Polacy w Boliwii

• Authors: Anna Piotrowicz

Title variants

EN

Poles in Bolivia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera przykłady pobytu naszych rodaków wśród plemion indiańskich w Boliwii od końca XIX wieku (okres emigracji i wypraw badawczych polskich naukowców: Józefa Jackowskiego, Rudolfa Zubera, Władysława Klugera, Romana Kozłowskiego, Jana Kalinowskiego, Józefa Warszewicza). Prace misyjne w tym kraju Polacy rozpoczęli w drugiej połowie XX wieku. Jako pierwsi przybyli salezjanie i redemptoryści, a w latach siedemdziesiątych XX wieku – franciszkanie. Posługę misyjną pełnią również misjonarki z różnych zakonów i zgromadzeń (m.in. służebniczki dębickie, albertynki, sercanki). Artykuł prezentuje sylwetki wybitnych Polaków i Polek posługujących w Boliwii: o. Piotra Nawrota (werbista i muzykolog), bpa Krzysztofa Białasika (werbista, „polski pasterz boliwijskich górali”), o. Kazimierza Strzępka – „El Misionero”, o. Kacpra Nowakowskiego (franciszkanin OFM), o. Grzegorza Stachowiaka (zmartwychwstańcy), s. Miriam (sercanki). Ponadto autorka wspomina tych Polaków, którzy już odeszli, a na zawsze pozostali w sercach Boliwijczyków: o. Bernarda Czaję (werbista), ks. Tomasza Strudzika, ks. Mariusza Graszka. Prezentuje także obecnie mieszkających w Boliwii – Henryka Nowaka i Mileniusza Spanowicza, fotografa boliwijskiej przyrody.

EN

The article provides examples of our compatriots staying among the Indian tribes in Bolivia since the end of the 19th century (which was the period of emigration and research expeditions of Polish scientists: Józef Jackowski, Rudolf Zuber, Władysław Kluger, Roman Kozłowski, Jan Kalinowski, Józef Warszewicz). The missionary work of Poles in Bolivia began in the second half of the 20th century. The first ones who arrived were the Salesians and Redemptorists. The Franciscans came in the 1970. Missionary activity has been also performed by the missionary sisters from various religious orders and assemblies (including the Dębickie Servant Sisters, the Albertine Sisters, the Sacred Heart Sisters). The article presents the silhouettes of prominent Polish women and men serving in Bolivia: Friar Piotr Nawrot (Divine Word Missionary and musicologist), Bishop Krzysztof Białasik (Divine Word Missionary, the “Polish shepherd of Bolivian mountaineers”), Friar Kazimierz Strzępek – called “El Misionero,” Friar Kacper Nowakowski (Franciscan, OFM Conv.), Grzegorz Stachowiak (CR), Sister Miriam (of the Sacred Heart Sisters). In addition, the author recalls these Poles who passed away, but are still present in the hearts of Bolivians: Fr Bernard Czaja (Divine Word Missionary), Fr. Tomasz Strudzik, and Fr. Mariusz Graszek. Henryk Nowak and Mileniusz Spanowicz (a photographer of Bolivian nature) who are currently living in Bolivia, are also presented in the article.

Keywords

PL

Boliwia; plemiona indiańskie; emigracja; wyprawy badawcze; misje; misjonarze; misjonarki

EN

Bolivia; Indian tribes; emigration; research expeditions; missions; missionaries

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Polonijne
• Year: 2015
• Volume: 36
• Pages: 27-70

