Racjonalność religii jako forma jej apologii

• Authors: Jasiński Karol

Title variants

EN

Rationality of Religion as a Form of Its Apology

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest podjęcie refleksji nad racjonalnością religii, traktowanej jako forma jej apologii. Artykuł składa się z trzech zasadniczych części. W pierwszej doprecyzowano charakter apologii religii jako sposobu uzasadnienia religii, obrony jej przed krytyką oraz wykazania prawdziwości i wiarygodności twierdzeń. Wskazano też racje na rzecz religii, pochodzące z refleksji rozumowej, analizy bytowej struktury człowieka i jego różnych potrzeb. W części drugiej poruszono zagadnienie racjonalności, różnych sposobów jej rozumienia i typów. W części trzeciej zwrócono natomiast uwagę na relacje między religią i racjonalnością oraz związane z nimi kwestie (napięcie między elementem racjonalnym i irracjonalnym w religii, charakter racjonalności w religii, rolę doświadczenia religijnego, racjonalność przekonań religijnych, rolę języka oraz dostarczenie tzw. „dobrych racji”).

EN

Presented article reflects on the rationality of religion, treated as a form of its apology. Three main parts are distinguished in it. The nature of the apology of religion as a means of justifying religion, defending it against criticism, and demonstrating the truth as well as credibility of statements are specified in the first part. The reasons for religion, derived from rational reflection, the analysis of the existential structure of man and his various needs are also indicated. The issue of rationality, different ways of understanding it and types are dealt with in the second part, whereas he third part is concerned with the relationship between religion and rationality as well as related issues (the tension between the rational and irrational in religion, the nature of rationality in religion, the role of religious experience, rationality of religious beliefs, the role of language and the provision of the so-called “good reasons”).

Keywords

PL

apologia; religia; racjonalność; przekonania religijne; doświadczenie

EN

apology; religion; rationality; religious beliefs; experience

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2022
• Issue: 1
• Pages: 63-82

