Jan Franciszek (bł. o. Michał) Czartoryski wśród młodzieży akademickiej

• Authors: Gajewski Stanisław

Title variants

EN

JAN FRACISZEK (BLESSED FATHER MICHAŁ) CZARTORYSKI AMONG THE ACADEMIC YOUTH

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Beatyfikowany w 1999 r. Jan Franciszek Czartoryski (1898-1944) pochodził z wielodzietnej, arystokratycznej rodziny. Brał udział w obronie Lwowa (1919), wojnie z bolszewikami (1920), za które otrzymał odznaczenia wojenne. Po wojnie ukończył studia na Wydziale Architektury Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1926 r.), po czym wstąpił do zakonu ojców dominikanów w Krakowie, gdzie otrzymał imię Michał. Po święceniach kapłańskich (1931 r.) przebywał w klasztorze krakowskim, dwukrotnie w klasztorze warszawskim. W Warszawie przebywał w czasie powstania, które wybuchło w 1944 r. i skierowane było przeciw okupantowi niemieckiemu. Służąc rannym powstańcom w zaimprowizowanym „lokalu szpitalnym” został wraz z nimi rozstrzelany i spalony. Często święci i błogosławieni dokonywali wielkich dzieł społecznych, ale nie one decydowały o ich świętości. Na ogół nie dostrzega się ich również w życiu o. Michała Czartoryskiego. W niniejszym tekście pominięto jego funkcjonowanie w życiu wewnątrzzakonnym, jak również nie starano się ukazać całego życia, lecz ograniczono się do wybranego zagadnienia, jakim była działalność przed wstąpieniem do zakonu, szczególnie w ramach katolickich organizacji akademickich, których był współtwórcą, a w życiu zakonnym już tylko życzliwym doradcą, do którego się chętnie zwracano. Organizacjami tymi były: Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie” i Związek Rekolekcyjny pod wezwaniem św. Dominika. Jan Franciszek był twórcą lwowskiego „Odrodzenie” i działaczem centralnych jego władz. Był inspiratorem, organizatorem i kierownikiem Związku Rekolekcyjnego. Organizacje te aktywnie włączyły się w proces akceptacji zasad religijnych (katolickich) w środowisku akademickim w II Rzeczypospolitej, z którymi walczyli ludzie związani z ideologią modnego wcześniej pozytywizmu i tzw. postępu. Aby zrozumieć jego rolę w tym procesie, trzeba było ukazać ją w ówczesnym kontekście historycznym, któremu w niniejszej pracy poświęcono wiele miejsca. Działalność w powyższych organizacjach, z których wyrośli wybitni działacze społeczni po II wojnie światowej, m.in. wybitni duchowni, publicyści, pisarze czy historycy, można zaliczyć do wielkich dzieł społecznych, w których uczestniczył bł. Michał Czartoryski.

EN

Jan Franciszek Czartoryski (1898 – 1944), who was beatified in 1999, came from a large aristocratic Polish family. He was involved in the Defence of Lviv (1919) and the War of 1920, for which he received military honors. After the war, he graduated from the Faculty of Architecture at Jan Kazimierz University in Lviv (1926) and joined the Dominican Order in Lviv, where he received the name of Michał. After his ordination (1931) he resided in the Cracow convent and twice in the Warsaw convent. He remained in Warsaw during the uprising, which started in 1944 and was directed against the German occupant. He was executed and burned while attending to the wounded insurgents in an improvised hospital. The Saint and the Blessed have often performed great social deeds, which nonetheless did not decide on their sainthood. Neither are they usually recognized in the life of Fr. Michał Czartoryski. This text overlooks his life within the order and does not aspire to present the whole of the Blessed’s life. It focuses solely on his social activity before joining the order, particularly within catholic academic organizations, which he co-founded and in which he merely served as a trusted adviser during his monastic life. The above-mentioned organizations were: The Catholic Academic Youth Society “Rebirth” and St. Dominic’s Academic Retreat Society. Jan Franciszek was the founder of Lviv’s “Rebirth” and one of its leaders. He was the guiding spirit, organizer and chairman of the Retreat Society. These organizations took active part in the process of adopting religious (catholic) principles in the academic community of the Second Polish Republic, opposed by the people involved with the ideology of the formerly fashionable positivism and the so-called “progress”. In order to understand his role in this process, it was necessary to present it in the contemporary historical context, which receives a lot of attention in this text. Michał Czartoryski’s activity in the above-mentioned organizations, which shaped a lot of exceptional social post-war activists including churchmen, publicists, writers and historians, may be counted among the great social deeds he participated in.

Keywords

PL

bł; Michał Czartoryski; społeczna nauka Kościoła; Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”; akademicki Związek Rekolekcyjny; rodzina Czartoryskich

EN

Blessed Michał Czartoryski; social teaching of the Church; Catholic Academic Youth Society “Rebirth”; Academic Retreat Society; Czartoryski family

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Studia Warmińskie
• Year: 2017
• Issue: 54
• Pages: 311-327

Contributors

author

Gajewski Stanisław

• Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku, Al. Kilińskiego 12, 09-402 Płock

References

• Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, sygn. 850.
• Biblioteka KUL, Dział Rękopisów, sygn. 1149.
• Biuletyn Związku Rekolekcyjnego pod wezwaniem św. Dominika 1933, nr 1 i nr 2; 1937, nr 1 i nr 2.
• Bender R., Gajewski S. (red.), Słownik biograficzny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. 1-3, Lublin-Warszawa 1994-1995.
• Dmowski R., Kościół, naród, państwo, Poznań 1927.
• Gajewski S., „Polonia” 1908-1922. Z dziejów polskich organizacji akademickich, w: W. Gieszczyński (red.), Historia i pamięć. Studia z dziejów XX wieku, Olsztyn 2012.
• Gajewski S., Chrześcijańskie organizacje akademickie w Polsce (1889-1939), Rzeszów 1993.
• Gajewski S., Katolicka Młodzież Narodowa a warszawska organizacja „Odrodzenie”, w: Ku prawdzie we wspólnocie człowieka i Boga. Studia dedykowane ks. prof. Stanisławowi Kowalczykowi, Sandomierz 1997, s. 339-347.
• Gajewski S., Katolickie organizacje akademickie w II Rzeczypospolitej, w: Z dziejów katolicyzmu społecznego, t. 1, Lublin 1987, s. 101-102.
• Gajewski S., Pojęcie „nacjonalizmu” wśród polskiej młodzieży narodowej, Echa Przeszłości 1 (2000), s. 135-143.
• Gołąb M., Akademickie sodalicje mariańskie w Polsce, Lwów 1928.
• Kaczorowski S., Nowa deklaracja ideowa Młodzieży wszechpolskiej, Prąd 1926, nr 2, s. 89.
• Kantypowicz D. OP, Michał Czartoryski błogosławiony dominikanin, Warszawa-Służew 2014.
• Turowski K., „Odrodzenie”. Historia Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej, Warszawa 1987.
• Turowski K., Renesans katolicyzmu młodego pokolenia, Przegląd Powszechny 215 (1937), nr 54, s. 4-16.
• Witold Czartoryski 1864-1945, w: J. Majchrowski (red,), Kto był kim w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1994, s. 503.
• www.czartoryski.dominikanie.pl/Rodzice (20.05.2017).
• www.czartoryski.dominikanie.pl/student (20.05.2017).