Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2017 | 4(15) | 205-226

Article title

Polityka eksterminacji obywateli Drugiej Rzeczypospolitej przez Trzecią Rzeszę i Związek Sowiecki w latach 1939–1945 Część II: Polityka Związku Sowieckiego

Content

Title variants

Languages of publication

PL

Abstracts

EN
One of the basic instruments in the implementation of an anti-Polish nation policy was an unprecedented on such a scale forced displacement of population. In the case of Moscow, it was a reference to the tsarist policy of mixing the peoples of the empire. It has been systematically implemented since the days of Tsar Ivan the Terrible (1530–1584), and under Joseph Stalin’s rule, it has grown into the official ethnicity policy of the Soviet state. The extermination policy of the Soviet Union was aimed at full unification of the looted territories with the rest of the Soviet empire. It was realized through physical liquidation of Polish intelligentsia, officials of Polish state administration, police and army. Already on September 18th, right after the invasion of Poland, several thousand Poles were shot by Soviet soldiers and military police; without a trial. Forced deportations, public executions, mass murders and concentration camps are a common feature of both murderous systems: Nazism and Stalinism. Except for the gas chambers, all methods of destroying humans were already earlier applied in the East (since November 1917), and later in Nazi Germany (since January 1933). The only difference was that from June 22, 1941, Stalin was counting on emergence of a territorially unspecified Polish state, which Hitler had never planned. Poland as the only member of the Allied side in World War II was shifted territorial (and reduced by 100 thousand sq. Km compared to August 31, 1939) and forced to exchange population, and became a satellite of the Soviet Union for 45-year – all at the request of Moscow.
RU
Одним из основных инструментов реализации антипольской этнополитики были не встречавшиеся до сих пор в таком масштабе принудительные пере- селения и выселения жителей. В случае Москвы это перекликалось с царской политикой смешивания народов империи; она систематически проводилась со времен царя Ивана Грозного (1530-1584), а период правления Иосифа Сталина стала официальной этнической политикой советского государства. Политика истребления Советской Союза была направлена на полную уни- фикацию захваченных земель с остальной территорий советской империей. Ее воплощение проводилось путем физической ликвидации польской ин- теллигенции, служащих польской государственной администрации, поли- ции и армии. Уже 18 сентября, то есть непосредственно после нападения на Польшу от пуль советских солдат и военных жандармов погибло несколько тысяч поляков. Расстреливали их без судов. Принудительные переселения, депортации, публичные экзекуции, мас- совые расстрелы и концлагеря – это общая черта обеих губительных систем: гитлеризма и сталинизма. За исключением газовых камер, все методы и спо- собы уничтожения людей были применены раньше на востоке (от ноября 1917 г.), а лишь позже в нацистской Германии (от января 1933 г.). Единствен- ная разница заключалась в том, что от 22 июня 1941 г. Сталин допускал воз- можность возникновения ближе неопределимого территориально польско- го государства, чего Гитлер никогда не планировал. Польша как единственный союзник альянтов во II мировой войне – по требованию Москвы – была территориально перемещена (и уменьшена на 100 тыс. км2 сравнительно с 31 августом 1939 г.) и была вынуждена пойти на обмен населения, а также на 45 лет стала страной, зависимой от СССР.

