Terapia tradycyjna a terapia strategiczna dyslalii obwodowej

• Authors: Pluta-Wojciechowska Danuta

Title variants

EN

Traditional Therapy and Strategic Therapy for Peripheral Dyslalia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka przedstawia propozycję typologii metod terapii dyslalii, biorąc pod uwagę różne kryteria. Swoistym tłem dla podjętych rozważań jest formuła Evidence-Based Practice (w wolnym tłumaczeniu „praktyka oparta na dowodach”). W takim kontekście autorka porównuje metody terapii tradycyjnej i terapii strategicznej. Analizy pokazują, że są to dwa odmienne modele terapii, chociaż można odnaleźć pewne wspólne wątki, np. pracę nad automatyzacją ćwiczonej głoski w mowie codziennej pacjenta. Warto zaznaczyć, że terapię strategiczną autorka utożsamia ze Strategiczną metodą usprawniania realizacji fonemów SMURF.

EN

The author proposes a typology of methods for treating dyslalia, taking into account various criteria. The Evidence-Based Practice formula (loosely translated as „evidence-based practice”) is a specific background for the considerations. In this context, the author compares the methods of traditional therapy and strategic therapy. The analyzes show that these are two different models of therapy, although some common threads can be found, e.g. work on the automation of the practiced sound in the patient’s everyday speech. It is worth noting that the author identifies the strategic therapy with the Strategic method of improving the implementation of SMURF phonemes.

Keywords

PL

terapia zaburzeń artykulacji; terapia wad wymowy; terapia logopedyczna; terapia tradycyjna zaburzeń artykulacji; terapia strategiczna zaburzeń artykulacji

EN

articulation disorders therapy; speech impairment therapy; speech therapy; traditional therapy for articulation disorders; strategic therapy for articulation disorders

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2020
• Volume: 49
• Issue: 1
• Pages: 47-66

Dates

published

2021-04-27

Contributors

author

Pluta-Wojciechowska Danuta

• Uniwersytet Śląski w Katowicach Zakład Socjolingwistyki i Społecznych Praktyk Komunikowania

