Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2011 | 2(12) | 127-139

Article title

Antychryst w polskiej leksyce i frazematyce dialektalnej

Authors

Selected contents from this journal

Title variants

Antychryst ‘Antichrist’ in Polish dialectal vocabulary and phraseology

Languages of publication

PL

Abstracts

The paper presents the functioning in Polish dialects of the Biblical lexeme Antychryst (antychryst) ‘Antichrist (antichrist)’ which appears in the texts of the New Testament both as a proper name and an appellative. The adaptation of the word is examined in semantic, word-formational derivation and phrasematic context. It turns out that this borrowing from the Bible has been adapted quite well in Polish dialectal vocabulary and phraseology, as proved by a few, but numerously attested meanings of this proper name which have come about through the process of further appellativization, by four derivatives for which this appellativized anthroponym has become the derivational base, as well as by more than ten phrasematic units (expressions and comparisons) which include the word as an appellative or as a proper noun in their structure. The current paper is another contribution – one whose staring point is a New Testament proper name – to a more exhaustive description of the Biblical heritage in Polish dialects and of the phenomena involved in its adaptation and functioning on different levels of the linguistic description of dialectal varieties of Polish.

Keywords

Contributors

  • Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków

References

  • W. Brzeziński, Słownictwo krajniackie. Słownik gwary wsi Podróżna w Złotowskiem, t. i (A–G), Wrocław 1982.
  • M. Gładyszowa, Wiedza ludowa o gwiazdach, Wrocław 1960.
  • A. Cinciała, Przysłowia, przypowieści i ciekawsze zwroty językowe ludu polskiego na Śląsku, w księstwie Cieszyńskiém, Cieszyn 1885.
  • S.A. Hodorowicz, Słownik gwary górali Skalnego Podhala, Nowy Targ 2004.
  • J. Antoniuk, Tekst z pogranicza białoruskiego, „Język Polski” 1958, z. 3, s. 220–223.
  • K.D. Kadłubiec, Gawędziarz cieszyński Józef Jeżowicz, Ostrava 1973.
  • J. Kąś, Słownik gwary orawskiej, Kraków 2003.
  • A. Kellner, Východolašská nářečí, t. ii, Brno 1949.
  • J. Kobylińska, Słownik gwary gorczańskiej (zagórzańskiej), Kraków 2001.
  • Sz. Koszyk (oprac.), Pogwarki opolskie, Katowice 1959.
  • A. Zaręba, Słownictwo Niepołomic, „Prace i Materiały Etnograficzne” t. x, 1952–1953, z. 1, s. 126–248.
  • J. Ondrusz, Przysłowia i przymówiska ludowe ze Śląska Cieszyńskiego, Wrocław 1960.
  • W. Gaj-Piotrowski, Kultura społeczna ludu z okolic Rozwadowa, Wrocław 1967.
  • R. Olesch, Der Wortschatz der polnischen Mundart von Sankt Annaberg, Berlin 1958.
  • M. Gładysz, Zdobnictwo metalowe na Śląsku, Kraków 1938.
  • A. Piechnik, Wizerunek kobiety i mężczyzny w językowym obrazie świata ludności wiejskiej (na przykładzie gminy Zakliczyn nad Dunajcem), Kraków 2009.
  • M. Szymczak, Słownik gwary Domaniewka w powiecie łęczyckim, cz. i (A–E), Wrocław – Warszawa – Kraków 1962.
  • A.A. Zdaniukiewicz, Gwara Łopatowszczyzny. Fonetyka, fleksja, słownictwo, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1972.
  • F. Pluta, Słownictwo Dzierżysławic w powiecie prudnickim, Wrocław 1973.
  • O. Kolberg, Poznańskie, cz. v, Kraków 1880.
  • K. Dejna, Słownictwo ludowe z terenów województwa kieleckiego i łódzkiego (A–B), „Rozprawy Komisji Językowej” t. xx, 1974, s. 189–277.
  • B. Sychta, Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. i (A–G’), t. ii (H–L), t. iv (P–Ř), Wrocław – Warszawa – Kraków 1967–1970.
  • J. Wronicz (red.), Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego, Ustroń 2010.
  • Słownik gwar polskich, t. i (A–BĄGA), t. vi, z. 1 (16) (DOJRZEWANIE– DOM), oprac. przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN, pod kier. M. Karasia (t. i), J. Okoniowej (t. vi), Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, Kraków, 1982, 2001.
  • Wyderka (red. nauk.), Słownik gwar śląskich, t. i (A–BECZKA), Opole 2000.
  • K. Skrzyńska, Podanie o Madeju, „Wisła. Miesięcznik gieograficzno-etnograficzny” t. v, 1891, s. 47.
  • J. Zborowski, Słownik gwary Zakopanego i okolic, oprac. i uzup. z materiałów Autora przez Zespół IJP PAN pod kier. J. Okoniowej, Zakopane – Kraków 2009.
  • A. Zaręba, Słownik Starych Siołkowic w powiecie opolskim, Kraków 1960.
  • J. Bubak, Spiskie teksty gwarowe z obszaru Polski, Kraków 1972.
  • Długosz-Kurczabowa K., 1990, Apelatywizacja biblijnych nazw własnych w języku polskim, Wrocław.
  • Dźwigoł R., 2004, Polskie ludowe słownictwo mitologiczne, Kraków.
  • Grabka B., 2002, Nagłos wokaliczny w gwarach polskich, Kraków.
  • R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa.
  • Kucharzyk R., 2010, Słownictwo odantroponimiczne w gwarach polskich, Kraków.
  • Kupiszewski W., 1974, Polskie słownictwo z zakresu astronomii i miar czasu. Stan obecny, historia i związki słowiańskie, Warszawa.
  • J. Wronicz (red.), Mały słownik gwar polskich, Kraków 2009.
  • E. Dąbrowski (red.), Podręczna encyklopedia biblijna, Poznań 1959.
  • S. Skorupka, Słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 1967–1968.
  • I. Ripka (red.), Slovník slovenských nárečí, t. i, Bratislava 1994.
  • Urbańczyk S., 1981, Zarys dialektologii polskiej, Warszawa.
  • Zarębski R., 2005, Słownik nazw osobowych w polskich przekładach Nowego Testamentu, Łódź.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-ef2f44d1-afab-4e58-b53c-4a5f08afd877
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.