Dates

published

2022-06-30

Contributors

author

Jasiński Karol

References

• Ajdukiewicz K., 2004, Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania. Metafizyka, Antyk-Aletheia, Kęty-Warszawa.
• Alston W.P., 1991, Perceiving God. The Epistemology of Religious Experience, Cornell University Press, Ithaca.
• Bocheński J.M., 1990, Logika religii, tłum. Magala S., PAX, Warszawa.
• Bombik M., 2001, Typy racjonalności, cz. 1, Studia Philosophiae Christianae, nr 37, s. 5-42.
• Bronk A., 2009, Podstawy nauk o religii, KUL, Lublin.
• Constant B., 2007, O religii, tłum. Kruszyńska S., PWN, Warszawa.
• Cover J.A., 2019, Cuda a teizm (chrześcijański), tłum. Iwanicki M., w: Gutowski P. i Iwanicki M. (red.), Teizm, ateizm i religia. Najnowsze spory w anglosaskiej filozofii analitycznej, KUL, Lublin, s. 625-654.
• Hetmański M., 2021, Racjonalność formułowania i uzasadniania przekonań religijnych, http://www.kul.pl/files/57/aktualnosci/hetmanski_racjonalnosc.pdf [dostęp: 18.10.21].
• Hick J., 1994, Argumenty za istnieniem Boga, tłum. Kuniński M., Znak, Kraków.
• Inwagen P. van, 2019, Zawsze, wszędzie i bez względu na osobę niesłusznie jest żywić przekonania oparte na niedostatecznym materiale dowodowym, tłum. Teske J.K., w: Gutowski P., i Iwanicki M. (red.), Teizm, ateizm i religia. Najnowsze spory w anglosaskiej filozofii analitycznej, KUL, Lublin, s. 335-353.
• Keler K., 2012, Apologia Kościoła we współczesnej Azji, w: Krauze F. i Rabczyński P. (red.), Apologia Kościoła dzisiaj, Stowarzyszenie Teologów Fundamentalnych w Polsce, Gdańsk-Olsztyn-Bydgoszcz, s. 35-60.
• Kelly T., 2019, Consensus Gentium: refleksje na temat argumentu z „powszechnej zgody” za istnieniem Boga, tłum. Iwanicki M. i Jarocki J., w: Gutowski P. i Iwanicki P. (red.), Teizm, ateizm i religia. Najnowsze spory w anglosaskiej filozofii analitycznej, KUL, Lublin, s. 377-403.
• Kleszcz R., 1998, O racjonalności. Studium epistemologiczno-logiczne, UŁ, Łódź.
• Kleszcz R., 2003, O racjonalności i jej granicach, Roczniki Filozoficzne, nr 1, s. 171-190.
• Kłos J., 2003, Pewność wobec niepewności. Szkic o filozofii wiary Johna H. Newmana, KUL, Lublin.
• Kołakowski L., 1997, Świadomość religijna i więź kościelna, PAX, Warszawa.
• Kondrat K., 2002, Racjonalność i konflikt wierzeń religijnych, UWr, Wrocław.
• Kowalewski W., 2011, Apologia Kościoła Chrześcijan Baptystów, w: Moskal P. (red.), Apologia religii, KUL, Lublin, s. 157-177.
• Morawiec E., 2014, Wybrane filozoficzne koncepcje rozumu ludzkiego i racjonalność, Liberi Libri, Warszawa.
• Moskal P., 2012, Apologia religii katolickiej, KUL, Lublin.
• Nagel T., 2019, Świecka filozofia a usposobienie religijne, tłum. Iwanicki M. i Jarocki J., w: Gutowski P., Iwanicki M. (red.), Teizm, ateizm i religia. Najnowsze spory w anglosaskiej filozofii analitycznej, KUL, Lublin, s. 727-743.
• Pencuła M., 2020, Ateistyczna apologetyka religii we współczesnej filozofii polskiej, UW, Warszawa.
• Pepliński M., 2000, Trzy koncepcje racjonalności przekonania o istnieniu Boga. Analiza argumentacji Alvina Plantingi, Kwartalnik Filozoficzny, nr 1, s. 25-50.
• Pepliński M., 2003, O cenności racjonalności w wierze religijnej, Roczniki Filozoficzne, nr 1, s. 219-244.
• Pepliński M., 2004, Cele teologii naturalnej i filozoficznej a preferowane wartości poznawcze, Przegląd Religioznawczy, nr 2, s. 3-11.
• Pepliński M., 2011, Analityczna epistemologia religii ostatnich pięciu dekad, Filo-Sofija, nr 4, s. 919-938.
• Perszon J., 2012, Apologia Kościoła we współczesnej Ameryce Północnej, w: Krauze F. i Rabczyński P. (red.), Apologia Kościoła dzisiaj, Stowarzyszenie Teologów Fundamentalnych w Polsce, Gdańsk-Olsztyn-Bydgoszcz, s. 79-116.
• Pietrzak A., 2012, Apologia Kościoła we współczesnej Ameryce Łacińskiej, w: Krauze F. i Rabczyński P. (red.), Apologia Kościoła dzisiaj, Stowarzyszenie Teologów Fundamentalnych w Polsce, Gdańsk-Olsztyn-Bydgoszcz, s. 61-77.
• Possenti V., 2005, Religia i życie publiczne. Chrześcijaństwo w dobie ponowożytnej, tłum. Żeleźnik T., PAX, Warszawa.
• Przełęcki M., 1996, Poza granicami nauki, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, Warszawa.
• Przełęcki M., 2021, Problem racjonalności wierzeń religijnych, www.humanizm.net.pl/marian.html [dostęp: 28.09.2021].
• Przełęcki M., 2002, O rozumności i dobroci. Propozycje i morały, Semper, Warszawa.
• Rossa P., 2012, Apologia Kościoła w dzisiejszej Europie Środkowo-Wschodniej. Zarys problematyki, w: Krauze F. i Rabczyński P. (red.), Apologia Kościoła dzisiaj, Stowarzyszenie Teologów Fundamentalnych w Polsce, Gdańsk-Olsztyn-Bydgoszcz, s. 117-138.
• Rowland T., 2010, Wiara Ratzingera. Teologia Benedykta XVI, tłum. Gomola A., WAM, Kraków.
• Rusecki M., 2011, Apologia chrześcijaństwa na przykładzie świadectwa, w: Moskal P. (red.), Apologia religii, KUL, Lublin, s. 223-247.
• Stróżewski W., 2005, Istnienie i sens, Znak, Kraków.
• Szahaj A., 1996, Co to jest postmodernizm?, Ethos, nr 33-34, s. 63-78.
• Szahaj A., 2008, Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
• Sztajer S., 2009, Racjonalność religii wobec niektórych współczesnych prób jej naturalizacji, w: Drozdowicz Z., Melosik Z., Sztajer S. (red.), O racjonalności w nauce i w życiu społecznym, UAM, Poznań, s. 273-289.
• Tischner J., 2000, Myślenie według wartości, Znak, Kraków.
• Wojewoda M., 2010, Pluralizm aksjologiczny i jego implikacje we współczesnej filozofii religii, UŚ, Katowice.
• Wolicka E., 1997, Dwie niesprzeczne racje. Rozum czy serce?, Znak, nr 6, s. 4-13.
• Wolicka E., 1999, Odzyskać wymiar mądrościowy, Znak, nr 4, s. 89-93.
• Wolniewicz B., 1993, Filozofia i wartości, UW, Warszawa.
• Ziemiński I., 2013, Filozofia religii jako droga do sceptycyzmu, Studia Religiologica, nr 4, s. 263-273.
• Życiński J., 1983, Rodzaje i warunki racjonalności poznawczej, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, nr 5, s. 26-37.
• Życiński J., 1985, Teizm i filozofia analityczna, t. 1, Znak, Kraków.

Identifiers

ISSN

1233-9717