Year

Volume

Pages

205-226

Physical description

Contributors

  • Instytut Wschodni Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poland

References

  • Anders, W. (1982). Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów. Londyn.
  • Błoński, J. (2003). Witkacy. Kraków.
  • Boćkowski, D. (1995). Jak pisklęta z gniazd. Dzieci polskie w ZSRR w okresie II wojny światowej. Wrocław.
  • Boćkowski, D. (1996). Masowe deportacje polskiej ludności cywilnej w głąb ZSRR w latach 1940–1941 – próba weryfikacji danych. Mazowieckie Studia Humanistyczne, 1, 41–51.
  • Boćkowski, D. (1999). Czas nadziei. Obywatele Rzeczypospolitej Polskiej w ZSRR i opieka nad nimi placówek polskich w latach 1940–1943. Warszawa.
  • Bonusiak, W. (1992). Józef Stalin – biografia. Kraków.
  • Cherubin, D. (1989). Ludność polska w więzieniach i obozach radzieckich 1939–1941. Warszawa.
  • Ciesielski, S. (1996). Polacy w Kazachstanie 1940–1946 – zesłańcy lat wojny, Wrocław.
  • Ciesielski, S. (2007). Polacy w Kazachstanie 1940–1946. Zesłaniec, 30, 85–99.
  • Ciesielski, S., & Kuczyński, A. (red.) (1996). Polacy w Kazachstanie – historia i współczesność. Wrocław.
  • Cimek, H. (1990). Komuniści – Polska – Stalin 1918–1939. Białystok.
  • Czerniakiewicz, J. (1987). Repatriacja ludności polskiej z ZSRR 1945–1948. Warszawa.
  • Czerniakiewicz, J. (1993). Przemieszczenia ludności polskiej z terenów przyłączonych do ZSRR po 17 września 1939 roku. Warszawa.
  • Czerniakiewicz, J. (2004). Przemieszczenia ludności polskiej z ZSRR 1944–1959. Warszawa.
  • Czerniakiewicz, J. (2005). Przesiedlenia ludności w Europie 1915–1959. Warszawa.
  • Czerniakiewicz, J., & Czerniakiewicz, M. (2007). Przesiedlenia ze Wschodu 1944–1959. Warszawa.
  • Drobner, B. (1967). Bezustanna walka. t. III: Wspomnienia 1936–1944. Warszawa.
  • Estreicher, K. jr (2013). Dziennik wypadków. t. VI Z. K. Witek (red.), 1978–1980. Kraków: Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych.
  • Getty, J. A., & Manning, R. T. (red.) (1993). Stalinist Terror. New Perspectives. Cambridge.
  • Giermaziak, W. (2008). Leopold Skulski – patriota, społecznik farmaceuta. Farmacja Polska, 64(17), 792–795.
  • Giermaziak, W., Karkutt-Wiłek, K., & Ziemiecka, A. (2016). Leopold Skulski. Farmaceuta i mąż stanu – katalog wystawy. Warszawa.
  • Gieysztor, A., & Pichoja, R. G. (red.) (1995). Katyń – dokumenty zbrodni (t. 1) Warszawa.
  • Gregory, P. R. (2004). The Political Economy of Stalinism. Evidence from the Soviet Secret Archives. Cambridge.
  • Gronek, B., Jakubowski, G. (red.) (2001). Deportacje Polaków z północno-wschodnich ziem II Rzeczypospolitej 1940–1941. Warszawa.
  • Gurianow, A. (1994). Cztery deportacje 1940–1941. Karta, 12, 114–136.
  • Iwanow, N. (2014). Zapomniane ludobójstwo. Polacy w państwie Stalina. „Operacja polska” 1937–1938. Kraków.
  • Jasiewicz, K. (2013, kwiecień–maj). Żydzi byli sami sobie winni? Focus Historia, 2, 32–35.
  • Katyń – dokumenty ludobójstwa. Dokumenty i materiały archiwalne przekazane Polsce 14 października 1992 r. (1992). Warszawa.
  • Kijas, A. (1993). Polacy w Kazachstanie. Przeszłość i teraźniejszość. Poznań.
  • Kozłowski, M. (2005). Sprawa premiera Leona Kozłowskiego. Zdrajca czy ofiara. Warszawa.
  • Kucharska. Cz., & Popławski, Z. (red.) (2006). Deportacje Polaków z Kresów Wschodnich na Sybir. Piła.
  • Kuczyński, A. (2014). Polacy w Kazachstanie – zesłania, dziedzictwo, nadzieje, powroty. Krzeszowice.
  • Kurcz, Z. (2005). Mniejszość polska na Wileńszczyźnie. Studium socjologiczne. Wrocław.
