Fides quaerens veritatem historicam. Klucz do interpretacji teologii Martina Hengela (1926-2009)

• Authors: Grzegorz Olek

Title variants

EN

Fides quaerens veritatem historicam. The key to the interpretation of the theology of Martin Hengel (1926-2009)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł traktuje o tezach Martina Hengela z roku 1979, które są załącznikiem do artykułu pt. Zur urchristlichen Geschichtschreibung. Załącznik nosi tytuł: Historische Methoden und theologische Auslegung des Neuen Testaments (Thesen) i wydaje się być, wraz z załączonym artykułem, możliwym kluczem do interpretacji teologii biblisty z Tybingi. Celem niniejszego artykułu jest wykazanie wyjątkowego i reprezentatywnego (naszym zdaniem) charakteru wspomnianych powyżej tez dla teologii M. Hengela. W tym celu tezy zostały zanalizowane w kontekście artykułu z 1979 roku, wybranych faktów z biografii autora i selektywnego odniesienia idei zawartych w tezach do jego dorobku. Celem jest wykazanie ciągłości zainteresowań Hengela badaniem i interpretacją źródeł historycznych, jako biblisty, historyka starożytności oraz znawcy judaizmu okresu drugiej świątyni. Zdecydowana i ostra w tonie polemika z zasadniczymi założeniami „historyczno-krytycznej metody” w biblistyce, zarzut dogmatycznego zafiksowania i niedostatecznego samokrytycyzmu pod jej adresem, wydają się odgrywać szczególną rolę w całej teologii M. Hengela. Wspomniane tezy są poświęcone tej właśnie kwestii, co wskazuje na ich szczególny status w dorobku Hengela. Artykuł składa się z pięciu części – pierwsza ma charakter wprowadzający, druga przedstawia istotne dla analizy fakty z biografii Hengela, trzecia poświęcona jest genezie artykułu i tez oraz analizie samego artykułu, część czwarta traktuje o samych tezach, porządkując je tematycznie i podsumowując idee w nich zawarte, a piąta odnosi główne punkty koncepcji teologa z Tybingi do jego dorobku.

EN

The article deals with theses of Martin Hengel from 1979 which are annexed to the article Zur urchristlichen Geschichtschreibung. The appendix is titled Historische Methoden und Theologische Auslegung des Neuen Testaments (Thesen) and appears to be, along with the accompanying article, a possible key to the interpretation of the theology of the scholar from Tübingen. The purpose of this article is to demonstrate the unique and (in our opinion) representative character of the mentioned theses of Hengel`s theology. The thesis has been analyzed in the context of the article from 1979, some of the facts from the biography of their author, and selective reference the ideas contained in his other works. The aim is to demonstrate the continuity of Hengel`s interests to study and interpret historical sources as a biblical scholar, historian of antiquity, and expert in Second Temple Judaism. The vast and fierce polemic tone about the essential assumptions of the "historical-critical method" in biblical studies, with objections about its dogmatic fixation and insufficient self-criticism towards itself, seem to play a special role in Hengel`s entire theology. The mentioned theses are devoted to this very issue, which indicates their special status in the works of Martin Hengel. The article consists of five parts - the first is an introduction, the second presents the facts of Hengels´s biography which are relevant for the analysis, the third is devoted to the genesis as well as to the analysis of the article, the fourth part deals with the thesis, ordering them thematically and summarizing the ideas contained in them, and the fifth relates the main points of the concept of theTübingen theologian to his achievements.

Keywords

PL

Martin Hengel; metoda historyczno-krytyczna; metoda historyczno-filologiczna; judaizm; hellenizm

EN

Martin Hengel; the historical-critical method; the historical-philological method; judaism; hellenism

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Rocznik Teologiczny
• Year: 2014
• Volume: 56
• Issue: 2
• Pages: 17-54

