Status i granice normy językowej w świetle lingwistyki funkcjonalnej

• Authors: Kiklewicz Aleksander

Title variants

EN

The status and borders of language norm in the light of functional linguistics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest norma językowa w ujęciu lingwistyki funkcjonalnej. Norma jest traktowana jako zjawisko ambiwalentne, któremu przysługuje zarówno arbitralność, jak i funkcjonalność (adaptacyjny charakter). Za cechy funkcjonalne jednostek normatywnych uznaje się m.in. izomorfizm planu treści i planu formy, jak również minimalizację form alternatywnych. Z punktu widzenia lingwistyki funkcjonalnej norma stanowi jedno ze znaczeń funkcji stylistycznej jednostek językowych (krytycznie ocenia się natomiast substancjalne ujęcie normy). Osobno jest uwzględniany zakres określenia i zakres znaczenia tej funkcji. Do opisu normy, a przede wszystkim jej dywersyfikacji służą cztery parametry: aksjologiczny, desygnacyjny, habitualny i funkcjonalny. Pozwala to na przedstawienie kilku poziomów substandaryzacji normy językowej.

The article discusses language norm from the perspective of functional linguistics. Language norm is treated as an ambivalent phenomenon, which is characterized by arbitrariness as well as by functionality (adaptability). The author considers the isomorphism of the content plan and the form plan as well as the minimization of the alternative forms to be the functional qualities of normative units. From the point of view of functional linguistics, language norm is one of the meanings of the stylistic function of linguistic units (the substantive interpretation of the norm is treated critically). The scope of definition and the scope of meaning of the normative function are treated separately. Four parameters: axiological, designative, habitual and functional, are used in the description and, most of all, diversification of language norm. This allows to present several levels of the substandardization of language norm.

Keywords

PL

lingwistyka funkcjonalna; stylistyka; odmiana języka; norma językowa; język literacki; substandard językowy

EN

functional linguistics; stylistics; language variant; language norm; literary/formal language; language substandard

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2017
• Volume: 73
• Pages: 65-80

