Gilles Ménage i jego Historia mulierum philosopharum

• Authors: Joanna Usakiewicz

Title variants

EN

Gilles Ménage and His Work Historia mulierum philosopharum

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest francuskiemu uczonemu Gilles’owi Ménage’owi (1613-1692) i jego niewielkiej objętościowo, ale imponującej erudycją pracy Historia mulierum philosopharum (1690). Ménage znany jest przede wszystkim jako wydawca i komentator Diogenesa Laertiosa, autor poważanych prac na temat języka (np. Dictionnaire étymologique ou origine de la langue françoise) oraz poeta tworzący w języku greckim, łacińskim, włoskim i francuskim. Szczególną pozycją w jego dorobku jest Historia mulierum philosopharum. Praca zadedykowana została znanej ówczesnej badaczce i tłumaczce dzieł autorów klasycznych – Anne Dacier (1654-1720). Jest to dzieło zestawiające życiorysy bardziej lub mniej znanych filozofek. Autor koncentruje się na antyku, choć sięga też po czasy Bizancjum. Filozofki zostały podzielone według ich przynależności do szkół filozoficznych, poczynając jednak od tych, co do których nie można takiej przynależności jednoznacznie określić. Biogramy są różnej długości, ale ułożone według podobnego schematu: imię filozofki, pochodzenie, wiadomości o życiu i dokonaniach, przeplatane erudycyjnymi ekskursami oraz odwołaniami do źródeł. Ilość źródeł jest imponująca. Są to zarówno autorzy starożytni, jak i współcześni Ménage’owi, o czym szeroko mówi się w artykule. Analiza dzieła Ménage’a pozwala wskazać kanon dostępnych wówczas źródeł klasycznych, oczywiście w dużej mierze pod warunkiem znajomości greki i łaciny; uświadamia, jak wiele jeszcze tekstów starożytnych w XVII wieku wydawano i komentowano na zachodzie Europy, kontynuując dzieło włoskich humanistów; jest również dowodem, że obecność kobiet w filozofii w XVII wieku była nadal swoistą ciekawostką.

EN

The article is devoted to French scholar Gilles Ménage (1613-1692) and his not extensive but impressive in its erudition work Historia mulierum philosopharum (1690). First of all, Ménage is known as the editor and the commentator of Diogenes Laertius, the author of esteemed works about language (for example: Dictionnaire étymologique ou origine de la langue françoise), and the poet writing in Greek, Latin, Italian and French. Historia mulierum philosopharum is the special work in his achievements. this writing was dedicated to Anne Dacier (1654-1720)—the famous French scholar and the translator of the classical authors. It presents biographies of women philosophers, some of them acclaimed, some others not as popular. the author concentrated on Greco-Roman antiquity, but he also wrote about the Byzantine era. the profiles of women philosophers are classified according to philosophical schools, beginning with those thinkers whose philosophical affiliation is unknown. the biographic entries have different sizes, but they follow the similar scheme: a name of a woman philosopher, her origin, the information about her life and achievements with erudite commentaries and acknowledgments. the number of sources is impressive. Plenty of works of the classical and contemporary to Ménage authors are cited. these many threads are broadly discussed in this article. First, the analysis of Ménage’s work Historia mulierum philosopharum shows the canon of available in the times of Ménage sources (of course on the condition that their user had some command of Greek and Latin). Second, it informs us how many classical texts were still published and commentated in the 17th century in the west of Europe as the continuation of the Italian humanists’ work. third, it proves also that a presence of women in philosophy of the 17th century was, nonetheless, a peculiarity.

Keywords

PL

Gilles Ménage; XVII wiek; kobieta; filozofka

EN

Gilles Ménage; XVII century; woman; philosopher

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2014
• Volume: 62
• Issue: 4
• Pages: 87-101

Contributors

author

Joanna Usakiewicz

• Katedra Bioetyki i Antropologii Filozoficznej, Uniwersytet w Białymstoku

References

• Historia mulierum philosopharum scriptore Aegidio Menagio. Accedit eiusdem Commentarius Italicus in VII. Sonettum Francisci Petrarchae a re non alienus, Apud Anissionios, Joan. Po-suel & Claudium Rigaud, Lugduni MDCXC.
• Aegidii Menagii Poemata. Octava editio, prioribus longe auctior et emendatior: et quam solam ipse Menagius agnoscit, Apud H. Wetstenium, Amstelaedami MDCLXXXVII.
• Menagiana ou les bons mots et remarques critiques, historiques, morales & d’érudition, de Monsieur Menage, recueillies par ses Amis, A Paris, Chez Florentin Delaulne, ruë Saint Jacques, à l’Empereur, MDCCXV, t. 3.
• Adamski J.: Historia literatury francuskiej. Zarys, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo 1970.
• Bluche F.: Życie codzienne we Francji w czasach Ludwika XIV, tł. W. Bieńkowska, wiersze przeł. H. Igalson-Tygielska, Warszawa: PIW 1990.
• Boccaccio G.: O słynnych kobietach, tł. P. Bańkowski, I. Grześczak, A. Szopińska, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2013.
• Düring I.: Aristotle in the Ancient Biographical Tradition, Göteborg: Almquist &Wiksell 1957.
• Dzielska M.: Hypatia z Aleksandrii, Kraków: Universitas 2006.
• Focjusz: Biblioteka, tł. O. Jurewicz, Wrocław: Ossolineum–DeAgostini 2006.
• Jurewicz O.: Historia literatury bizantyńskiej. Zarys, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo 1984.
• Klemens Aleksandryjski: Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy, t. I-II, tł. J. Niemirska-Pliszczyńska, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, Akademia Teologii Katolickiej 1994.
• Leibniz G.W.: Nowe rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, t. 1-2, tł. I. Dąmbska, Warszawa: PWN 1955.
• Łanowski J.: Wstęp, [w:] Homer, Iliada, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo 1986.
• Molier: Szkoła mężów. Szkoła żon. Chory z urojenia. Krytyka szkoły żon. Uczone białogłowy, tł. T. Żeleński (Boy), Warszawa: Polskie Media Amer.com S.A. 2004.
• Plutarch: Moralia, (The Loeb Classical Library), London: Harvard University Press – Cambridge, Mass.–William Heinemann Ltd. 1931.
• Reynolds L.D., N.G. Wilson N.G.: Skrybowie i uczeni. O tym, w jaki sposób antyczne teksty literackie przetrwały do naszych czasów, tł. P. Majewski, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2008.
• Sandys J.E.: A History of Classical Scholarship: From the Revival of Learning to the End of the Eighteenth Century in Italy, France, England and the Netherlands, New York: Cambridge University Press 2010.
• Świderkówna A. (red.): Słownik pisarzy antycznych, Warszawa: Wiedza Powszechna 1990.
• Waithe M.E. (ed.): A History of Women Philosophers, Dordrecht–Boston–Lancaster: Martinus Nijhoff Publishers 1987.
• Żeleński (Boy) T.: Molier, [w:] tenże, Pisma, t. XI, Warszawa: PIW 1956-1992.

Identifiers

ISSN

0035-7685