Contributors

author

Anna Piotrowicz

References

• Arkady Fiedler, http://www.fiedler.pl/sub,pl,arkady -fiedler.html [dostęp: 19.04.2015].
• Bp Białasik K. SVD, Boliwia z prespektywy 25 lat, „Misjonarz” 2010, nr 7-8, s. 3, http://misjonarz.pl/files/pdfy/misjonarz_7-8_2010.pdf [dostęp: 21.04.2015].
• Błażyca K., Muzyka z dżungli, „Gość Niedzielny”, http://gosc.pl/doc/802092.Muzyka-z-dzungli [dostęp: 22.03.2015].
• Bóg przyszedł w muzyce, na podstawie rozmowy ks. Andrzeja Antoniego Klimka z ojcem Nawrotem, „Opiekun”. Dwutygodnik Diecezji Kaliskiej, http://www.opiekun.kalisz.pl /index.php?dzial=artykuly&id=3974 [dostęp: 22.03.2015].
• Casa de America, Premio Reina Sofia del Patrimonio Cultural, http://www.casamerica.es/ otras-artes/premio-reina-sofia-de-patrimonio-cultural [dostęp: 21.03.2015].
• Centrum Myśli Jana Pawła II, http://www.centrumjp2.pl/wikijp2/index.php?title=Pielgrzym ka_zagraniczna_(37) [dostęp: 19.04.2015].
• Culture, http://culture.pl/pl/tworca/wojciech-staron [dostęp: 6.05.2015].
• 26 años después: El secreto que pocos bolivianos conocen del Papa en Bolivia, http:// www.oxigeno.bo/historia/index.html [dostęp: 19.04.2015].
• Diecezja Ełcka, http://diecezjaelk.pl/component/content/article/111-wyroznione/899-komuni kat-elckiej-kurii-diecezjalnej-o-smierci-sp-ks-mariusza-graszka.html [dostęp: 11.04.2015].
• El alma del Festival de Música Barroca, Dziennik „El Dίa”, http://www.eldia.com.bo/in dex.php?cat=389&pla=3&id_articulo=129510 [dostęp: 19.03.2015].
• Grupa Florystyczna Florand, Andrzej Dąbrowski, http://www.florand.com.pl/index.php? option=com_k2&view=item&id=409:j%C3%B3zef-warszewicz&Itemid=149 [dostęp: 11.04.2015].
• http://svdgg.republika.pl/nowa/referat_misyjny/Neoprezbiterzy/1985_rok/1985_bialasik_krzysztof.html [dostęp: 21.04.2015].
• http://sellosbolivia.blogspot.com/2013/07/fauna-boliviana-en-extincion.html [dostęp: 11.05.2015].
• Instituto Nacional de Estadísticas, Censo Electoral 2012, http://www.ine.gob.bo:8081/ censo2012/PDF/resultadosCPV2012.pdf [dostęp: 20.11.2014].
• Józef Jackowski, http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Jackowski [dostęp: 10.04.2015].
• Komisja Episkopatu Polski ds. Misji, http://www.misje.pl/misje-318 [dostęp: 22.05.2015].
• Kopeć K., II RP wobec problemu uchodźctwa, http://www.krzysztofkopec.pl/podstrony/ historia/emigracja.html [dostęp: 11.04.2015].
• Lipińska M., Z Bulo Bulo do Nieba, wspomnienie o księdzu Tomku Strudziku, „Gość Lubelski” 2010, nr 7 (597), s. 8, http://gosc.pl/files/old/gosc.pl/zalaczniki/2010/02/19/ 1266567077/1266567097.pdf [dostęp: 11.04.2015].
• Lublin, pożegnano zmarłego misjonarza, http://ekai.pl/wydarzenia/polska/x25662/lublin-pozegnano-zmarlego-misjonarza/ [dostęp: 11.04.2015].
• Misje OFM, http://misje-ofm.pl/boliwia/index.htm [dostęp: 11.05.2015].
• Nueva Constitución Política 2008, część I, rozdział I, artykuł 5, http://www.migracion. gob.bo/web/upload/constitucion.pdf [dostęp: 18.11.2014].
