt M., Dalbert, C., 1986, Thinking about justice and dealing with one’s own privileges: A study of existential guilt [w:] Justice in social relations, red. H.W. Bierhoff, R.L. Cohen, J. Greenberg, Plenum Press, New York, http://dx. doi.org/10.1007/978-1-4684-5059-0.
• Montada L., Schneider A., 1989, Justice And Emotional Reactions to The Disadvantaged, “Social Justice Research”, nr 4, http://dx.doi.org/10.1007/BF01048081.
• Sidanius J., Pratto F., 1999, Social Dominance. An Intergroup Theory of Social Hierarchy and Oppression, Cambridge University Press, Cambridge, http://dx.doi.org/ 10.1017/CBO9781139175043.
• Sidanius J., Pratto F., van Laar C., Levin S., 2004, Social Dominance Theory: Its Agenda and Method, “Political Psychology”, t. 25, http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-9221.2004.00401.x.
• Wakslak C.J., Jost J.T., Tyler T.R., Chen E.S., 2007, Moral Outrage Mediates the Dampening Effect of System Justification on Support for Redistributive Social Poli-cies, „Psychological Science”, No. 3, http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-9280.2007. 01887.x.
• Weiner B., 2012, Emocje moralne, sprawiedliwość i motywacje społeczne, przeł. Z. Mi-jakowska, Smak Słowa, Warszawa.
• Wojciszke B., 2012, Psychologia społeczna. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.15584/nsawg.2016.3.19