Contributors

author

Kiklewicz Aleksander

• Olsztyn

References

• ACHMANOWA Olga S. [= АХМАНОВА Ольга С.] (2003): Словарь лингвистических терминов. – Москва.
• AWDIEJEW Aleksy/HABRAJSKA Grażyna (2004): Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej. Tom 1. – Łask.
• BERNSTEIN Basil (1980): Socjolingwistyka a społeczne problemy kształcenia. – [w:] Michał GŁOWIŃSKI (red.): Język i społeczeństwo. – Warszawa, 83–116.
• BICKERTON Derek (1975): Dynamics of a creole system. – Cambridge.
• BUGAJSKI Marian (2009): Normatywista wobec problemów komunikacji językowej. – [w:] Magdalena
• STECIĄG, Marian BUGAJSKI (red.): Norma a komunikacja. – Wrocław, 15–26.
• BUGAJSKI Marian (2013): Pragmatyka a lingwistyka normatywna. – Poradnik Językowy 4, 7–19.
• BURGER Harald (2005): Mediensprache. Eine Einführung in Sprache und Kommunikationsformen der Massenmedien. – Berlin–New York.
• CLYNE Michael G. (ed.) (1992): Pluricentric Languages. Differing Norms in Different Nations. – Berlin–New York.
• COSERIU Eugenio (1962): Teoría del lenguaje у lingüística general. – Madrid.
• COSERIU Eugenio (1976): Das romanische Verbalsystem. – Tübingen.
• COSERIU Eugenio (1981): Los conceptos de „dialecto“, „nivel“ у „estilo de lengua“ у el sentido propio de la dialectología. – Lingüística española actual 1, 1–32.
• DURKHEIM Émile (2007): Zasady metody socjologicznej. – Warszawa.
• ICKLER Theodor (2005): Irrwege der Orthographie – und ein Ausweg. – German Life and Letters 58/4, 381–406.
• ISTRINA Jewgenija S. [= ИСТРИНА Евгения С.] (1948): Нормы русского литературного языка и куль - тура речи. – Москва / Ленинград.
• JADACKA Hanna (2006): Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia. – Warszawa.
• JEDLIČKA Alois (1964): Zur Prager Theorie der Schriftsprache. – Travaux Linguistiques de Prague 1, 47–58.
• KIKLEWICZ Aleksander (2002): Język polski obojga narodów? Wpływ języka polskiego na język białoruskich mediów. – [w:] Władysław CHŁOPICKI (red.): Język trzeciego tysiąclecia. T. 2. Polszczyzna a języki obce: przekład i dydaktyka. – Kraków, 321–329.
• KIKLEWICZ Aleksander (2004): Podstawy składni funkcjonalnej. – Olsztyn.
• KIKLEWICZ Aleksander (2009): Dystrybucyjny model odmian społecznych języka. – Stylistyka XVIII, 33–54.
• KIKLEWICZ Aleksander (2011): Funkcja stylistyczna wypowiedzi w perspektywie lingwistyki porównawczej. – Stylistyka XX, 19–40.
• KIKLEWICZ Aleksander (2015): Styl jako kategoria lingwistyki międzykulturowej. – Stylistyka XXIV, 7–28.
• KIKLEWICZ Aleksander (2017): Norma językowa w gramatykach funkcjonalnych, Poradnik Językowy 7, 23–37.
• KISŁOWA Elena I. [= КИСЛОВА Елена И.] (2005): К вопросу о феномене языковой нормы: – [в:] Александр ВОЛКОВ (ред.): Современные вопросы общественно-речевой практики. –Москва, 4–32.
• KORIAKOW JURIJ B. [= Коряков Юрий Б.] (2002): Языковая ситуация в Белоруссии и типология язы - ковых ситуаций [dysertacja]. – Москва.
• KOŻIN Aleksnadr N., KRYŁOWA Olga A., ODINCOWWiktorW. [= КОЖИН Александр Н., КРЫЛОВА Ольга А., ОДИНЦОВ Виктор В.] (1982): Функциональные типы русской речи. – Москва.
• LABOVWilliam (2003): Some Sociolinguistics Principles. – [w:] Christina B. PAULSTON, G. Richard TUCKER (eds.): Sociolinguistics. The Esetial Readings. – Oxford, 234–250.
• MAHMOUDIAN Mortéza [= МАМУДЯН Мортеза] (1985): Лингвистика. – Москва.
• MARKOWSKI Andrzej (2006): Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. – Warszawa.
• MARKOWSKI Andrzej, RUDNICKA Ewa (2009): Dwugłos w sprawie kultury języka polskiego dziś. – [w:] Kazimierz OŻÓG (red.): Język żyje. Rzecz o współczesnej polszczyźnie. – Rzeszów, 11–26.
• MESTHRIE Rajend (2006): Society and Language: Overview, [w:] Keith BROWN (ed.), Encyclopedia of Lan guage and Linguistics. – Amsterdam–Boston–Heidelberg etc., 472–484.
• NIKOLOVSKI Zoran (2015): Language Planning and Language Standardization. – Horizons/Horizonti 17,165–175.
• MIECZKOWSKA Nina B. [= МЕЧКОВСКАЯ Нина Б.] (1996): Социальная лингвистика. – Минск.
• NIESZCZIMIENKO Galina P. [= НЕЩИМЕНКО Галина П.] (1999): Этнический язык. Опыт функцио нальной дифференциации (на материале сопоставительного изучения славянских языков). – München.
• PISAREK Walery (2002): Nowa retoryka dziennikarska. – Kraków.
• PLETNIOWA Aleksandra A. [= Плетнева Александра А.] (2013): Лубочная библия. Язык и текст. – Москва.
• POCIECHINA Helena (2009): Грамматическая вариативность в славянских языках: морфонологи ческий аспект. – Olsztyn.
• POLAŃSKI Kazimierz (red.) (1999): Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. – Wrocław etc.
• RUDENKO Elena A. [= РУДЕНКО Елена А.] (2001): Подъязык информационных технологий как объект лингвистического исследования. – Slavia Orientalis L/2, 287–302.
• SAUSSURE Ferdinand de (2002): Kurs językoznawstwa ogólnego. – Warszawa.
• SAWICKA Grażyna (2006): Język a konwencja. – Bydgoszcz.
• SITTA Horst (2005): Was in den endlosen Debatten um die Neuregelung der deutschen Rechtschreibung immer wieder vergessen wird? – German Life and Letters 58/4, 407–430.
• USPIENSKI Boris A. [= УСПЕНСКИЙ Борис А.] (2002): История русского литературного языка (XI–XVII вв.). – Москва.
• WARCHALA Jacek (2003): Kategoria potoczności w języku. – Katowice.
• WEINBERGER Otta (1998): Alternative Action Theory. Simultaneously a Critique of Georg Henrik von Wright’s Practical Philosophy. – Dordrecht.
• ZIEMBIŃSKI Zygmunt (1987): Logika praktyczna. – Warszawa.
• ZIEMSKA Elena A., KITAJGORODSKAJA Margarita W., SZIRIAJEW Jewgienij N. [= ЗЕМСКАЯ Елена А., КИТАЙГОРОДСКАЯ Маргарита В., ШИРЯЕВ Евгений Н.] (1981): Русская разговорная речь. Общие во про сы. Словообразование. Синтаксис. – Москва