Malarz ziemi. Józef Chełmoński w kręgu europejskich tendencji pejzażu

• Authors: Rosales Rodriguez Agnieszka

Title variants

EN

Painter of the Land. Józef Chełmoński within European Tendencies in Landscape Painting

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article aims at identifying various references that Józef Chełmoński’s painting made to the widely perceived tradition of 19 th -century European landscape. The analysis does not only include the Polish artist’s direct connections with the group of Munich or Paris painters (both from among the academic circles and unofficial ones), but also the ways the artist drew from the modern aesthetic tendencies, conventions, and visual strategies he became acquainted with when abroad, all of those rooted in the discovery of photography, Realism, Impressionism, Symbolism, or Japonism. The Author also analyses the position J. Chełmoński’s art held in the national discourse of Polish artistic criticism and the myth it implied of a painter of land, attached to native landscape and thence drawing nutritious creative forces, national in content and form, while indifferent to cosmopolitan vogues. This suggestive vision of Chełmoński as a wild instinctive artist, consolidated particularly by Stanisław Witkiewicz, is confronted with the organic concept of Gustave Courbet’s creative process, the searches of the Barbizon School and of its German followers.

Keywords

EN

Józef Chełmoński; tradition of 19 th-century European landscape; Munich; Paris; photography; Realism; Impressionism; Symbolism; Japonism; Polish artistic criticism

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2014
• Volume: 76
• Issue: 4
• Pages: 615-636

