Instytucjonalna ciągłość i zmiana w społeczności lokalnej. Na przykładzie zarządzania wspólnymi zasobami w Jurgowie, wsi polskiego Spisza

• Authors: Piotr Chmielewski , Jan Chmielewski

Title variants

EN

Institutional Continuity and Change in the Local Community. Example of Commons Governing in Jurgów, Village of Polish Spisz

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł analizuje ciągłość i zmianę reguł instytucjonalnych organizujących gospodarowanie wspólnymi leśnymi zasobami społeczności lokalnej Jurgowa, na polskim Spiszu. W wyniku zmiany część zasobów przyrodniczych wykorzystywanych zgodnie z tradycją została przekształcona w ośrodek sportów zimowych. Takie innowacyjne przedsięwzięcie wymagało nowych sposobów zbiorowego działania. Ważną rolę odegrali członkowie wspólnoty występujący w charakterze „okazjonalnych przywódców” i „instytucjonalnych przedsiębiorców”. Mieli oni ułatwione zadanie ze względu na tradycyjnie ugruntowane we wspólnocie sposoby rozwiązywania dylematów społecznych, wysoki poziom kapitału społecznego i zaufania wśród członków wspólnoty oraz spiskie zasoby kulturowe. Artykuł zwraca uwagę na potrzebę badania wspólnych zasobów w Polsce wskazując na fakt, iż ten aspekt różnorodności instytucjonalno-organizacyjnej i społeczno-kulturowej jest szczególnie ważny w obliczu zachodzących zmian. Tekst jest efektem badań jakościowych inspirowanych teoriami nowego instytucjonalizmu, w szczególności „Analizy Instytucjonalnej Rozwoju”.

EN

The article includes analysis of continuity and change of institutional rules applicable to governing the common-pool forest resources in possession of local community of Jurgów village, located within Polish Spisz. As a result of occurring change, traditionally exploited part of environmental resources was repositioned into modern winter sports resort. Such innovative adaptation required, and was challenged, by new collective action that was introduced by local society as common approach. It is such roles of local society members’ representatives, described as ‘occasional leaders’ and ‘institutional entrepreneurs’, that were taking major part in this complex process of transformation. Also noteworthy is that this task was to certain extent simplified by their traditionally rooted within local community resolving of social dilemmas skills, comparably high level of social capital, trust gained over the years among community members and cultural resources of Spisz area. The article directs readers attention towards need of Polish research on common pool resources, indicating that aspects of institutional-organizational structure, as well as, social-cultural diversity is particularly important in face of such changes taking place. This text was also result of qualitative research inspired by new institutionalism theories, in particular ‘Institutional Analysis and Development”.

Keywords

PL

instytucjonalni przedsiębiorcy; dylematy społeczne; działanie kolektywne; struktura instytucjonalno-organizacyjna; wspólne zasoby

EN

institutional entrepreneurs; social dilemmas; collective action; institutional-organizational structure; common-pool resources

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2017
• Issue: 3(226)
• Pages: 99-128

