Imiona nadawane dzieciom w rzeszowskiej parafii farnej na początku XX wieku

• Authors: Sabina Rejman

Title variants

EN

Christian Names Given to Children in the Rzeszów Church Parish at the Beginning of the 20th Century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Parafia farna w Rzeszowie na początku XX w. obejmowała Rzeszów i pięć podrzeszowskich wsi: Staroniwę, Wilkowyję, Pobitno, Załęże i Zwieńczycę. Przedmiotem badań była popularność imion nadawanych na chrzcie w latach 1910–1912. Na tej podstawie można wnioskować o społeczności parafii, jej aspiracjach i obyczajach. W latach 1910–1912 w parafii odnotowano 2050 chrztów, z czego w Rzeszowie 1352 i we wsiach parafii 698. Na wsi rodzice przeważnie nadawali dziecku jedno imię, w mieście przeważały imiona podwójne. Zasób imion dla dziewczynek był większy niż dla chłopców i bogatszy w mieście. Najpopularniejsze imiona męskie to Stanisław, Józef, Jan i Władysław, żeńskie natomiast to Zofia, Helena, Maria w mieście i Marianna na wsi. W rankingu najpopularniejszych imion męskich i żeńskich na pierwszych miejscach nie zaobserwowano większych różnic między miastem a wsią, pojawiały się one na dalszych. Związek między imieniem wybranym na chrzcie, wspomnieniem liturgicznym świętego i czasem urodzenia lub chrztu daje się zauważyć, ale nie jest bezwzględnie stosowaną regułą. Odsetek urodzeń pozamałżeńskich w mieście (12%) był znacznie wyższy niż na wsi (5%), ale dzieci ze związków pozamałżeńskich nie były piętnowane imieniem rzadko występującym w danej społeczności.

EN

The church parish in Rzeszów at the beginning of the 20th century included Rzeszów and five villages around Rzeszów: Staroniwa, Wilkowyje, Pobitno, Załęże and Zwieńczyca. The research dealt with the popularity of Christian names children were baptised in the years 1910–1912. On that basis it may be concluded what the parish community was like and what their aspirations and customs were. In the years 1910–1912 there were 2050 baptisms in the parish, including 1352 in Rzeszów and 698 in the villages. The parents in the villages usually gave one Christian name to their children, in the town the majority of names were double. The list of girls’ names was longer than the boys’ one, and more diversified in the town. The most popular boys’ names were Stanisław, Józef, Jan and Władysław, and the girls’ names – Zofia, Helena, Maria in the town and Marianna in the country. The first positions of the ranking of the most popular names in the town did not differ significantly from the ones in the country, the differences appeared in the other positions. The relation between the name the child was baptised, a liturgical reference to the saint and the time of birth or baptism is visible, but is not obligatory. The percentage of extramarital births in the town (12%) was much higher than in the country (5%), but the children born out of wedlock were not stigmatised with a rare name.

Keywords

PL

Rzeszów; parafia farna; początek XX w.; księgi metrykalne; chrzty; imiona

EN

Rzeszów; church parish; beginning of the 20th century; parish registers; baptisms; Christian; names

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przeszłość Demograficzna Polski
• Year: 2017
• Volume: 39
• Pages: 253-281