Contributors

author

Rosales Rodriguez Agnieszka

• Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa

References

• Beauvois Daniel, „Mit «kresów wschodnich», czyli jak mu położyć kres”, [w:] Polskie mity polityczne XIX i XX wieku, red. Wojciech Wrzesiński, Wrocław 1994.
• Bayersdorfer Adolf, „Max Gierymski”, Neue Freie Presse, 1875 (19 I).
• Broude Norma, The Macchiaioli. Italian Paiters of the Nineteenth Century, Yale University Press, New Haven and London 1987.
• Castagnary Jules-Antoine, Exposition des Oeuvres de Gustave Courbet: à l’École des Beaux-Arts, Paris 1882.
• Chadwick Whitney, Women, Art, and Society, London 1990.
• Chełmoński Józef, „Wojciech Gerson”, Biblioteka Warszawska, t. 2., 1902.
• Chłędowski Kazimierz, Sztuka współczesna i jej kierunki, Lwów 1873.
• Czaplejewicz Eugeniusz, „Czym jest literatura kresowa”, [w:] Kresy w literaturze. Twórcy dwudziestowieczni, red. Eugeniusz Czaplejewicz, Edward Kasperski, Warszawa 1996.
• Czarnocka Krystyna, Józef Chełmoński, Warszawa 1957.
• Dienstl Marian, „Sto lat istnienia Akademii monachijskiej”, Kurier Warszawski, 1909, nr 158.
• Feliks Jasieński i jego Manggha, oprac. Ewa Miodońska-Brookes, Maria Cieśla-Korytowska, Kraków 1992. Fijałkowski Mieczysław, Uśmiechy lat minionych, Katowice 1962.
• Gerson Wojciech, „Z malarstwa. III. Wystawa prac Józefa Chełmońskiego”, Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne, 1890, nr 346.
• Godebski Cyprian, „Listy o sztuce”, Gazeta Polska, 1875, nr 197
• Godebski Cyprian, „Listy o sztuce”, Gazeta Polska, 1875, nr 259
• Gołąb Maria, Chełmoński. Chmielowski. Witkiewicz. Pracownia w Hotelu Europejskim w Warszawie 1874-1883, kat. wyst., Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 2010.
• Górska Pia, Paleta i pióro, Kraków 1956.
• Grabska Elżbieta, Moderniści o sztuce, Warszawa 1971.
• Janion Maria, Niesamowita słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Kraków 2006.
• Jellenta Cezary, „Intensywizm”, Głos, 1897, nr 34-36.
• Józef Chełmoński, red. Krystyna Sroczyńska, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1978.
• Józef Chełmoński w świetle korespondencji, oprac. Jan Wegner, Wrocław 1953.
• Juszczak Wiesław, Malarstwo polskie. Modernizm, Warszawa 1977.
• Klaczko Julian, „Sztuka polska”, Wiadomości Polskie, 1857.
• Korespondencja Antoniego Sygietyńskiego i Piotra Chmielowskiego, oprac. Edward Kiernicki, Wrocław 1963.
• Krypczyk Aleksandra, „Pejzaż w twórczości polskich monachijczyków w drugiej połowie XIX wieku”, [w:] Les macchiaioli. Les impressionistes italiens?, kat. wyst., Musée d’Orsay et Musée de l’Orangerie, Paris 2013.
• Malarze polscy w Monachium. Materiały sesji naukowej, red. Zbigniew Fałtynowicz, Eliza Ptaszyńska, Suwałki 2007.
• Makowski Stanisław, „Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim”, [w:] Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie, red. Stanisław Makowski, Urszula Makowska, Małgorzata Nasteruk, Warszawa 2012.
• Malinowski Jerzy, Malarstwo polskie XIX wieku, Warszawa 2003.
• Malinowski Jerzy, Imitacje świata. O polskim malarstwie i krytyce artystycznej drugiej połowy XIX w., Kraków 1987.
• Masłowski Maciej, Malarski żywot Józefa Chełmońskiego, Warszawa 1972.
• Matuszczak Tadeusz, Józef Chełmoński (1849-1914), kat. wyst., Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 1987.
• Micke-Broniarek Ewa, Malarstwo polskie. Realizm, naturalizm, Warszawa 2005.
• Miriam [Przesmycki Zenon], „Wystawy”, Chimera, 1901, t. 1., z. 2.
• Morton Mary, „To Create a Living Art. Rethinking Courbet’s Landscape Painting”, [w]: Courbet and the Modern Landscape, red. Mary Morton, Charlotte Eyerman, kat. wyst., The J.Paul Getty Museum, Los Angeles 2006; Museum of Fine Arts, Houston 2006; The Walters Art Museum, Baltimore 2006-2007.
• Niestierow Michaił, „Wspomnienie przyjaciela. Jan Stanisławski”, Sztuki Piękne, 1924, nr 3.
• Niewiadomski Eligiusz, Malarstwo polskie XIX i XX wieku, Warszawa 1926.
• Pecht Friedrich, Geschichte der Münchner Kunst im 19. Jahrhundert, München 1888.
• Piątkowski Henryk, „Henryk Pillati”, Tygodnik Ilustrowany 1894, nr 1.
• Piątkowski Henryk, Polskie malarstwo współczesne. Szkice i notaty, Petersburg 1895.
• Piotrowski Antoni, Józef Chełmoński. Wspomnienie, Kraków 1917.
• Schama Simon, Landscape and Memory, Bath 1995.
• Sewer [Maciejowski Ignacy], „Kilka słów o charakterze polskiej szkoły w Monachium”, Ruch Literacki, 1876, nr 27.
• Siemieński Lucjan, „Z wystawy obrazów i rzeźb”, Czas, 1875, nr 142.
• Sienkiewicz Henryk, „Wystawa Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych […] Dwa obrazy Witkiewicza”, Słowo, 1882, nr 149.
• Starzyński Juliusz, Aleksander Gierymski, Warszawa 1967.
• Stępień Halina, Maksymilian Gierymski, Warszawa 1983.
• Stępień Halina, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1855, Wrocław 1990.
• Stępień Halina, Liczbińska Maria, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914: materiały źródłowe, Warszawa 1994.
• Stępień Halina, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1856-1914, Warszawa 2003.
• Sygietyński Antoni, „Sztuka na Wystawie Powszechnej w Paryżu”, Ateneum, t. 3., 1878.
• Troyer Nancy, The Macchiaioli: Effects of Modern Color Theory, Photography, and Japanese Prints on a Group of Italian Painters, 1855-1900, Evanston, Ill., Northwestern University, 1978.
• Witkiewicz Stanisław, Aleksander Gierymski, Lwów 1903.
• Witkiewicz Stanisław, „Juliusz Kossak”, [w:] Stanisław Witkiewicz, Pisma zebrane, t. 2.: Monografie artystyczne, red. Jan Zygmunt Jakubowski i Maria Olszaniecka, Kraków 1974, s. 34.
• Witkowska Alina, „Dziko – pięknie – groźnie, czyli Ukraina romantyków”, [w:] Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie, red. Stanisław Makowski, Urszula Makowska, Małgorzata Nasteruk, Warszawa 2012.