Contributors

author

Piotr Chmielewski

• Akademia Leona Koźmińskiego, ul. Jagiellońska 57/59, 03-301 Warszawa

author

Jan Chmielewski

• Akademia Leona Koźmińskiego, ul. Jagiellońska 57/59, 03-301 Warszawa

References

• Becker, Dustin i Elinor Ostrom. 1995. Human Ecology and Resource Sustainability: The Importance of Institutional Diversity. „Annual Review of Ecology and Systematics” 26: 113–133.
• Blumer, Herbert. 2007. Interakcjonizm symboliczny. Perspektywa i metoda. Tłum. G. Woroniecka. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Chmielewski, Jan. 2010. The Overriding Public Interest. Investing Versus Environmental Protection. W: W. Hoff (red.). Krytyka prawa – niezależne studia nad prawem. Tom III – Równość. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 41–53.
• Chmielewski, Jan. 2015. Pojęcie nadrzędnego interesu publicznego w prawie administracyjnym. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.
• Chmielewski, Piotr. 2011. Homo agens. Instytucjonalizm w naukach społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Poltext.
• Chmielewski, Piotr. 2012. Podejście do problemów dobra wspólnego w perspektywie nowego instytucjonalizmu. Na przykładzie zarządzania wspólnym zasobami przez społeczności lokalne. W: M. Gdula, A. Grzymała-Kazłowska i R. Włoch (red.). Nowe rzeczywistości społeczne nowe teorie socjologiczne. Dyskusje i interpretacje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 67–110.
• Chmielewski, Piotr. 2013. Elinor Ostrom. Wybory i decyzje indywidualne a wybory i decyzje zbiorowe – jak unikać dylematów społecznych. „Decyzje” 20: 125–139.
• Chmielewski, Piotr i Antoni Kamiński. 1999. Autokracja i liberalna demokracja: dwie strategie konstruowania porządku społecznego. W: A. Jasińska-Kania i K. Słomczyński (red.). Władza i struktura społeczna. Księga dedykowana Włodzimierzowi Wesołowskiemu. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, s. 35–49.
• Chowaniec, Anna. 2014. Ftóry Panu Bogu nie wyseł, rzucał za rzekę – narracje o spisko-podhalańskim pograniczu. W: M. Małynicz-Przybylska (red.). Co słychać na Podhalu. Tradycja we współczesności. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 119–148.
• Ciągwa, Józef. 1996. Dzieje i współczesność Jurgowa 1546–1996. Dejiny a súčasnosť Jurgova. Kraków: Towarzystwo Słowaków w Polsce.
• Denzau, Arthur i Douglass North. 2007. Shared Mental Models: Ideologies and Institutions. W: B. Peters i J. Pierre (red.). Institutionalism. Vol. 2, Los Angeles: Sage Publications, s. 229–253.
• Drucker, Peter. 1992. Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady. Tłum. A. Ehrlich. Warszawa: PWE.
• Dunbar, Robin. 2016. Człowiek. Biografia. Tłum. Ł. Lamża. Kraków: Copernicus Center Press.
• Dunbar, Robin. 2014. Nowa historia ewolucji człowieka. Tłum. B. Kucharczyk. Kraków: Copernicus Center Press.
• Eisenstadt, Shmuel. 1995. Power, Trust, and Meaning: Essays in Sociological Theory. Chicago–London: The University of Chicago Press.
• Elias, Norbert. 2008. Społeczeństwo jednostek. Tłum. J. Stawiński. Warszawa: WN PWN.
• Goffman, Erving. 2006. Rytuał interakcyjny. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Gorlach, Krzysztof. 2004. Socjologia obszarów wiejskich. Problemy i perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Hardin, Garett. 1968. The Tragedy of Commons. „Science” 162: 1243–1248.
• Hardy, Cynthia i Steve Maguire. 2008. Institutional Entrepreneurship. W: R. Greenwood, Ch. Oliver, K. Sahlin i R. Suddaby (red.). The SAGE Handbook of Organizational Institutionalism. Los Angeles: Sage Publications, s. 198–217.
• Kiser, Larry i Elinor Ostrom. 1982. Three Worlds of Action. A Methatheoretical Synthesis of Institutional Approaches. W: E. Ostrom (red.). Strategies of Political Inquiry. Beverly Hills – London – New Delhi: Sage Publications, s. 179–222.
• Koźmiński, Andrzej. 2013. Ograniczone przywództwo. Studium empiryczne. Warszawa: Poltext.
• Koźmiński, Andrzej. 2014. Czas pokera. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Koźmiński, Andrzej. 2016. Wyobraźnia ekonomiczna. Warszawa: Wydawnictwo Poltext.
• Kroh, Antoni. 2000. Spisz, Spiš, Zips, Szepes. W: A. Kroh (red.). Spisz. Wielokulturowe dziedzictwo. Sejny: Pogranicze.
• Kurczewska, Joanna, 2006, Lokalne społeczeństwo obywatelskie (Dwie możliwości interpretacyjne). W: B. Jałowiecki i W. Łukowski (red.). Społeczności lokalne. Teraźniejszość i przyszłość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, Wydawnictwo SWPS, Academica, s. 11–38.
• North, Douglass. 1990. Institutions, Institutional Change and Economic Performance. Cambridge: Cambridge University Press.
• Oakerson, Ronald. 1993. Reciprocity: A Bottom-Up View of Political Development. W: V. Ostrom, D. Feeny i H. Picht (red.). Rethinking Institutional Analysis and Development. Issues Alternatives, and Choices. San Francisco: ICS Press, s. 141–158.
• Olson, Mancur. 2012. Logika zbiorowego działania. Dobra publiczne i teoria grup. Tłum. S. Szymański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Ostrom, Elinor. 1990. Governing the Commons. The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge: Cambridge University Press. Wyd. polskie:
• Ostrom, Elinor. 2013. Dysponowanie wspólnymi zasobami. Tłum. Z. Wiankowska-Ładyka. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Ostrom, Elinor. 1998. A Behavioral Approach to the Rational Choice Theory of Collective Action. Presidential Address, American Political Science Association 1997. „American Political Science Review” (92)1: 1–22.
• Ostrom, Elinor. 2005. Understanding Institutional Diversity. Princeton University Press, Princeton and Oxford.
• Ostrom, Vincent i Elinor Ostrom. 2002. Public Goods and Public Choices. W: M. McGinnis (red.). Policentricity and Local Public Economies. Readings from the Workshop In Political Theory and Policy Analysis. Ann Arbor: The University of Michigan Press, s. 75–103.
• Ptaszyk, Michał. 1989. Spółki do zagospodarowania wspólnot gruntowych – sytuacja prawna, funkcjonowanie, perspektywy (stan prawny na dzień 1 I 1985 r.). Kraków: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 154.
• Putnam, Robert. 2008. Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Tłum. P. Sadura i S. Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Sikora, Katarzyna. 2010. Spisz – kraina wielu kultur. Łapsze Niżne: Agencja Fotograficzna Studio-F.
• Starosta, Paweł. 2002. Społeczność lokalna. W: Encyklopedia socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, t. 4, s. 97–108.
• Starosta, Paweł. 2006. O pożytkach płynących z badania społeczności lokalnych na podstawie programu Polska Lokalna. W: B. Jałowiecki i W. Łukowski (red.). Społeczności lokalne. Teraźniejszość i przyszłość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, Wydawnictwo SWPS, Academica, s. 83–105.
• Starościak, Jerzy. 1978. Prawo administracyjne. Warszawa: PWN.
• Szczepański, Marek i Anna Śliz. 2006. W kręgu kapitałów. W: M. Szczepański i A. Śliz (red.). Kapitały: ludzie i instytucje. Studia i szkice socjologiczne. Tychy – Opole: Śląskie Wydawnictwa Naukowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 7–13.
• Sztompka, Piotr. 2007. Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Tönnies, Ferdinand. 1988[1887]. Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury. Tłum. M. Łukasiewicz. Warszawa: PWN.
• Tittenbrun, Jacek. 2014. Kolonizacja świata nauki przez kapitał. Teoria światów równoległych w wydaniu socjologii wiedzy. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Wrzosek, Stanisław. 2001. Interes ogólny a interes indywidualny w koncepcji rozwoju zrównoważonego. W: F. Piontek (red.). Ekonomia a rozwój zrównoważony. T. I. Teoria i kształcenie. Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, s. 278–284.