Contributors

author

Grzegorz Olek

References

• Barth K., Fides quaerens intellectum: Anselms Beweis der Existenz Gottes im Zusammenhang seines theologischen Programms, bmw, 1931
• Deines R., Martin Hengel – Ein Leben für die Christologie, [w:] Theologische Beiträge 37, 2006, s. 289
• Dr. Martin Hengel on the Historical Reliability of the Gospels [na] http://katachriston.wordpress.com/2011/01/01/dr-martin-hengel-on-the-reliability-of-the-gospels/ (data dostępu: 05.08.2014)
• E. Troeltscha, który był odpowiedzią skierowaną do F. Niebergalla, a do którego wydaje się odnosić M. Hengel, nastąpiło w 1898 roku – my korzystamy z niezmienionego wydania: Über historische und dogmatische Methode in der Theologie. Bemerkungen zu dem Aufsatze Über die Absolutheit des Christentums von Niebergall [w:] Theologie als Wissenschaft. Aufsätze und Thesen, opr. G. Sauter, München 1971, s. 105-12
• Earliest Christian History, red. M.F. Bird, J. Maston, WUNT II 320 , Tübingen 2012
• Eberhard-Karls-Universität Tübingen. Namens- und Vorlesungsverzeichnis Wintersemester 1974/75, red. J. Kretschmer, Tübingen 1974
• Encyklopedia Katolicka, t. 1-19, Lublin 1973-
• Evangelisches Kirchenlexikon, pod red. H. Brunotte, O. Weber, Bd. 1-4, Göttingen 1986-1997
• Feldmeier R., Anwalt des Anderen [w:] Neutestamentliche Wissenschaft, red. E.-M. Becker, Tübingen-Basel 2003, s. 128-134
• Frey J., Texte, Texte und nochmals Texte – Vom Lesen des Neuen Testaments zur neutestamentlichen Wissenchaft [w:] Neutestamentliche Wissenschaft, red. E.-M. Becker, Tübingen-Basel 2003, s. 225-235.
• Frey J., Zur johanneischen Deutung des Todes Jesu, [w:] ThBeitr, 32, 2001, s. 346-362
• Geschichte – Tradition – Reflexion. Festschrift für Martin Hengel zum 70. Geburtstag, pod red. H. Cancika, H. Lichtenbergera, P. Schäfera, T. I-III, Tübingen 1996
• Gespräch über Jesus. Papst Benedikt XVI. im Dialog mit Martin Hengel und Peter Stuhlmacher, opr. P. Kuhn, Tübingen 2010
• Head I., Mark as a Roman Document from the Year 69: Testing Martin Hengel’s Thesis, Journal of Religious History, Vol. 28, 2004, Z. 3, s. 240-259
• Hengel M., Der Sohn Gottes. Die Entstehung der Christologie und die jüdisch-hellenistische Religionsgeschichte, Tübingen 1975
• Hengel M., Der unterschätzte Petrus. Zwei Studien, wyd. 2, Tübingen 2007
• Hengel M., Die vier Evangelien und das eine Evangelium von Jesus Christus. Studien zu ihrer Sammlung und Entstehung. Kleine Schriften V, red. C.-J. Thornton, Tübingen 2008
• Hengel M., Die Zeloten, pod red. R. Deines’a, C.-J. Thorntona, wyd. 3., WUNT 283 , Tübingen 2011.
• Hengel M., Die Zeloten. Untersuchung zur jüdischen Freiheitsbewegung in der Zeit von Herodes I. bis 70 n. Chr., wyd. 3 poprawione i uzupełnione, Tübingen 2011
• Hengel M., Die Zeloten. Untersuchung zur jüdischen Freiheitsbewegung in der Zeit von Herodes I. bis 70 n. Chr., wyd. 2 poprawione i rozszerzone, Arbeiten zur Geschichte des antiken Judentums und des Urchristentums, Leiden-Köln 1976
• Hengel M., Die Zeloten. Untersuchung zur jüdischen Freiheitsbewegung in der Zeit von Herodes I. bis 70 n. Chr., WUNT 283 , Tübingen 1961
• Hengel M., Eine junge theologische Disziplin in der Krise [w:] Neutestamentliche Wissenschaft. Autobiographische Essays aus der Evangelischen Theologie, pod red. E.-M. Becker, Tübingen-Basel 2003, s. 23
• Hengel M., Historische Methoden und theologische Auslegung des Neuen Testaments (Thesen), Kerygma und Dogma 19: 1973, s. 85-90
• Hengel M., Jesus und die Evangelien. Kleine Schriften V, red. C.-J. Thornton, WUNT 211 , Tübingen 2007
• Hengel M., Judaica et Hellenistica. Kleine Schriften I, WUNT 90 , Tübingen 1996
• Hengel M., Judaica, Hellenistica et Christiana. Kleine Schriften II, WUNT 109 , Tübingen 1999
• Hengel M., Judentum und Hellenismus, WUNT 10, wyd. 2, Tübingen 1969
• Hengel M., Paulus und Jakobus. Kleine Schriften III, WUNT 141 , Tübingen 2002
• Hengel M., Schwemer A. M., Geschichte des frühen Christentums, Bd. I: Jesus und das Judentum,, Tübingen 2007
