Kultura druku i jej wpływ na zmiany cywilizacyjne

• Authors: JUDA Maria

Title variants

EN

Print culture and its impact on civilization changes

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono genezę technik drukarskich i ich zastosowanie w produkcji książki od najdawniejszych dokonań w tym zakresie w chinach aż po początki sztuki typograicznej w europie w połowie Xv w. Uwagę skierowano również na techniczne aspekty wynalazku Jana Gutenberga oraz komponenty sztuki drukarskiej, takie jak materiał typograiczny, farba i prasa drukarska. przedstawiono rozwój typograii w europie i na pozostałych kontynentach oraz jej wykorzystanie w powstaniu cenzury, odkrywaniu na nowo antyku, wykształceniu się warstwy zawodowych literatów, prawa autorskiego, rozwoju krytycznych badań naukowych, standaryzacji i unarodowieniu pisma drukowanego oraz pisowni i ortograii języków narodowych. Zwrócono też uwagę na ukształtowanie się właściwej dla typograii formy książki, na zmiany w sposobie lektury oraz na wpływ drukarstwa na zwiększenie moż- liwości komunikacyjnych tkwiących w piśmie i w słowie drukowanym.

EN

The author presents the origins of printing techniques and their application to production of books dating from the earliest achievements in this ield in china until the beginning of typographic art in europe in the mid-iteenth century. Attention was focused on technical aspects of the Johannes Gutenberg’s invention and the art of printing components, such as typographic material, ink and printing press. he evolution of typography in europe and other continents was presented as well as its efects on the rise of censorship, rediscovery of antiquity, forming of the profession of qualiied writers, copyright law, development of critical research, standardization and nationalization of the print, spelling and orthography of national languages. Attention was also paid to the process of constituting the form of a book adequate for typography, to changes in the way of reading, and to impact of printing on the increase in communications capabilities inherent in written and printed word.

Keywords

PL

Bibliologia historyczna; Druk; Drukarstwo; Gutenberg Jan; Książka drukowana; Cenzura; Prawo autorskie; Obieg informacji

EN

Historical bibliology; Print; Printing; Gutenberg Johannes; Printed book; Censorship; Copyright; Information flow

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Folia Bibliologica
• Year: 2016
• Volume: 58
• Pages: 13-34

Dates

published

2016-12-20

Contributors

author

JUDA Maria

• ZAKŁAD KULTURY KSIĄŻKI I NAUK POMOCNICZYCH BIBLIOLOGII, INSTYTUT INFORMACJI NAUKOWEJ I BIBLIOTEKOZNAWSTWA, Pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4, 20-032 Lublin