Contributors

author

Sabina Rejman

• Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Socjologiczno-Historyczny

References

• Archiwum Państwowe w Rzeszowie, zespół numer 1132 Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Rzeszowie, sygn. 10 (Księga urodzeń Rzeszów, Staroniwa, Pobitno, Załęże, Wilkowyja, Zwieńczyca 1909–1911), sygn. 12 (Księga urodzeń Rzeszów, Staroniwa, Zwieńczyca, Załęże, Pobitno, Wilkowyja 1912–1913).
• Podręczna Encyklopedya Kościelna. Opracowana pod kierunkiem ks. Stanisława Galla (et al.) i redaktora ks. Zygmunta Chełmickiego. T. 21–22. Warszawa: Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Kraków: Gebethner i S-ka, 1910.
• Podręczna Encyklopedya Kościelna. Opracowana pod kierunkiem ks. Stanisława Galla (et al.) i redaktora ks. Zygmunta Chełmickiego. T. 31–33. Warszawa: Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Kraków: Gebethner i S-ka, 1913.
• Schematismus universi venerabilis cleri saecularis et regularis dioecesis rit. lat. Premisliensis pro Anno Domini 1912. Przemyśl: Sumptibus cleri dioecesani r. l. – typis Drukarnia J. Łazora, 1911.
• Adamiak, Kazimierz. „Imiona chrzestne dzieci chłopskich okolic Fajsławic w drugiej połowie XVIII wieku”. Roczniki Historii Kościoła 60 (2013), 5: 139–179.
• Boratyn, Marcin. „Imiona nadawane dzieciom przy chrzcie w Husowie w latach 1829– 1918”. W: Husów. Wieś na Pogórzu Dynowskim w ujęciu monograficznym, red. Alfred Uchman, 416–422. Husów: Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne im. Wincentego Stysia Urząd Gminy Markowa, 2010.
• Budzyński, Zdzisław. Ludność pogranicza polsko-ruskiego w drugiej połowie XVIII wieku. T. 1. Przemyśl–Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1993.
• Budzyński, Zdzisław. „Najstarsza parafia rzeszowska”. W: Kościoły, klasztory i parafie dawnego Rzeszowa. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej dla uczczenia Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa 15–16 XI 2000 r., red. Małgorzata Jarosińska, 7–20. Rzeszów: Mitel, 2001.
• Budzyński, Zdzisław, Tomasz J. Filozof, „Parafia Farna”. W: Encyklopedia Rzeszowa, red. Jan Draus, 419–421. Rzeszów: RS Druk, 2004.
• Bystroń, Jan Stanisław. Księga imion w Polsce używanych. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze Rój, 1938.
• Chludziński, Andrzej. „Nazwy osobowe mieszkańców Kłodkowa koło Trzebiatowa z 1929 roku jako świadectwo zmian ludnościowych na Pomorzu”. W: Trzebiatów – spotkania pomorskie 2008, red. Janina Kochanowska, 77–90. Pruszcz Gdański: Wydawnictwo Jasne, Trzebiatów: Trzebiatowski Ośrodek Kultury, 2009.
• Czop, Anna. „Ruch naturalny ludności w parafii juncewskiej w latach 1801–1870 (na podstawie ksiąg metrykalnych)”. Przeszłość Demograficzna Polski 29 (2010): 99–139.
• Gacek, Jerzy. „Roman Krogulski”. W: Encyklopedia Rzeszowa, red. Jan Draus, 257. Rzeszów: RS Druk, 2004.
• Górny, Marek. „Co wiemy o imionach otrzymywanych przez dzieci w parafii Łask w XVI–XVII wieku?”. Przegląd Historyczny 79 (1988), 3: 581–587.
• Górny, Marek. Rodzina chłopska w świetle swoich antroponimów. Studia nad kulturą nazewniczą wsi pałuckiej w XVII wieku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1993.
• Górny, Marek. „Uwagi o analizie imion chrzestnych z małopolskiej parafii Rudawa z XVI–XIX w.”. Onomastica 36 (1991): 271–275.
• Górny, Marek. „W sprawie analizy nazw osobowych mieszkańców wsi podkieleckich z lat 1593–1698”. Przegląd Historyczny 81 (1990), 1–2: 221–239.
• Górny, Marek. „Wybór imion dla dzieci szlacheckich w powiecie kcyńskim w XVII wieku”. Genealogia 5 (1995): 53–67.
• Kamińska-Kwak, Jolanta. „Kolegium pijarskie”. W: Encyklopedia Rzeszowa, red. Jan Draus, 229–230. Rzeszów: RS Druk, 2004.
• Kośka, Lidia. Imiona przez Żydów polskich używane. Kraków: Wydawnictwo Austeria, 2002.
• Motyka, Andrzej. „Parafia rzeszowska w okresie międzywojennym (1918–1939)”. W: Kościoły, klasztory i parafie dawnego Rzeszowa. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej dla uczczenia Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa 15–16 XI 2000 r., red. Małgorzata Jarosińska, 41–57. Rzeszów: Mitel, 2001.
• Nabywaniec, Stanisław. „Parafia farna w czasach rozbiorowych”. W: Kościoły, klasztory i parafie dawnego Rzeszowa. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej dla uczczenia Wielkiego Jubileuszu Chrześcijaństwa 15–16 XI 2000 r., red. Małgorzata Jarosińska, 21–39. Rzeszów: Mitel, 2001.
• Piórek, Marian. „Zanim powstało miasto Kolbuszowa. Chrzty, śluby, imiona i nazwiska mieszkańców parafii kolbuszowskiej w latach 1640–1700”. Rocznik Kolbuszowski 8 (2005): 41–137.
• Rachwał, Piotr. „Imiona chrzestne mieszkańców Iskrzyni w XIX wieku na podstawie metryk parafii Krościenko Wyżne z lat 1848–1900”. Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne 94 (2010): 257–274.
• Rejman, Sabina. Ludność podmiejska Rzeszowa w latach 1784–1880. Studium demograficzno-historyczne. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2006.
• Zaleski, Wincenty, ks. SDB. Sanktuaria polskie. Katalog encyklopedyczny miejsc szczególnej czci Osób Trójcy Przenajświętszej, Matki Bożej i Świętych Pańskich. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie, 1988.
• Zaleski, Wincenty, ks. SDB. Święci na każdy dzień. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie, 1998.
• Zielińska, Agnieszka. „Imiona chrzestne wśród katolików i ewangelików w Toruniu w XIX i na początku XX wieku”. Rocznik Toruński 39 (2012): 161–193.

Identifiers

DOI

10.18276/pdp.2017.39-10