• Hengel M., Schwemer A. M., Paulus zwischen Damaskus und Antiochien. Die unbekannte Jahre des Apostels, WUNT 108 , Tübingen 1998
• Hengel M., Schwemer A.M., Der messianische Anspruch Jesu und die Anfänge der Christologie, Tübingen 2001
• Hengel M., Studien zum Urchristentum. Kleine Schriften VI, red. C.-J. Thornton, WUNT 234,Tübingen 2008
• Hengel M., Studien zur Christologie. Kleine Schriften IV, pod red. C.-J. Thorntona, WUNT 201 , Tübingen 2006
• Hengel M., Theologische, historische und biographische Skizzen. Kleine Schriften VII, red. C.-J. Thornton, WUNT 253, Tübingen 2010
• Hengel M., Zur urchristlichen Geschichtschreibung, Stuttgart 1979
• Hengel M., Zur urchristlichen Geschichtschreibung, wyd. 2, Stuttgart 1984
• Hengel M., Zur urchristlichen Geschichtschreibung, wyd. 2 [w:] Hengel M., Studien zum Urchristentum. Kleine Schriften VI, pod red. C.-J. Thorntona, WUNT 234 , Tübingen 2008, s. 1-104
• Hollatz D., Examen theologicum acroamaticum, Darmstadt 1971
• Honecker M., Die Barmer Theologische Erklärung und ihre Wirkungsgeschichte, Nordrhein-Westfälische Akademie der Wissenschaften: Vorträge G 330, Opladen 1995
• Hurtado L.W., Martin Hengel's Impact on English-Speaking Scholarschip, Expository Times, 120, 2008, s. 70-76
• Kaczorowski J., Elementy zarysu dziejów metodologii badań literackich, Warszawa 2011.
• Luter M., O niewolnej woli, tłum. ks. W. Niemczyk, Warszawa 1979
• Martin Hengel [na:] http://de.wikipedia.org/wiki/Martin_Hengel (data dostępu: 05.08.2014)
• Martin Hengel [na:] http://en.wikipedia.org/wiki/Martin_Hengel (data dostępu: 05.08.2014)
• Martin Hengel, [w:] Dictionary of Early Judaism, red. J.J. Collins, D. Harlow, Grand Rapids, Michigan 2010
• Martin Hengels Zeloten. Ihre Bedeutung im Licht von fünfzig Jahren Forschungsgeschichte, red. H. Lichtenberger, Tübingen 2013
• Martin Hengels Zeloten. Ihre Bedeutung im Licht von fünfzig Jahren Forschungsgeschichte, red. H. Lichtenberger, Tübingen 2013
• D. Martin Luthers Werke – kritische Gesamtausgabe, pod red. K. Dreschera, Bd. 18, Weimar 1908.
• In memoriam Professor Dr. Dr. h.c. mult. Martin Hengel (14.12.1926-2.7.2009) [na:] http://www.uni-tuebingen.de/uni/v01/downloads/Nachruf%20Hengel_Lichtenberger_deutsch.pdf (data dostępu: 05.08.2014)
• Metzger P., Rezension zu: Hengel, Martin; Schwemer, Anna M.: Geschichte des frühen Christentums. Bd. 1: Jesus und das Judentum. Tübingen 2007, http://hsozkult.geschichte.hu-berlin.de/rezensionen/2008-2-058 (data dostępu: 05.08.2014)
• Neff D, The Champion Who Debunked Bultmann, http://www.christianitytoday.com/gleanings/2009/july/champion-who-debunked-bultmann.html?paging=off (data dostępu: 05.08.2014)
• Neutestamentliche Wissenschaft nach 1945. Hauptvertreter der deutschsprachigen Exegese in der Darstellung ihrer Schüler, red. C. Breytenbach, R. Hoppe, Berlin-Bonn 2008
• Probe A., Wäsche Label Hengella sucht Käufer [na:] http://www.textilwirtschaft.de/business/Waesche-Label-Hengella-sucht-Kaeufer_45656.html (data dostępu: 05.08.2014)
• Reiser M., Bibelkritik und Auslegung der Heiligen Schrift, Tübingen 2007
• Reiser M., Bibelkritik und Auslegung der Heiligen Schrift, WUNT 217 , Tübingen 2007
• Religia. Encyklopedia PWN, pod red. T. Gadacza i B. Milerskiego, t. 1-9, Warszawa 2001-2003
• Religia. Encyklopedia PWN, pod red. T. Gadacza i B. Milerskiego, CD, Warszawa 2003
• Religion in Geschichte und Gegenwart, pod red. H. Gunkela, L. Zscharnacka, Bd. 1-5, Tübingen 1927-1931
• Religion in Geschichte und Gegenwart, pod red. H.D. Betza, D.S. Browninga, B. Janowskiego, E. Jüngela, wydanie 4., Bd. 1-8, Tübingen 1998-2007
• Religion in Geschichte und Gegenwart, pod red. K. Gallinga, Bd. 1-6, Tübingen 1957-1962
• Schäfer P., Martin Hengel at Seventy i Lichtenberger H., The Tübingen School and a Tübingen Scholar [w:] The Beginnings of Christianity, red. J. Pastor, M. Mor, Jerusalem 2005, s. 21-41
• Theologie als Wissenschaft. Aufsätzen und Thesen, opr. G. Sauter, München 1971