  • Majchrowski, J. M. (red.) (1994). Kto był kim w II Rzeczypospolitej. Warszawa.
  • Matelski, D. (1994). Mniejszość niemiecka w Polsce w polityce Republiki Weimarskiej, Trzeciej Rzeszy i RFN (1919–1991). Europa, 1(6), 57–74.
  • Matelski, D. (1995). Hitlerowska i stalinowska polityka eksterminacji obywateli polskich w czasie II wojny światowej. Życie i Myśl, 42, 2(426), 21–30.
  • Matelski, D. (1996). Koncepcja narodowościowa niemieckiej Europy w 1943 roku. Sprawy Narodowościowe – seria nowa, 5, 1(8), 153–192.
  • Matelski, D. (1996a). Wysiedlenia – wypędzenia Polaków i Niemców w latach 1939–1949 w historiografii polskiej. W: A. Hajnicz, E. Lasota, A. Sakson (red.),
  • Wypędzenia Polaków i Niemców. Procesy współzależne – podobieństwa i różnice (s. 104–124). Warszawa.
  • Matelski, D. (1997). Jeńcy polscy w latach II wojny światowej w historiografii polskiej. [w:] E. Nowak (red.). Niemiecki i radziecki system jeniecki w latach II wojny światowej. Podobieństwa i różnice (s. 17–42). Opole.
  • Matelski, D. (2007). Polityka Niemiec wobec polskich dóbr kultury w XX wieku. Praca dedykowana prof. Jerzemu Krasuskiemu (wyd. II, popr.). Toruń.
  • Matelski, D. (2013). Kresy Południowo-Wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej we wrześniu 1939 r. w świetle wspomnień Karola Estreichera jr. (1906–1984). W:
  • Estreicher jr, Dziennik wypadków, t. 6. Z. K. Witek (red.), 1978–1980 (s. 691–834). Kraków: Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych.
  • Matelski, D. (2016). Niemiecka i sowiecka polityka eksterminacji obywateli polskich w latach II wojny światowej. W: K. Marciniak–Helińska, S. Wiśniewski (red.),
  • Drogi cierniem usłane (s. 3–30). Czempiń–Kościan–Stare Oborzyska: Zakład Poligraficzny Madruk 2.
  • Materski, W. (1998). Martyrologia polskich jeńców wojennych na Wschodzie (1939–1940) – nowy etap badań. Eastern Review, 2, 39–47.
  • Materski, W. (red.) (2001). Katyń – dokumenty zbrodni, t. 3: Losy ocalałych: lipiec 1940– marzec 1943). Warszawa.
  • Materski, W. (red.) (2006). Katyń – dokumenty zbrodni, t. 4: Echa Katynia: kwiecień 1943 – marzec 2005). Warszawa.
  • Materski, W. (red.) (2012). Katyń – od kłamstwa ku prawdzie. Warszawa.
  • McDermott, K., & Stibbe, M. (red.) (2010). Stalinist terror in Eastern Europe – elite purges and mass repression. Manchester–New York.
  • Micińska, A. (2003). Istnienie poszczególne – Stanisław Ignacy Witkiewicz. Wrocław.
  • Montefiore, S. (2004). Stalin. Dwór czerwonego cara. Warszawa.
  • Radziński, E. (1996). Stalin. Warszawa.
  • Myśl Narodowa. (1941, 6 czerwca).
  • Newsweek. (2012, 26 listopada). 48.
  • Overy, R. (2013). Dyktatorzy Hitler i Stalin. Wrocław.
  • Paczkowski, A. (1992). Leopold Skulski, premier Republiki Polskiej 13 XII 1919–9 VI 1920. W. A. Chojnowski, P. Wróbel (red.), Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej. Wrocław–Warszawa–Kraków.
  • Paczyńska. I. (2013). Grypsy z Konzentrationslager Auschwitz Józefa Cyrankiewicza i Stanisława Kłodzińskiego. Kraków
  • Parafia Miory. (2016). Pobrane z: http://miory.blog.onet.pl/2006/03/07/ks-andrzejfedukowicz-z-parafii-miory/
  • Pichoja, R. G. (2009). Moskva, Kreml’, vlast’ (t. 1: 1945–1964; t. 2: 1964–1985; t. 3: 1985–2005). Moskva.
  • Pichoja, R. G. (2011). Historia władzy w Związku Radzieckim 1945–1991. Warszawa.
  • Piotrowski, J. (1994). Aleksander Prystor 1874–1941. Zarys biografii politycznej. Wrocław.
  • Polityka, (1993, 15 maja). 20(1880).
  • Pruszyński J. (2001). Dziedzictwo kultury polski, jego straty i ochrona prawna (t. 1–2). Kraków.
