Obszary strategicznej interwencji, problemowe i funkcjonalne w dokumentach strategicznych szczebla krajowego i wojewódzkiego

• Authors: Śleszyński Przemysław , Mazurek Damian

Title variants

EN

Strategic intervention, problem and functional areas in national and regional strategic documents

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przestrzenna i tematyczna identyfikacja tzw. obszarów specjalnych w dokumentach strategicznych i planistycznych szczebla krajowego i regionalnego, a następnie ilościowa i jakościowa charakterystyka wydzieleń przestrzennych (składających się z gmin zaklasyfikowanych do poszczególnych obszarów specjalnych). Analizie poddano dokumenty szczebla krajowego, ponadregionalnego i regionalnego, tj. 10 strategii ogólnokrajowych (w tym 7 branżowych), 5 strategii ponadregionalnych oraz po 16 strategii wojewódzkich i planów zagospodarowania przestrzennego województw. Wszystkie obszary specjalne zwektoryzowano lub przyporządkowano do odpowiednich gmin, dzięki czemu możliwe było szczegółowe zbadanie m.in. liczby występujących w nich obszarów specjalnych. Analiza dowiodła silnego przeregulowania planowania strategicznego (w jednej z gmin zidentyfikowano występowanie 87 różnych kategorii obszarów specjalnych szczebla krajowego lub wojewódzkiego). Niniejszy artykuł poszerza wątki badane w projekcie realizowanym w latach 2015–2016 w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN dla Ministerstwa Rozwoju pt. „Zidentyfikowanie obszarów strategicznej interwencji państwa, w tym obszarów problemowych” (Śleszyński i in. 2017a, 2017b).

EN

The aim of the article is to identify in spatial and thematic terms the so-called special areas in strategic and planning documents at the national and regional levels, and a quantitative and qualitative description of spatial delimitations (comprising the communes categorised in particular special areas). The analysis included documents at the national, supra-regional and regional levels, i.e. 10 country-wide strategies (including 7 industry-specific strategies), 5 supra-regional strategies and 16 regional strategies and voivodeship spatial development plans. All the special areas were vectorised or assigned to the relevant municipalities, and then such issues as the number of special areas within them were examined. The analysis demonstrated significant over-regulation of strategic planning (in one of the communes 87 different categories of special areas at the national or regional level were identified). This article expands the issues examined in the project carried out in 2015-2016 at the Institute of Geography and Spatial Organisation PAS for the Ministry of Development, entitled “Identification of the state intervention strategic areas, including problem areas” (Śleszyński et al. 2017a, 2017b).

Keywords

PL

obszary strategicznej interwencji (OSI); obszary problemowe; obszary funkcjonalne; polityka przestrzenna; polityka regionalna; planowanie strategiczne; terytorializacja polityki rozwoju

EN

strategic intervention areas (Polish: OSI); problem areas; functional areas; spatial policy; regional policy; strategic planning; territorialisation of development policy

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2020
• Issue: 1(79)
• Pages: 30-59