References

• Antos D., Demel G., Styczek I., 1971, Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy, Warszawa.
• ASHA – American Speech-Language Hearing Association: www.asha. org/Research/EBP/Evidence-Based-Practice.
• Brackenbury T., Burroughs E., Hewitt L.E., 2008, A Qualitative Examination of Current Guidelines for Evidence-Based Practice in Child Language Intervention. „Language Speech and Hearing Services in Schools” 38 (1), s. 78–88.
• Brumbaugh K.M., Smit A.B., 2013, Treating children ages 3–6 who have speech sound disorder. A survey. „Language, Speech, and Hearing Services in Schools” 44 (3), s. 306–319.
• Bunton K., 2008, Speech versus Nonspeech: Different Tasks. Different Neural Organization. „Seminars in Speech and Language”, vol. 29 (4), s. 267–275.
• Demel G., 1978, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa.
• Forrest K., 2002, Are oral‑motor exercises useful in treatment of phonological/articulation disorders?„Seminars in Speech and Language”, vol. 23, s. 15–25.
• Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin.
• Grossman J., 1976, Metodyka leczniczo-rehabilitacyjna w przypadkach wieloukładowych zaburzeń mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia, „Logopedia” t. 11, s. 33–46.
• Gúthová M., Šebianová D., 2002, Terapia dyslálie. [w:] Terapia narušenej komunikačnej schopnosti. red. V. Lechta et al, s. 119–144.
• Hiiemae K.M., Palmer J.B., 2003, Tongue movements in feeding and speech, „Critical Reviews in Oral Biology & Medicine”, vol. 14(6).
• Jastrzębowska G., Pelc-Pękala O., 1999, Diagnoza i terapia zaburzeń artykulacji (dyslalii). [w:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, Opole, s. 727–753.
• Kania J.T., 1967, Dyslalie na tle procesu rozwojowego artykulacji. „Biuletyn Fonograficzny”, 8, przedruk: J.T. Kania, Szkice logopedyczne, PTL, Lublin 2001, s. 175–192.
• Kania J.T., 1968, Klasyfikacja ćwiczeń artykulacyjnych, „Szkoła Specjalna”, z. 3, s. 264–271, przedruk: J.T. Kania, Szkice logopedyczne, PTL, Lublin 2001, s. 271–278.
• Kania J.T., 1975 Podstawy językoznawczej klasyfikacji zaburzeń mowy. „Język polski” 55, przedruk: J.T. Kania, Szkice logopedyczne, PTL, Lublin 2001, s. 11–30.
• Kania J.T, 1975 Fonetyczna i logopedyczna charakterystyka mowy bezdźwięcznej. Wybrane zagadnienia teoretyczna i praktyczne, [w:] Wybrane zagadnienia z defektologii III, Warszawa, przedruk: Szkice logopedyczne, PTL, Lublin 2001, s. 289–313.
• Kleiber G., 2003, Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne. Przeł. B. Ligara, Kraków.
• Konopska L., 2006, Wady wymowy u osób z wadami zgryzu, Szczecin.
• Konopska L., 2015, Desonoryzacja w dyslalii. Analiza artykulacyjna, akustyczna i audytywna, Szczecin.
• Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu. Warszawa.
• Lof G., 2003, Oral motor exercises and treatment outcomes, „Perspectives on Language, Learning and Education” 10 (1), s. 7–12.
• Lof G., 2008, Controversies surrounding nonspeech oral motor exercises for childhood speech disorders, „Seminars in Speech and Language” 29 (4), s. 253–255.
• Lof G., 2009, The nonspeech-oral motor exercise phenomenon in speech pathology practice, [w:] C. Bower, Children’s speech sound disorders, Oxford, s. 181–184.
• Łuszczuk M., 2012, Realizacja systemu fonologicznego polszczyzny u dzieci z zaburzeniami artykulacji szeregów dentalizowanych przy zastosowaniu terapii z wykorzystaniem trainera Myo T4K. Rozprawa doktorska napisana w Zakładzie Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego pod kierunkiem T. Woźniaka. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Łyżyczka I., 1978, Metody rehabilitacji wymowy u dzieci z rozszczepem podniebienia. „Logopedia” t. 13, s. 53–57.
• Mackiewicz B., 2002, Dysglosja jako jeden z objawów zespołu oddechowo-połykowego. Gdańsk.
• Malicka I., 2014, Wstępne podsumowanie badań zaburzeń mowy u dzieci w wieku przedszkolnym z dysfunkcją fazy połykania i oddychania, „Logopedia Silesiana”, t. 3, s. 241–249.
• Malicka I., 2019, Dysfunkcje oddychania i połykania jako przyczyny zaburzeń mowy dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, Niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr. hab. prof. UŚ D. Pluty-Wojciechowskiej, Katowice.
• Michalak-Widera I., 2006, Śmieszne minki dla chłopczyka i dziewczynki. Ćwiczenia usprawniające wymowę, Katowice.
• Michalak-Widera I., 2007, Miłe uszom dźwięki. Usprawnianie narządów mowy i ćwiczenia prawidłowego wymawiania głosek, Katowice.
• Michalak-Widera I., 2012, Terapia dyslalii. [w:] W świecie logopedii. Materiały dydaktyczne. Katowice.
• Ortodoncja II, 2000, red. P. Diedrich, wyd. I polskie, red. A. Masztalerz, Wrocław.
• Ostapiuk B., 1997, Zaburzenia dźwiękowej realizacji fonemów języka polskiego – propozycja terminów i klasyfikacji. „Audiofonologia”, t. 10, s. 117–136.
• Ostapiuk B., 2002, Dziecięca artykulacja czy wada wymowy – między fizjologią a patologią. „Logopedia”, t. 31, s. 95–156.