  • Puzyna, K. (1999). Witkacy. Warszawa.
  • Ruchniewicz, M. (1999). Tak zwana repatriacja ludności polskiej z ZSRR w latach 1955–1959. Dzieje Najnowsze, 2, 171–177.
  • Ruchniewicz, M. (2000). Repatriacja ludności polskiej z ZSRR w latach 1955–1959. Warszawa.
  • Rykowska, N. (2015). Polacy w Kazachstanie jako środowisko wychowawcze. Lublin.
  • Siemaszko, W. (1993). Stan badań nad terrorem ukraińskim na Wołyniu w latach 1939–1944. W: T. Stegner (red.), Polacy o Ukraińcach, Ukraińcy o Polakach (s. 146–155). Gdańsk.
  • Siemaszko, W., & Siemaszko, E. (2000). Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia (1939–1945) (t. 1–2). Warszawa.
  • Skałuba, T. (W. R. Wawrzonek) (1981). Czwarty rozbiór Polski. Warszawa.
  • Smaga, J. (1992). Narodziny i upadek imperium. ZSRR 1917–1991. Kraków.
  • Smaga, J. (2001). Rosja w 20 stuleciu. Kraków.
  • Smoleń, M. (2005). Stalinizm. W: M. R. Górniak (red.), Encyklopedia Białych Plam (t. 16). Radom.
  • Szcześniak, A. L. (1989). Katyń. Tło historyczne, fakty, dokumenty. Warszawa.
  • Ther, Ph. (2011). Die dunkle Seite der Nationalstaaten – „ethnische Säuberungen” im modernen Europa. Göttingen.
  • Ucieczka na Wschód to był błąd. O życiu rodzinnym Leopolda Skulskiego, premiera z lat międzywojennych, urodzonego w Zamościu, jego aresztowaniu i poszukiwaniach po wojnie z Andrzejem Cybulskim rozmawia Łukasz Kot. (2008). Zamojski Kwartalnik Kulturalny, 2, 114–119.
  • Vander-Zanden, J. W. (1963). American Minority Relations. The Sociology of Race and Ethnic Groups. New York.
  • Walichnowski, T. (red.) (1988). Deportacje i przemieszczenia ludności polskiej w głąb ZSRR. Warszawa.
  • Witkowski, I. (2001). Hitler–Stalin – oblicza propagandy. Warszawa.
  • High Cadr. (b.r.). Pobrane z: http://paradox-modfanmadebackup.wikia.com/wiki/Soviet_Characters
  • Iwan A. Sierow (1905–1990). (b.r.). Pobrane z: http://www.deon.pl/gfx/deon/pl/defaultaktualnosci/531/60/1/1562220782.jpg
  • Kłamstwo sowieckie o Katyniu – styczeń 1944 r. komisja Nikołaja Burdenki. (b.r.). Pobrane z: http://bi.gazeta.pl/im/4/7586/z7586344X.jpg
  • Kwaśniewski, K. (2010). Smutek anegdot. Etniczne dygresje do wspomnień i pomysły refleksji, Poznań.
  • Ławrientij P. Beria (1899–1953). (b.r.). Pobrane z: http://relax.ru/post/101237/taynynkvd.html
  • Matelski, D. (2007), Polityka Niemiec wobec polskich dóbr kultury w XX wieku. Praca dedykowana prof. Jerzemu Krasuskiemu (wyd. II, popr.). Toruń.
  • Matelski, D. (2016). Niemiecka i sowiecka polityka eksterminacji obywateli polskich w latach II wojny światowej, W: K. Marciniak–Helińska, S. Wiśniewski (red.),
  • Drogi cierniem usłane (s. 3–30). Czempiń–Kościan–Stare Oborzyska: Zakład Poligraficzny Madruk 2.
  • Nikita S. Chruszczow (1894–1971). (b.r.). Pobrane z: http://www.allposters.pl/-st/Nikita-Chruszczow-plakaty_c124068_.htm
  • Satyra angielska z niemiecko-sowieckiego układu o granicach i przyjaźni z 28 września 1939 r. (b.r.). Pobrane z: http://ekino-tv.pl/static/normal/zkftdbvvd9m6.jpg l
  • Satyra angielska z paktu Ribbentrop–Mołotow (początek września 1939 r.). (b.r.). Pobrane z: http://blog-n-roll.pl/sites/default/files/Pakt%20Ribbentrop%20Mo%C5%82otow.jpg
  • Śleszyński, W. (2001).Okupacja sowiecka na Białostocczyźnie 1939–1941. Propaganda i indoktrynacja, Białystok, s. 51.
  • Wybitni Żydzi z NKWD i OGPU. (2015). Pobrane z: http://wolna-polska.pl/wiadomosci/wybitni-zydzi-z-nkwd-i-ogpu-2015-07

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-f111ec9f-e933-47ba-bcc7-12cd6a906813
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.