Opozycja polityczna w świetle danych Biura Studiów Służby Bezpieczeństwa MSW z 1988 roku

Title variants

EN

Political Opposition in the Light of the Data of the Study Office of the Security Service of the Ministry of the Interior of 1988

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od czasu wprowadzenia stanu wojennego w Polsce Biuro Studiów Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych miało za zadanie nie tylko prowadzić działania operacyjne skierowane wobec najważniejszych organizacji podziemia solidarnościowego, lecz także tworzyć i gromadzić materiały analityczne na jego temat. Cyklicznie opracowywano raporty zawierające liczbę osób zaangażowanych w podziemną opozycję i charakterystykę organizacji działających w jej ramach. W tego typu analizach oceniano również skalę penetracji przez różne jednostki SB (nie tylko Biuro Studiów) konspiracyjnych środowisk, starano się przewidzieć dynamikę rozwoju sytuacji w podziemiu, a także kreślono scenariusze możliwych działań, które mogłyby je osłabić. Publikowany dokument jest ostatnią taką analizą sporządzoną przed rozpoczęciem rozmów Okrągłego Stołu. Rzuca światło na ocenę podziemia, jaka obowiązywała w Biurze Studiów SB i kierownictwie MSW w tym czasie. Dokument pokazuje, że chociaż SB odnosiła sukcesy w rozbijaniu podziemnych struktur i plasowaniu w niej agentury, to jednak nie była w stanie zapanować nad nimi i wpłynąć na ich rozwój.

EN

U pon the introduction of martial law in Poland, the Study Office of the Security Service of the Ministry of the Interior was ordered not only to carry out operational activities against the most important organizations of the “Solidarity” Underground but also to create and gather analytical materials thereon. Reports were regularly prepared on the number of people engaged in the underground opposition and on the specifics of the organizations operating within its framework. Such analyses were also used to assess the extent to which underground communities had been infiltrated by different units of the Security Service (excluding the Study Office), as well as to forecast developments in the underground and to work out scenarios for potential actions that might weaken it. The published document is the last analysis of this kind prepared before the Round Table talks. It sheds light on the assessment of the Underground which was accepted by the Study Office of the Security Service and by the management of the Ministry of the Interior at that time. The document reveals that, despite of the Security Service’s successes in breaking up the /underground structures and placing its agents therein, it was not able to control them and influence their development.

Keywords

EN

Security Service; democratic opposition; Study Office of the Security Service; system transformation; Independent and Self-Governing Trade Union “Solidarity”

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2019
• Issue: 33
• Pages: 522-545

Contributors

elaborated by

Wołk Grzegorz

• Biuro Badań Historycznych Instytut Pamięci Narodowej

References

• Dokumenty władz NSZZ „Solidarność” 1981–1989, wstęp, wybór i oprac. J. Olaszek, Warszawa 2010.
• Kryptonim „Gracze”. Służba Bezpieczeństwa wobec Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR” 1976–1981, wybór, wstęp i oprac. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.
• Olaszek J., Wołk G., Drugi obieg wydawniczy w oczach Służby Bezpieczeństwa, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2013, nr 1 (21).
• Piotrowski P., Wrocławska opozycja w 1986 roku w materiałach Służby Bezpieczeństwa, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2003, nr 2 (4).
• Sawicki W., Podziemie antykomunistyczne w 1987 r. w oczach Służby Bezpieczeństwa, „Arcana” 1999, nr 27.
• Sawicki W., Podziemie polskie w końcu 1987 r. w oczach Służby Bezpieczeństwa [w:] Drogi do niepodległości 1944–1956/1980–1989. Nieznane źródła do dziejów najnowszych Polski, red. W. Wrzesiński, Wrocław 2001.
• Sawicki W., Raport Kiszczaka dla Moskwy, czyli czego nie powiedział minister Widacki, Kraków 2002.
• Waligóra G., Analiza Departamentu III MSW na temat niezależnego ruchu wydawniczego w połowie 1987 roku [w:] Studia i materiały z dziejów opozycji i oporu społecznego, t. 5, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Wrocław 2006.
• Zmierzch dyktatury. Polska lat 1986–1989 w świetle dokumentów, t. 2: Czerwiec–grudzień 1989, wybór, wstęp i oprac. A. Dudek, Warszawa 2013.
• Bagieński W., Wydział XI Departamentu I MSW i kierunki działania wywiadu w walce z opozycją w latach osiemdziesiątych [w:] W. Bagieński, S. Cenckiewicz, P. Woyciechowski, Konfidenci, Warszawa 2015.
• Cenckiewicz S., Anna Solidarność. Życie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki (1929–2010), Poznań 2010.
• Cenckiewicz S., Chmielecki A., Kowalski J., Piekarska A.K., Lech Kaczyński. Biografia polityczna 1949–2005, Poznań 2013.
• Cenckiewicz S., Gontarczyk P., SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii, Gdańsk–Warszawa–Kraków 2008.
• Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Kraków 2014.
• Dworaczek K., Polska Partia Socjalistyczna 1987–1990 [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 7: Wokół „Solidarności”, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.
• Friszke A., Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” (1982–1987) [w:] Solidarność podziemna 1981–1989, red. A. Friszke, Warszawa 2006.
• Kamiński Ł., Waligóra G., Solidarność Walcząca [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 2: Ruch społeczny, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.
• Kowal P., Koniec systemu władzy. Polityka ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1986–1989, wyd. II, Warszawa 2015.
• Kowalski L., Krótsze ramię Moskwy. Historia kontrwywiadu wojskowego PRL, Warszawa 2017.
• Piotrowski P., Kufel i jego kompania. Tajni współpracownicy wojskowych służb specjalnych, „Biuletyn IPN” 2005, nr 3 (50).
• Piotrowski P., „Solidarność Walcząca” w świetle materiałów Służby Bezpieczeństwa, „Biuletyn IPN” 2005, nr 7–8 (54–55).
• Piotrowski P., Struktury Służby Bezpieczeństwa MSW 1975–1990, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2003, nr 1 (4).
• Pilarski S., Niepokorni. Dzieje Grupy Roboczej Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, „Do Rzeczy” 2018, nr 5.
• Waligóra G., Wołk G., Konfederacja Polski Niepodległej 1979–1990 [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 7: Wokół „Solidarności”, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.
• Wołk G., Służba Bezpieczeństwa wobec pism i wydawnictw drugiego obiegu w latach 1980–1990 [w:] Drugi obieg wydawniczy w PRL na tle samizdatu w państwach bloku sowieckiego po 1956 roku, red. P. Gasztold-Seń, N. Jarska, J. Olaszek, Warszawa 2016.
• Wołk G., Tajna broń Kiszczaka, „Historia Do Rzeczy” 2017, nr 8 (54).