Contributors

author

Śleszyński Przemysław

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN

author

Mazurek Damian

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN

References

• Bański J., 1999a, Obszary problemowe w rolnictwie Polski (Prace Geograficzne, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, nr 172), Wrocław: Continuo.
• Bański J., 1999b, „Teoria i kierunki badań obszarów problemowych w Polsce”, Przegląd Geograficzny, t. 71, nr 4, s. 401–416.
• Bański J., 2002, „Typy ludnościowych obszarów problemowych”, w: J. Bański, E. Rydz (red.), Problemy społeczne wsi (Studia Obszarów Wiejskich, t. 2, s. 41–52), Warszawa: Polskie Towarzystwo Geograficzne – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Bański J., 2004, „Obszary problemowe w Polsce”, w: T. Markowski (red.), Przestrzeń w zarządzaniu rozwojem regionalnym i lokalnym (Biuletyn KPZK PAN, z. 211, s. 9–32), Warszawa: KPZK PAN.
• Churski P., 2011, „Obszary wzrostu i obszary stagnacji gospodarczej w Polsce – kontekst teoretyczny”, w: P. Churski (red.), Zróżnicowania regionalne w Polsce (Biuletyn KPZK PAN, z. 248, s. 9–43), Warszawa: KPZK PAN.
• Ciok S., 1991, Sudety. Obszar problemowy (Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia Geograficzne), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Dziewoński K., Kiełczewska-Zaleska M., Kosiński L., Kostrowicki J., Leszczycki S. (red.), 1957, Studia geograficzne nad aktywizacją małych miast (Prace Geograficzne, Instytut Geografii PAN, t. 9), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Dziewoński K., Malisz B., 1978, Przekształcenia przestrzenno-gospodarczej struktury kraju (Studia KPZK PAN, t. 36), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Fedorov G.M., Mikhaylov A.S., 2018, „Regional divergence dynamics in the Baltic region: Towards polarisation or equalization?”, Geographia Polonica, t. 91, nr 4, s. 399–411, doi: https://doi.org/10.7163/GPol.0127.
• Gasidło K., 2011, „Przestrzenne instrumenty aktywizacji gospodarczej w planowaniu regionalnym. Przykład województwa śląskiego”, Architektura. Czasopismo Techniczne, t. 108, nr 1(10)-A, s. 23–29 Gorzelak G., 2008, „Fakty i mity rozwoju regionalnego”, Zarządzanie Publiczne, nr 6(4), s. 73–89.
• Hoover E.M., 1948, The Location of Economic Activity, New York: McGraw-Hill.
• IBS, 2009, Identyfikacja i delimitacja obszarów problemowych i strategicznej interwencji w Polsce – wnioski z analiz, 2009, Warszawa: Instytut Badań Strukturalnych dla Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.
• Jarczewski W., 2009, „Skala degradacji miast w Polsce”, w: W. Jarczewski (red.), Przestrzenne aspekty rewitalizacji – śródmieścia, blokowiska, tereny poprzemysłowe, pokolejowe i powojskowe (s. 15–24), Kraków: Instytut Rozwoju Miast.
• Jewtuchowicz A., 2016, „Terytorium i terytorializacja w europejskiej polityce rozwoju regionalnego”, Studia Prawno-Ekonomiczne, nr 98, s. 221–235.
• Kolosov V., Więckowski M., 2018, „Border changes in Central and Eastern Europe: An introduction”, Geographia Polonica, t. 91, nr 1, s. 5–16.
• Krzysztofik R., Szmytkie R., 2018, „Procesy depopulacji w Polsce w świetle zmian bazy ekonomicznej miast”, Przegląd Geograficzny, t. 90, nr 2, s. 309–329.
• Kubiak Ł., 2018, „Proces formowania się bydgosko-toruńskiego ZIT”, Czasopismo Geograficzne, t. 89, nr 1–2, s. 71–92.
• Kukliński A. (red.), 1983, Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wstępne wyniki badań (Biuletyn KPZK PAN, z. 123), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Marks-Bielska R., Lizińska W., Babuchowska K., Wojarska M., 2017, Raport z wykonania projektu adawczego „Sprawność instytucjonalna vs. lokalny rozwój gospodarczy – czynniki kształtujące i interakcje”, Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.
• Rosner A. (red.), 2002, Wiejskie obszary kumulacji barier rozwojowych, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Rosner A., Stanny M., 2016, Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap II, Warszawa: Fundacja Europejski Fundusz RozwojuWsi Polskiej, Instytut RozwojuWsi i Rolnictwa PAN.
• Rykiel Z., 1991, Rozwój regionów stykowych w teorii i badaniach empirycznych, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN – Zakład im. Ossolińskich.
• Spasowska-Czarny H., 2017, „Efektywność administracji publicznej w kontekście sprawności instytucjonalnej państwa”, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia, t. 64, nr 2, s. 179–187.
• Szlachta J., 1984, „Wschodnie tereny przygraniczne jako obszar problemowy”, Gospodarka Planowa, nr 12, s. 552−559.
• Szlachta J., 2018, „Terytorializacja jako wyzwanie polityki rozwoju”, w: A. Klasik, F. Kuźnik (red.), Rozwój regionalny i lokalny. Teorie i zastosowania (Studia KPZK PAN, t. 184, s. 10–19), Warszawa: KPZK PAN.
• Śleszyński P., 2010, „Struktura przestrzeni i delimitacja obszarów społecznych w Warszawie. Dane NSP 2002”, Polityka Społeczna, t. 37, nr 1, s. 14–18.
• Śleszyński P., 2013, „Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw”, Przegląd Geograficzny, t. 85, nr 2, s. 173–197.
• Śleszyński P., 2017, „Wyznaczenie i typologia miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze”, Przegląd Geograficzny, t. 89, nr 4, s. 565–593.
• Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., 2017a, Delimitacja obszarów strategicznej interwencji państwa: obszarów wzrostu i obszarów problemowych, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., 2017b, „Delimitation of problem areas in Poland”, Geographia Polonica, t. 90, nr 2, s. 131–138.
• Śleszyński P., Deręgowska A., Kubiak Ł., Sudra P., Zielińska B., 2018b, Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych w gminach w 2017 roku, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN na zlecenie Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju.
• Śleszyński P., Komornicki T., 2016, „Klasyfikacja funkcjonalna gmin Polski na potrzeby monitoringu planowania przestrzennego”, Przegląd Geograficzny, t. 88, nr 4, s. 469–488.
• Śleszyński P., Wiśniewski R., Szejgiec-Kolenda B., 2018a, „Demographic processes in Poland in the years 1946–2016 and their consequences for local development: Current state and research perspectives”, Geographia Polonica, t. 91, nr 3, s. 317–334.
• Węcławowicz G., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Korcelli P., Śleszyński P., 2006, Przestrzenne zagospodarowanie Polski na początku XXI wieku, Monografie, 6, Warszawa: IGiPZ PAN.
• Wójcik M., 2011, „Wiejski obszar peryferyjny w koncepcjach geograficznych”, Studia Obszarów Wiejskich, t. 26, s. 19–34.
• Zagożdżon A., 1988, „Kilka uwag o obszarach problemowych”, w: B. Jałowiecki, A. Kukliński (red.), Gospodarka przestrzenna, region, lokalność (Biuletyn KPZK PAN, z. 138, s. 137–147), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Zaniewska H., Thiel M., Urbańska W., Barek R., 2010, Mieszkaniowe obszary problemowe w miastach i na terenach popegeerowskich. Raport z badań, Kraków: Instytut Rozwoju Miast.