• Paradowska M., Polacy w Ameryce Południowej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo 1977.
• Polski biskup boliwijskich górali – wywiad z bp. K. Białasikiem SVD, Radio Watykańskie, http://storico.radiovaticana.org/pol/storico/200811/243339_polski_biskup_boliwijskich_gorali _wywiad_z_bp._k._bialasikiem_svd.html [dostęp: 21.04.2015].
• Portal Pracownika, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, https://pracownicy.amu.edu.pl/ content-p/o.-prof.-dr-hab.-piotr-nawrot-na-tournee-w-usa [dostęp: 21.03.2015].
• Roman Kozłowski, http://pl.wikipedia.org/wiki/Roman_Koz%C5%82owski [dostęp: 11.04.2015].
• Royal College of Music, Introducing Father Piotr Nawrot and Bolivian Baroque Music, https://www.youtube.com/watch?v=JPfQvOxcvyQ [dostęp: 22.03.2015].
• Rudolf Zuber, http://encyklopedia.naukowy.pl/Rudolf_Zuber# [dostęp: 10.04.2015].
• Siostry Sercanki, http://www.sercanki.org.pl/ogolne-informacje-o-boliwii-i-wiceprowincji -boliwijskiej.html [dostęp: 21.05.2015].
• Stare Juchy: pogrzeb „padre Mario” – polskiego misjonarza z Boliwii, „Misyjne Drogi” 2013, http://www.misyjnedrogi.pl/index.php/z-zycia-kosciola/1761-stare-juchy-pogrzeb -qpadre-marioq-polskiego-misjonarza-z-boliwii [dostęp: 26.05.2015].
• Sułkowska S., Franciszkanie w Boliwii, http://www.polskieradio.pl/37/225/Artykul/76 2099,Franciszkanie-w-Boliwii [dostęp: 12.05.2015].
• Szyszka T. SVD, Śmierć Młodego Misjonarza, „Misjonarz” 2013, nr 11, s. 4, http:// www.misjonarz.pl/files/pdfy/misjonarz_11_2013.pdf [dostęp: 21.05.2015].
• Władysław Kluger, http://encyklopedia.eduteka.pl/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_ Kluger_%28in%C5%BCynier%29 [dostęp: 10.04.2015].
• Word CS Bolivia, http://www.wcsbolivia.org/RecursosInformativos/Saladenoticias/tabid/ 5084/articleType/ArticleView/articleId/2657/language/es-ES/La-exposicion-Retratos-del-Madidi-en-la-ciudad-de-El-Alto.aspx [dostęp: 11.05.2015].
• Wręczono nagrody im. św. Brata Alberta, PAP, „Gość Niedzielny”, http://gosc.pl/ doc/1391349.Wreczono-nagrody-im-sw-Brata-Alberta [dostęp: 21.03.2015].
• Dane o polskich misjonarzach i misjonarkach, sporządzone na podstawie corocznego spotkania polskich misjonarzy w Boliwii organizowanego przez Siostry Służebniczki Dębickie w domu rekolekcyjnym w Tiquipaya, grudzień 2014.
• Relacja Henryka Nowaka uzyskana w La Paz dn. 5 stycznia 2015 r.
• Relacja Mileniusza Spanowicza uzyskana w La Paz dn. 9 stycznia 2015 r.
• Relacja bp. Krzysztofa Białasika, mieszkańca Oruro, uzyskana w La Paz dn. 3 maja 2015 r.
• Relacja o. Kazimierza Strzępka, mieszkańca Oruro, uzyskana w La Paz dn. 3 maja 2015 r.
• Relacja o. Kazimierza Strzępka z filmu „El Misionero”, reżyseria Wojciech Staroń, 2000 r.
• Relacja o. Grzegorza Stachowiaka uzyskana w La Paz dn. 15 kwietnia 2015 r.
• Relacja o. Kacpra Nowakowskiego uzyskana w La Paz dn. 15 maja 2015 r.
• Relacja s. Miriam uzyskana w La Paz dn. 17 maja 2015 r.

Identifiers

DOI

10.18290/sp.2015.2