Aniela Pająkówna – malarka z Medyki (w 150. rocznicę urodzin)

• Authors: Jakubowski Bartosz

Title variants

EN

Aniela Pająkówna – the Painter from Medyka (on the 150th birth anniversary)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W roku bieżącym przypada 150. rocznica urodzin Anieli Pająkówny (1864–1912), córki stangreta w majątku Pawlikowskich w Medyce, artystki zapomnianej, która dzięki wielkiemu talentowi i opiece Heleny i Mieczysława Pawlikowskich dostąpiła awansu społecznego, na stałe weszła do historii polskiego malarstwa, a poprzez związek ze Stanisławem Przybyszewskim – polskiej literatury. Paradoksalnie postać Pająkówny jest bardziej znana w innych miejscach niż w rodzinnej Medyce, gdzie jeszcze do niedawna mało kto o niej słyszał. Autor artykułu przybliża sylwetkę artystki w oparciu o fragmenty jej korespondencji z Heleną z Dzieduszyckich Pawlikowską i o listy Stanisława Przybyszewskiego. Motyw przewodni artykułu koncentruje się na dwóch zagadnieniach: mecenacie rodziny Pawlikowskich, który umożliwił Pająkównie edukację malarską, ugruntował jej pozycję w polskim środowisku artystycznym przełomu XIX i XX wieku i zapewnił godne warunki egzystencji, oraz związku Anieli z pisarzem – dekadentem Stanisławem Przybyszewskim. Cytowane fragmenty korespondencji ukazują Pająkównę jako osobę skromną i wrażliwą, zarazem naiwną i łatwowierną, co skrzętnie wykorzystywał Przybyszewski, podsycając uczucia artystki w celu wyciągania od niej pieniędzy. W artykule świadomie pominięto przedstawienie biografii artystycznej Anieli Pająkówny, koncentrując się jedynie na uwzględnieniu jej prac związanych bezpośrednio z mecenasami – Pawlikowskimi, bliskimi jej osobami oraz rodzinną Medyką.

EN

This year is the 150th anniversary of the birth of Aniela Pająkówna (1864–1912), the daughter of a coachman in the estate of the Pawlikowski family in Medyka, and a forgotten artist. Thanks to her talent as well as to the care of Helena and Mieczysław Pawlikowscy, she managed to ascend the social ladder and earned herself a permanent record in the history of Polish art, and thanks to her relationship with Stanisław Przybyszewski, also in the history of Polish literature. Paradoxically, the figure of Pająkówna is more known in other places than in her home village Medyka, where until recently hardly anyone had ever heard of her. The author of this article gives a broad outline of the artist's life and work on the basis of her exchange of letters with Helena Pawlikowska née Dzieduszycka and Stanisław Przybyszewski. The article has two main themes. The first of these is the patronage of the Pawlikowski family, which allowed Pająkówna to get educated as a painter, established her position in the Polish artistic environment at the turn of the nineteenth century, as well as ensured her equitable living conditions. The second one is Pająkówna’s relationship with the decadent writer Przybyszewski. The fragments of their letters quoted in this article show Pająkówna as a modest, sensitive, and at the same time naïve and ingenuous person. Przybyszewski made the most of these features of her character by stirring the painter’s feelings towards himself in order to extract money from her. The author has intentionally left out the artistic biography of Pajakówna and discussed only those of her works which are directly connected with her patrons, i.e. the Pawlikowski family, her own family and friends, and her home village Medyka.

Keywords

PL

Aniela Pająkówna; Pająk; Medyka; Pawlikowscy; Helena z Dzieduszyckich Pawlikowska; Mieczysław Pawlikowski; Stanisław Przybyszewski; malarstwo polskie XIX/XX wieku

EN

Aniela Pająkówna; Pająk; Medyka; the Pawlikowski family; Helena Pawlikowska née Dzieduszycka; Mieczysław Pawlikowski; Stanisław Przybyszewski; the Polish art of the 19th–20th centuries

• Publisher: Biblioteka Jagiellońska
• Journal: Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej
• Year: 2014
• Volume: 64
• Pages: 47-64

Contributors

author

Jakubowski Bartosz

Identifiers

ISBN

978-83-940803-7-2