• Ostapiuk B., 2013a, Dyslalia ankyloglosyjna. O krótkim wędzidełku języka, wadliwej wymowie i skuteczności terapii, Szczecin.
• Ostapiuk B., 2013b, Dyslalia. O badaniu jakości wymowy w logopedii, Szczecin.
• Ostapiuk B., Pluta-Wojciechowska D., Grabias S., Woźniak T., 2018, Dyskusja po dyskusji na konferencji w Chorzowie, czyli o niektórych problemach logopedii w Polsce 2018. „Logopedia”, t. 47–1, s. 369–398.
• Ostaszewska D., Tambor J., 1997, Podstawowe wiadomości z fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Katowice.
• Ostaszewska D., Tambor J., 2012, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa.
• Peña-Brooks A., Hedge M.N., 2007, Assessment and Treatment of Articulation and Phonological Disorders in Children, II ed. Texas.
• Pluta-Wojciechowska D., 2011, O ćwiczeniach tak zwanej pionizacji języka, [w:] Biologiczne uwarunkowania rozwoju mowy i myślenia, t. 2, red. M. Michalik, s. 209–222.
• Pluta-Wojciechowska D., 2011, Od czynności prymarnych do czynności sekundarnej, [w:] Mowa dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia, Kraków, s. 121–192.
• Pluta-Wojciechowska D., 2012, Czy logopeda wywołuje głoski?, „Logopedia”, t. 41, s. 42–69.
• Pluta-Wojciechowska D., 2013, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, Bytom.
• Pluta-Wojciechowska D., 2017, Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń, Bytom.
• Pluta-Wojciechowska D., Sambor B., 2018, O popularnych, lecz dyskusyjnych ćwiczeniach języka w przypadku obwodowych zaburzeń artykulacji, „Logopedia”, t. 47–1, s. 265–278.
• Pluta-Wojciechowska D., 2019a, Efektywność terapii dyslalii. Logopedyczno-lingwistyczna analiza wyników badań, Katowice.
• Pluta-Wojciechowska D., 2019b, Orofacjologopedia, „Logopedia”, t. 48–1, s. 137–157.
• Pluta-Wojciechowska D., 2020, Terapia strategiczna dyslalii obwodowej. Inspiracje do ćwiczeń warg i języka dla dzieci oraz dorosłych, Bytom.
• Powell T.W., 2008, An integrated evaluation of nonspeech oral motor treatments. „Language, Speech, and Hearing Services in Schools” 39, s. 422–427.
• Proffit W.R., Fields H.W., 2001, Ortodoncja współczesna, red. nauk. wydania polskiego G. ŚmiechSłomkowska, Lublin.
• Rocławski B., 2001, Podstawy wiedzy o języku polskim dla glottodydaktyków, pedagogów, psychologów i logopedów, Gdańsk.
• Rodak H., 2002, Terapia dziecka z wadą wymowy, Warszawa.
• Rosch E., 1977, Human Categorizations, [w:] Studies in Cross-Cultural Psychology, vol. 1, London, s. 1–49.
• Rosch E., 1978, Principles of categorization, [w:] Cognition and categorization, eds. E. Rosch, B. Llond. Erlbaum, Hillsdale, s. 28–49.
• Rosch E., 1981, Prototype Classification and Logical Classification: The Two Systems, [w:] New Trends in Cognitive Representation: Challenges to Piaget’s Theory, Hillsdale, s. 73–86.
• Sachajska E., 1981, Uczymy poprawnej wymowy, Warszawa.
• Sambor B., 2015, Mówienie z tzw. szczękościskiem – fakty i mity, [w:] Diagnoza i terapia zaburzeń realizacji fonemów, red. D. Pluta-Wojciechowska, Katowice, s. 157–174.
• Sambor B., 2015, Zaburzone wzorce połykania i pozycji spoczynkowej języka a budowa artykulacyjna głoskowych realizacji fonemów u osób dorosłych, „Logopedia”, t. 43, s. 149–188.
• Sambor B., 2017, Skaza dykcyjna czy wada wymowy? Analiza badań realizacji fonemów spółgłoskowych u młodych adeptów sztuki teatralnej. Niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem D. Pluty-Wojciechowskiej. Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Serrurier A., Badin P., Barney A., Boë L.-J., Savariaux C., 2012, Comparative articulatory modelling of the tongue in speech and feeding, „Journal of Phonetics”, 40, 6, s. 745–763.
• Skorek E., 2009, Z logopedią na ty. Podręczny słownik logopedyczny, Kraków.
• Skorek E.M., 2010, Reranie. Profilaktyka, diagnoza, korekcja, Kraków.
• Sołtys-Chmielowicz A., 2008, Zaburzenia artykulacji. Teoria i praktyka, Kraków.
• Sołtys-Chmielowicz A., 2008, Zaburzenia artykulacji. Teoria i praktyka, Kraków.
• Stasiak J., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadku dyslalii, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 227–236.
• Stecewicz M., Halczy-Kowalik L., 2015, Postępowanie logopedyczne u osób po wycięciu nowotworu jamy ustnej, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 687–725.
• Styczek I., 1981, Logopedia, Warszawa.
• Taylor J.R., 2001, Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków.
• Van Riper Ch., Irwin J.V., 1970, Artikulationsstörungen. Diagnose und Behandlung, Berlin–Charlottenburg 1970.
• Trzaskalik J., 2016, Seplenienie boczne w polskiej literaturze logopedycznej. Rozważania teoretyczne, „Forum Logopedyczne”, 24, s. 33–46.
• Trzaskalik J., 2017, Terminologiczne dyskusje wokół sygmatyzmu i jego rodzajów – na przykładzie sygmatyzmu lateralnego. [w:] Współczesne tendencje w diagnozie i terapii logopedycznej, red. D. Pluta-Wojciechowska, B. Sambor, Gdańsk, s. 137–153.
• Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz [wersja elektroniczna], Warszawa 2004.

Identifiers

DOI

10.24335/hg61-s390