References

• Bauer F., Technisches in der Geschichte der Schriftgisserei, „Gutenberg-Jahrbuch” 1927, T. 2, s. 221.
• Bauer F., Die deutsche Schriftgiessersprache, „Gutenberg-Jahrbuch” 1931, T. 6, s. 281-284.
• Blake N.F., Dating in First Books Printed in English, „Gutenberg-Jahrbuch” 1978, T. 53, s. 43.
• Borsa G., Die volkssprachigen Drucke im 15. und 16. Jahrhundert in Ungarn, „Gutenberg-Jahrbuch” 1987, T. 62, s. 104.
• Nachricht von der Stempelschneiderey und Schriftgiesserey: zur Erläuterung der Enschedischen Schriftprobe, [ed.] J.G.I. Breitkopf, Leipzig: [b.m], 1777.
• Calligraphy & printing in the sixteenth century dialogue attributed to Christopher Plantinin French and Flemish facsimile, ed. by R. Nash, Antwerp: The Plantin-Moretus Museum, 1964.
• Calvo H., The state of the discipline. The Politics of Print. The Historiography of the Book in Early Spanish America, „Book History” 2003, T. 6, s. 277-305.
• Carter H., The Invention of Printing in China and its Spread Westward, 2 ed., New York: Ronald Press Company, 1955.
• Cave R., Ayad S., Historia książki. Od glinianych tabliczek po e-booki, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2015.
• Chadwick J., Pismo linearne B i pisma pokrewne, Warszawa: Wydawnictwo RTW, 1998.
• Dal E., Bücher in dänischer Sprache vor 1600, „Gutenberg-Jahrbuch” 1987, T. 62, s. 37.
• Diesinger G., Wagner L., Hinweise zur Geschichte des chinesischen Buchdrucks, [w:] China und Japan in Buchdrucks und Graphik, Wiesbaden: Reichert Verlag, 1985, s. 14-20.
• Eisenstein E.I., The Printing Revolution in Early Modern Europe, Cambridge [Cambridgeshire]; New York: Cambridge University Press, 1983.
• Fournier P.S., Manuel typographique: utile aux gens de lettres, & à ceux qui exercent les différentes parties de l'art de l'imprimerie, Paris: Imprimé par l'auteur ... & se vend chez Barbou, 1764–1766.
• Funke F., Buchkunde: ein Uberblick uber die Geschichte des Buches, 5, neubearbeitete Auflage, Munchen: K.G. Saur, 1992.
• Geldner F., Die Deutschen Incunabeldrucker, Bd. 1-2. Stuttgart: Hiersemann, 1970.
• Gessner Ch.F., Die so nötige als nützliche Buchdruckerkunst und Schriftgiesserey, Leipzig: Christian Friedrich Geßner, 1740.
• Gieske A., Das Schriftmetall Gutenbergs, „Gutenberg-Jahrbuch” 1944–1949, T. 19–24, s. 53-65.
• Gieske M., Der Buchdruck in der frühen Neuzeit: eine historische Fallstudie über die Durchsetzung neuer Informations- und Kommunikationstechnologien, Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1991.
• Goffin J., Balle J.-L., Gab es eine Druckkunst vor Gutenberg?, [w:] In China… längst vor Gutenberg. Papier–Holzschnitt–Druckkunst, mit Beiträgen von J.L. Balle, J. Goffin, J.-M. Simmonet, Hersg. von G. Scholz, Böblingen: Böblinger Bauernkriegsmuseum, 1996.
• Góralska M., Piśmienność i rewolucja cyfrowa, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012.
• Horach R.E., Zur Frage des erste in portugiesischer Sprache gedruckten Buches, „Gutenberg-Jahrbuch” 1987, T. 62, s. 125.
• Jixing Pan, A Comparative Research of Early Movable Metal–Type Printing Technique in China, Korea and Europe, „Gutenberg-Jahrbuch” 2001, T. 76, s. 39.
• Juda M., Karta tytułowa staropolskiej książki drukowanej, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2002, T. 46, s. 67-78.
• Juda M., Pismo drukowane w Polsce XV–XVIII wieku, Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2001.
• Juda M., Przywileje drukarskie w Polsce, Lublin: Agencja Wydawniczo-Handlowa AD, 1992.
• Kapr A., Johannes Gutenberg: Persönlichkeit und Leistung, Leipzig [etc.]: Urania-Verlag, 1988.
• Keller J., Zakaz i cenzura książek w kościele, „Studia z dziejów Kościoła katolickiego” 1960, T. 2, s. 135-154.
• McLuhan M., The Gutenberg Galaxy: the making typographic Man, Toronto: University of Toronto Press, 1962.
• McLuchan M., Wybór pism. Przekaźniki, czyli przedłużenie człowieka. Galaktyka Gutenberga. Poza punktem zbiegu, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975.
• Mechanick Exercises on the Whole Art of Printing (1683–1684), ed. by J. Moxon, H. Davis, H. Carter, London: Oxford University Press, 1958.
• Neddermeyer U., Von der Handschrift zum gedruckten Buch. 1: Schriftlichkeit und Leseinteresse im Mittelalter und in der frühen Neuzeit: quantitative und qualitative Aspekte, T. 1, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1998.
• Ong W.J., Oralność i piśmienność: słowo poddane technologii, Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1992.
• Pelliot P., Les débuts de l´imprimerie en Chine, Paris: Imprimerie Nationale, 1953.
• Pirożyński J., Johannes Gutenberg początki ery druku, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2002.
• Po-kee Sohn, Invention of the Movable Metal–type Printing in Koryo: its Role and Impact on Human Cultural Progress, „Gutenberg-Jahrbuch” 1998, T. 73, s. 27.
• Potkowski E., Problemy kodykologii, [w:] Książka i pismo w średniowieczu: studia z dziejów kultury piśmiennej i komunikacji społecznej, Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2006, s. 345-361.
• Potkowski E., Rękopis a druk. Przełom w dziejach techniki czy dziejach cywilizacji, „Przegląd Biblioteczny” 2001, R. 69, z. 3, s. 185-198.
• Sowiński J., Polskie drukarstwo. Historia drukowania typograficznego i sztuki typograficznej w Polsce w latach 1473–1939, wyd. 2 popr. i rozsz., Wrocław: Tart, 1996.
• Szymański J., Nauki pomocnicze historii, wyd. 5 nowe, przejrz. i zm., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
• The book: a global history, ed. by M.F. Suarez, H.R. Woudhuysen, Oxford: University Press, 2013.
• Szántó T., Pismo i styl, wyd. 2, popr. i uzup, Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1986.
• Toeplitz K.T., Marshall McLuhan – prorok elektronicznego zbawienia, [w:] Wybór pism. Przekaźniki, czyli przedłużenie człowieka. Galaktyka Gutenberga. Poza punktem zbiegu, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 5-41.
• Twitchett D.C., Walravens H., Druckkunst und Verlagswesen im mittelalterischen China, Wiesbaden: Harrassowitz, 1994.
• Vervliet H.D.L., Sixteenth-century printing types of the Low Countries, Amsterdam: Menno Hertzberger & Co, 1968.
• Wilkes W., Das Schriftgiessen: von Stempelschnitt, Matrizenfertigung und Letternguss: eine Dokumentation, Stuttgart: Ernst Hauswedell, 1990.
• Young Ah Hyun, Movable Metal Type Printing. Korean Books from Early 13th Century to the Early 15th Century, „Gutenberg-Jahrbuch” 2001, T. 76, s. 78.
• Zachrisson B., Studia nad czytelnością druku, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1970.

Identifiers

DOI

10.17951/fb.2016.58.13